Operacja równoczesna zaćmy i jaskry

Z oszacowań GUS wynika, że w 2004 roku w Polsce na zaćmę chorowało około 773 tys. osób (2,4% populacji ogólnej), zaś na jaskrę 417 tys. Polaków (1,3% populacji ogólnej).

Oba schorzenia należą do chorób narządu wzroku, których występowanie wzrasta wraz z wiekiem i dotyczy w szczególności osób powyżej 50 roku życia, stąd współwystępowanie zaćmy i jaskry jest najczęściej spotykane u osób starszych.

Ze względu na wydłużenie średniej długości życia i tym samym starzenie się społeczeństwa, liczba takich przypadków będzie sukcesywnie wzrastać.

Jaskra a zaćma – na czym polega różnica?

Zaćma, łac. cataracta, polega na postępującym zmętnieniu soczewki, prowadzącym do upośledzenia ostrości wzroku. Najczęściej jest wynikiem procesu starzenia się. Tworzenie się zaćmy jest procesem nieodwracalnym, a jedyną skuteczną metodą leczenia jest zabieg operacyjny.

Z kolei jaskrą, łac. glaucoma, nazywamy grupę chorób prowadzących do uszkodzenia nerwu wzrokowego, czego efektem jest ograniczenie pola widzenia oraz ostrości wzroku. Przyczyną jest przede wszystkim wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego.

Leczenie pacjentów z zaćmą lub jaskrą obecnie nie przysparza już problemów specjalistom. Jednak ze względu na starzenie się społeczeństwa, do okulisty coraz częściej zgłaszają się chorzy, którzy cierpią jednocześnie na obie dolegliwości. Na szczęście możliwe jest leczenie jaskry i zaćmy w trakcie jednego zabiegu – zabieg taki nazywa się fakotrabekulektomią.

Kto może skorzystać z fakotrabekulektomii?

Fakotrabekulektomia jest metodą pozwalającą na jednoczesne leczenie operacyjne zaćmy i jaskry. Jest szczególnie polecana pacjentom, którzy mają dobrze kontrolowaną jaskrę, ale wymagają interwencji chirurgicznej w związku z zaćmą.

Dodatkowo wykonana trabekulektomia może zmniejszyć ilość leków stosowanych w leczeniu jaskry. Kandydatami do takiego zabiegu są również pacjenci, u których ze względu na stan ogólny wykonanie dwóch odległych w czasie zabiegów jest niemożliwe, oraz pacjenci, u których mimo regularnego stosowania leków obniżających ciśnienie wewnątrzgałkowe nie można uzyskać stabilizacji ciśnienia na bezpiecznym poziomie, a zmętniała soczewka zdecydowanie upośledza ostrość wzroku.

Metoda inwazyjnego leczenia jaskry powinna być zarezerwowana dla pacjentów, u których nie udaje się obniżyć ciśnienia w gałce ocznej pomimo stosowania intensywnego leczenia farmakologicznego lub gdy leczenie wymaga podawania dwóch lub więcej rodzajów leków na jaskrę.

Jednoczesna operacja zaćmy i jaskry z wszczepieniem soczewki twardej z równoczasową trabekulektomią wskazana jest również dla chorych, u których maksymalne tolerowane dawki leków są nieskuteczne, występują objawy niepożądane, pacjenci nie tolerują leczenia lub nie przestrzegają zaleceń lekarskich.

Zaćma, jaskra i fakotrabekulektomia – wszystko, co musisz wiedzieć

Fakotrabekulektomia polega na równoczesnym przeprowadzaniu zabiegów fakoemulsyfikacji i trabekulektomii, które od lat z powodzeniem stosowane są w leczeniu jaskry i zaćmy.

Fakoemulsyfikacja polega na rozbiciu zmętniałej soczewki przy pomocy ultradźwięków i usunięciu jej rozbitych fragmentów. Następnie soczewka zostaje zastąpiona sztucznym odpowiednikiem. Zabieg może być stosowany na każdym etapie rozwoju zaćmy.

Trabekulektomia jest procedurą, mającą na celu wytworzenie nowej drogi odpływu cieczy wodnistej z komory przedniej oka, co skutkuje obniżeniem ciśnienia wewnątrzgałkowego.

Jednoczesna operacja zaćmy i jaskry z wszczepieniem soczewki twardej z równoczasową trabekulektomią pozwala również na ograniczenie ryzyka i powikłań związanych z leczeniem chirurgicznym rozłożonym w czasie.

Poza przywróceniem prawidłowej ostrości wzroku po usunięciu zmętniałej soczewki, zabieg ten skutecznie obniża ciśnienie w gałce ocznej, co pozwala ograniczyć lub nawet całkowicie odstawić leki obniżające ciśnienie wewnątrzgałkowe.

