Soczewka o wydłużonej głębi ostrości widzenia w leczeniu zaćmy

Według najnowszych danych opublikowanych w czasopiśmie Investigative Ophthalmology & Visual Science (2021) szacuje się, że na całym świecie około 15,2 miliona osób w wieku ≥ 50 lat jest niewidomych z powodu zaćmy, a kolejne 78,8 miliona cierpi na umiarkowaną lub ciężką utratę widzenia spowodowaną tą chorobą.

Z kolei analiza globalnego obciążenia chorobą opublikowana w PLOS ONE (2024) wskazuje, że łączna liczba osób z zaćmą sięgnęła około 100,6 miliona w 2021 roku, co oznacza wzrost o blisko 138 % w porównaniu z rokiem 1990. Natomiast badanie przedstawione w Frontiers in Medicine (2025) wykazało, że wskaźnik standaryzowany wiekowo dla zaćmy wynosił średnio 8 300 przypadków na 100 000 kobiet oraz 7 080 na 100 000 mężczyzn, potwierdzając, iż choroba ta częściej dotyczy kobiet i osób starszych.

Mimo że w niektórych regionach świata odnotowuje się stabilizację lub spadek częstości występowania zaćmy w stosunku do liczby ludności, to ze względu na starzenie się społeczeństw liczba osób dotkniętych tym schorzeniem stale rośnie, czyniąc zaćmę nadal jedną z głównych przyczyn utraty wzroku na świecie.

Przyczyny rozwoju zaćmy

Najczęstsze przyczyny rozwoju zaćmy to m.in. starszy wiek, cukrzyca, czynniki dziedziczne, urazy gałki ocznej oraz stany zapalne przebiegające w tej okolicy. Rozwój i przebieg zaćmy jest często wieloletni, a sam chory często początkowo nie zauważa symptomów choroby, takich jak przymglenie widzenia czy pogorszenie ostrości wzroku.

Jedną ze skutecznych metod leczenia zaćmy jest zabieg wszczepienia soczewki o wydłużonej głębi ostrości w miejscu zdegenerowanej soczewki własnej oka.

Współczesne metody leczenia zaćmy

Operację wszczepienia soczewki o wydłużonej głębi ostrości widzenia przeprowadza się zazwyczaj z usunięciem zaćmy metodą fakoemulsyfikacji. Zabieg fakoemulsyfikacji przeprowadza się poprzez wykonanie cięcia o długości około 3 mm, które stanowić będzie wrota dla końcówki aparatu.

Fakoemulsyfikacja polega na:

• rozbiciu zmętniałej soczewki pacjenta przy pomocy specjalnego aparatu tzw. fakoemulsyfikatora,
• użyciu ultradźwięków do rozbicia soczewki,
• aspirowaniu rozbitych fragmentów soczewki przez głowicę urządzenia na zewnątrz.

W miejsce powstałej loży operator wprowadza następnie soczewkę wewnątrzgałkową (ang. intraocular lens, IOL). W wyniku usunięcia zaćmy operowane oko cierpi na tzw. bezsoczewkowość, co oznacza brak naturalnej soczewki w oku.

Implantacja odpowiedniej soczewki wewnątrzgałkowej ma na celu korekcję tej wady. Soczewki wewnątrzgałkowe są implantami wykonanymi z materiału sztucznego, które w zależności od swoich właściwości potrafią skupiać lub rozpraszać wpadające do oka promienie świetlne.

Potencjalne powikłania operacji zaćmy obejmują:

• infekcje,
• krwawienie,
• obrzęk rogówki,
• odwarstwienie siatkówki.

Każdy pacjent powinien być świadomy tych zagrożeń i omówić je z lekarzem przed przystąpieniem do zabiegu.

Soczewki o wydłużonej głębi ostrości widzenia

Jednym z rodzajów stosowanych soczewek wewnątrzgałkowych są soczewki o wydłużonej głębi ostrości widzenia, takie jak soczewki Symphony. Soczewki te mają zdolność korekcji takich wad wzroku jak krótkowzroczność czy dalekowzroczność.

