Od czego zależy wybór soczewki, wszczepianej podczas operacji zaćmy?

Zaćmą najogólniej nazywamy choroby oczu, które prowadzą do stopniowej, postępującej z czasem, degeneracji soczewki oka. Prawidłowo zbudowana i wydolna soczewka oka ma zdolność przepuszczania i ogniskowania promieni słonecznych na siatkówce oka, co pozwala odbieranie bodźców wzrokowych z otaczającego nas świata.

Zmętnienie soczewki powoduje, że utracona zostaje zdolność do przepuszczania padających na nią promieni słonecznych, a chory traci stopniowo zdolność w danym oku. Na proces rozwoju i postępu zaćmy wpływ ma wiele czynników, wśród których wymienić należy m.in. czynniki genetyczne, choroby metaboliczne (np. cukrzyca) czy urazy i stany zapalne gałki ocznej.

Do najczęstszych objawów zaćmy należy postępujące, bezbolesne pogorszenie ostrości wzroku. Pacjenci często skarżą się na zamglone widzenie, określane jako patrzenie „przez brudną szybę” lub „przez mgłę”. Inne symptomy to blaknięcie i mniejsze nasycenie kolorów, widzenie aureoli (tzw. efekt halo) wokół źródeł światła, a także pogorszenie widzenia w nocy i konieczność częstej zmiany mocy okularów.

Operacja zaćmy: przebieg

Najlepszą i najskuteczniejszą metodą leczenia zaćmy jest przeprowadzenie zabiegu operacyjnego, który polega na zastąpieniu zdegenerowanej, własnej soczewki oka soczewką sztuczną. Chora soczewka usuwana jest najczęściej tzw. metodą fakoemulsyfikacji, podczas której lekarz za pomocą ultradźwięków rozbija soczewkę na mniejsze części, ułatwiając w ten sposób ich ewakuację na zewnątrz.

Wybór soczewki, wszczepionej podczas operacji zaćmy, zależy od:

• wady refrakcji pacjenta (np. krótkowzroczność, nadwzroczność, astygmatyzm),
• stylu życia i oczekiwań wzrokowych pacjenta,
• obecności innych chorób oczu (np. zwyrodnienie plamki, jaskra),
• budowy anatomicznej oka,
• zdolności pacjenta do adaptacji wzrokowej,
• możliwości finansowej pacjenta (soczewki standardowe vs premium),
• rodzaju wykonywanej pracy,
• wieku pacjenta,
• współistniejących schorzeń ogólnoustrojowych,
• zaleceń lekarza operującego.

Najczęściej podczas operacji korekcji zaćmy wszczepia się tzw. soczewki sferyczne, które zapewniają ostrość widzenia na danej, określonej odległości.

Rekonwalescencja po zabiegu

Okres rekonwalescencji po operacji zaćmy jest zazwyczaj krótki, a pacjent może wrócić do codziennych aktywności w ciągu kilku dni. Kluczowe jest jednak ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarza, które obejmują stosowanie przepisanych kropli do oczu (z antybiotykiem i sterydem), unikanie wysiłku fizycznego oraz ochronę oka przed urazami i zanieczyszczeniami. Pełna stabilizacja wzroku następuje zwykle w ciągu kilku tygodni.

Warto jednak pamiętać, że operacja zaćmy, jak każdy zabieg chirurgiczny, niesie ze sobą pewne ryzyko. Możliwe powikłania obejmują infekcje, krwawienia czy obrzęki. Ważne jest, aby pacjent był świadomy tych potencjalnych zagrożeń i omówił je z lekarzem przed podjęciem decyzji o zabiegu.

Rodzaje soczewek wewnątrzgałkowych

Poza zwykłymi soczewkami sferycznymi istnieje cały szereg soczewek specjalnych, które umożliwiają korekcję niektórych, wybranych aspektów codziennego funkcjonowania pacjenta. Pacjenci bardziej wymagający mogą zdecydować się na implantację soczewki sferycznej z dodatkową optyką, która pozwala m.in. poprawić jakość obrazu. U pacjentów, cierpiących na astygmatyzm rogówkowy, korzyść odnosi wszczepienie jednoogniskowej soczewki torycznej. Odpowiednio wyprofilowana krzywizna tej soczewki pozwala w wielu przypadkach na skuteczne wyrównanie wady i uwolnienie chorego od konieczności noszenia okularów.