Przebieg zabiegu

Okulista wykonuje nacięcie spojówki oraz twardówki, aby wprowadzić narzędzia operacyjne. Jądro soczewki dzieli się na cztery części, które są rozbijane za pomocą fakoemulsyfikacji, a następnie usuwane. Nacięcie w oku musi być nieco szersze, by umożliwić wprowadzenie soczewki twardej.

Sama trabekulektomia przebiega podobnie jak w klasycznej operacji przeciwjaskrowej – chirurg wycina fragment beleczkowania, co poprawia filtrację cieczy wodnistej z komory przedniej oka. Po wszczepieniu soczewki twardej rana zostaje zaszyta nićmi wchłanialnymi lub nylonowymi, które usuwa się po kilku miesiącach.

Znieczulenie podczas operacji zaćmy i jaskry

Preferowanym sposobem znieczulenia podczas operacji jednoczesnej zaćmy i jaskry jest znieczulenie pozagałkowe lub okołogałkowe. Znieczulenie ogólne stosuje się jedynie w szczególnych przypadkach – u dzieci, pacjentów wyjątkowo niespokojnych lub niewspółpracujących.

Efekty, powikłania i postępowanie po zabiegu fakotrabekulektomii

U większości pacjentów po zabiegu uzyskuje się skuteczne obniżenie ciśnienia w gałce ocznej i poprawę jakości widzenia. Odpowiednio dobrana moc soczewki zapewnia właściwą ostrość wzroku, a zapotrzebowanie na leki przeciwjaskrowe znacząco się zmniejsza. Konieczne są jednak regularne wizyty kontrolne u okulisty, ponieważ podwyższone ciśnienie może przebiegać bezobjawowo.

Możliwe powikłania związane z operacją obejmują:

• infekcje
• krwawienie wewnątrzgałkowe
• stan zapalny
• przemieszczenie lub zwichnięcie soczewki
• nadmierne spłycenie komory przedniej oka

W rzadkich przypadkach może dojść do tzw. „jaskry złośliwej”. Przez pewien czas po zabiegu pacjenci mogą odczuwać zamglenie lub rozmycie obrazu, które ustępuje w ciągu kilku miesięcy.

Po zabiegu stosuje się miejscowo leki przeciwzapalne – głównie steroidy – przez okres od trzech do czterech miesięcy. W pierwszym tygodniu leczenie jest najbardziej intensywne i obejmuje częste podawanie kropli steroidowych oraz antybiotyków zapobiegających infekcjom.

Skuteczność i korzyści z zabiegu

Obydwie procedury są skuteczne w leczeniu zaburzeń wzroku oraz takich objawów jaskry i zaćmy jak ból gałek ocznych, ból głowy, zaczerwienione oko czy chwilowa utrata ostrości widzenia.

Łączony zabieg fakoemulsyfikacji i trabekulektomii może zostać przeprowadzony za pomocą jednego lub dwóch cięć. Zabieg wykonany z jednego cięcia znacznie skraca czas jego trwania, ale jednocześnie grozi wystąpieniem niekontrolowanego krwawienia. Zastosowanie osobnych cięć mimo dłuższego czasu trwania zabiegu jest obecnie najbardziej polecaną techniką, ponieważ zmniejsza ryzyko powikłań.

Rekonwalescencja po fakotrabekulektomii – czego można oczekiwać?

Okres rekonwalescencji po zabiegu łączonym jest taki sam jak po zabiegu pojedynczym, a większość pacjentów wraca do pełnej aktywności już po kilku dniach. W związku z tym, że jest to jednak interwencja chirurgiczna, pacjent może odczuwać dyskomfort i lekkie bóle w oku. W ciągu pierwszych kilku dni może wystąpić zaczerwienienie i obrzęk okolicy operowanej. Lekarz może przepisać odpowiednie krople do oczu w celu łagodzenia objawów.

W okresie rekonwalescencji powinno się unikać wszelkich działań, które mogą zwiększać ryzyko uszkodzenia oka, takich jak:

• podnoszenie ciężkich przedmiotów
• intensywna aktywność fizyczna
• pocieranie lub naciskanie na oko
• zanurzanie twarzy w wodzie

Lekarz może również zalecić noszenie okularów ochronnych, zwłaszcza w sytuacjach narażenia na kurz, zanieczyszczenia lub urazy mechaniczne.

Powrót do codziennych aktywności zależy od indywidualnego stanu pacjenta i zaleceń lekarza. Zwykle pacjenci mogą wracać do pracy i lżejszych czynności po kilku dniach, ale pełne wyleczenie może zająć kilka tygodni.

Ceny jednoczasowego leczenia zaćmy i jaskry wahają się między 4 500 zł w Katowicach i Bydgoszczy do 7 150 zł w Warszawie.