Pacjenci po operacji z wykorzystaniem tych soczewek mogą prowadzić samochód oraz wieść aktywny tryb życia. Zdecydowana większość pacjentów nie potrzebuje stosowania dodatkowych par okularów do korekcji widzenia.

Soczewki o wydłużonej głębi ostrości widzenia zapewniają bardzo dobrą zdolność akomodacji (czyli zdolność dostosowywania się oka do ostrego widzenia obiektów w różnych odległościach) zarówno do bliży, jak i do dali.

Warto również dodać, że rozwój technologii soczewek wewnątrzgałkowych jest dynamiczny. W ostatnich latach wprowadzono nowe materiały i konstrukcje, które jeszcze bardziej zwiększają komfort i jakość widzenia pacjentów po zabiegu.

Przykłady nowoczesnych soczewek obejmują:

• soczewki asferyczne,
• soczewki z filtrem światła niebieskiego.

Alternatywne metody leczenia zaćmy obejmują stosowanie soczewki jednoogniskowe, które dobrze sprawdzają się u pacjentów, którzy nie mają potrzeby widzenia na różne odległości bez okularów.

Istnieją również soczewki multifokalne, które pozwalają na widzenie z wielu odległości, choć mogą powodować większe problemy z widzeniem nocnym.

Przebieg operacji

Zabieg implantacji soczewki o wydłużonej głębi ostrości widzenia przebiega podobnie jak inne operacje tego typu. Operacja przeprowadzana jest w znieczuleniu miejscowym, a pacjent pozostaje przez cały czas świadomy i musi współpracować z lekarzem.

Znieczulenie może być przeprowadzane w postaci:

• kropli do oczu,
• zastrzyku.

Całość procedury trwa około 20-30 minut, a pacjent opuszcza oddział szpitalny najczęściej tego samego dnia.

Rekonwalescencja po zabiegu

Po operacji pacjenci powinni unikać intensywnego wysiłku fizycznego oraz chronić oko przed zanieczyszczeniami. Ważne jest również regularne stosowanie przepisanych kropli do oczu, które pomagają w procesie gojenia.

W większości przypadków pełna rekonwalescencja trwa kilka tygodni, a pacjenci mogą wrócić do normalnej aktywności po konsultacji z lekarzem.

Regularne kontrole pooperacyjne są istotne, aby monitorować proces gojenia i wykluczyć ewentualne powikłania. Pacjenci zazwyczaj są zobowiązani do wizyt kontrolnych w ciągu kilku dni po operacji, a następnie w ustalonych odstępach czasu przez kolejne miesiące.

Po zabiegu mogą wystąpić:

• uczucie dyskomfortu,
• łzawienie,
• przejściowe zaburzenia widzenia.

Objawy te zazwyczaj ustępują w ciągu kilku dni, ale w razie ich przedłużania się, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Koszty i dostępność zabiegów

Cena operacji zaćmy metodą fakoemulsyfikacji z wszczepieniem soczewki o wydłużonej głębi ostrości widzenia kosztuje w Polsce na dzień dzisiejszy około 6000 - 8000 zł.

Warto zaznaczyć, że dostępność zabiegu może się różnić w zależności od regionu i placówki medycznej. W niektórych przypadkach, część kosztów może być pokryta przez ubezpieczenie zdrowotne, jednak szczegóły te należy omówić indywidualnie z lekarzem prowadzącym.

W kontekście globalnym, dostępność zabiegów usuwania zaćmy jest zróżnicowana, a wiele krajów rozwijających się boryka się z niedoborem specjalistów oraz sprzętu, co ogranicza dostęp pacjentów do nowoczesnych metod leczenia.

Organizacje międzynarodowe podejmują jednak liczne inicjatywy mające na celu zwiększenie dostępności tych procedur w mniej uprzywilejowanych rejonach świata.