Soczewki jednoogniskowe i wieloogniskowe

Soczewki jednoogniskowe to soczewki, które zapewniają ostrość widzenia na jednej, określonej odległości. Mogą być dostosowane do widzenia na bliską, średnią lub daleką odległość, ale nie na wszystkie jednocześnie. Są one często wybierane przez pacjentów, którzy większość czasu spędzają w określonych warunkach oświetleniowych i nie mają potrzeby częstej zmiany ostrości widzenia.

Soczewki wieloogniskowe pozwalają na widzenie na różnych odległościach, co jest ich główną zaletą. Dzięki odpowiedniemu wykorzystaniu zjawiska refrakcji i dyfrakcji promieni słonecznych, soczewki takie starają się jak najwierniej odtworzyć zdolności akomodacyjne naturalnej, zdrowej soczewki oka. Dla uzyskania jak najlepszego efektu konieczne jest często wszczepienie takich soczewek w obu gałkach ocznych. Wadą takich soczewek jest zazwyczaj pogorszenie jakości wzroku w nocy i częste problemy z osiągnięciem pełnej ostrości niezależnie od odległości danego przedmiotu czy osoby.

Nowoczesne soczewki premium: EDOF i trójogniskowe

Najnowszym osiągnięciem w dziedzinie soczewek wewnątrzgałkowych są soczewki o wydłużonej głębi ostrości (EDOF – Extended Depth of Focus) oraz soczewki trójogniskowe. Soczewki EDOF zapewniają ciągły zakres ostrego widzenia od dali do odległości pośrednich (np. praca przy komputerze), minimalizując jednocześnie efekty uboczne, takie jak efekt halo. Z kolei soczewki trójogniskowe oferują ostre widzenie w trzech kluczowych punktach: do dali, na odległość pośrednią i do bliży, co pozwala na niemal całkowite uniezależnienie się od okularów.

Chorzy, którzy często jeżdżą samochodem wieczorami i po zmroku, mogą zdecydować się na wybór tzw. soczewki asferycznej. Krzywizna soczewek asferycznych sprawia, że prawidłowemu zogniskowaniu na siatkówce ulegają również promienie słoneczne, które "wpadają" do oka w okolicach brzegu soczewki. Zapewnia to teoretycznie lepszą widoczność i ostrość wzroku w sytuacjach, kiedy to dochodzi do rozszerzenia źrenicy.

Wybór soczewki zgodnie z potrzebami pacjenta

Wybór odpowiedniej soczewki powinien być dokonany po konsultacji z lekarzem okulistą, który uwzględni indywidualne potrzeby pacjenta oraz jego styl życia. Na przykład, osoby aktywne, które dużo czasu spędzają na świeżym powietrzu, mogą preferować soczewki z filtrem UV, podczas gdy osoby pracujące przed ekranami komputerów mogą skorzystać z soczewek z filtrem światła niebieskiego.

Korzyści z wyboru odpowiednich soczewek obejmują:

• poprawa ostrości i jakości widzenia,
• lepszy kontrast i nasycenie kolorów,
• niezależność od okularów (lub jej znaczne ograniczenie),
• jednoczesna korekcja krótkowzroczności, nadwzroczności i astygmatyzmu,
• możliwość ostrego widzenia na różne odległości (bliż, dal, odległości pośrednie),
• lepsze widzenie w nocy i o zmierzchu,
• redukcja odblasków i efektu halo,
• ochrona siatkówki dzięki filtrom uv i światła niebieskiego,
• zwiększenie komfortu i jakości życia,
• większe bezpieczeństwo na co dzień,
• możliwość powrotu do hobby i aktywności,
• dopasowanie rozwiązania do indywidualnego stylu życia.

Podsumowanie

Szeroki wybór soczewki o ściśle określonych właściwościach i charakterystyce sprawia, że dla każdego pacjenta znajdzie się produkt, który spełni jego oczekiwania i wymogi. Dla wielu osób zaletą niektórych, wybranych soczewek może być fakt, że dzięki ich wszczepieniu znika konieczność noszenia okularów, które korygowały towarzyszącą zaćmie wadę wzroku.

Zabieg usunięcia zaćmy i wszczepienia nowoczesnych soczewek może znacząco poprawić jakość życia, przywracając pacjentowi pełną zdolność widzenia. Warto jednak pamiętać, że ostateczna decyzja dotycząca rodzaju soczewki powinna być podjęta wspólnie z lekarzem, który dokładnie oceni potrzeby pacjenta. Warto także rozważyć trwałość wszczepionych soczewek, które zazwyczaj wystarczają na całe życie pacjenta, choć w rzadkich przypadkach mogą wymagać wymiany.