Zaćma – nie czekaj z operacją

Istotą zaćmy jest postępujące zmętnienie soczewki oka. Najczęściej choroba ta występuje jako rezultat procesów starzenia się soczewki, istnieją jednak i inne przyczyny zaćmy, do których zalicza się urazy oczu, stany zapalne w ich obrębie oraz przyjmowanie niektórych preparatów. Zaćma może mieć charakter wrodzony lub nabyty, a wśród różnych jej typów wyróżnia się m.in. zaćmę korową (zmętnienie soczewki może być zlokalizowane bliżej jej obwodu lub na osi widzenia), jądrową (charakteryzuje się powolnym postępowaniem centralnie zlokalizowanym zmętnieniem soczewki) i podtorebkową (zmętnienie zlokalizowane jest w tylnej torebce soczewki, a jednym z głównych objawów jest rozszczepienie światła).

Schorzenie to, według danych Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization, WHO), jest główną przyczyną ślepoty na świecie, a o skali problemu świadczy również fakt, że operacyjne leczenie zaćmy należy do najczęściej wykonywanych operacji okulistycznych. Zabieg fakoemulsyfikacji, czyli najpowszechniej stosowana metoda zabiegowego leczenia zaćmy, jest w stanie przywrócić wzrok nawet pacjentom z bardzo zaawansowaną formą choroby, jednak operację warto przeprowadzić możliwie jak najszybciej.

Objawy i skutki zaćmy

Postępująca zaćma coraz bardziej upośledza wzrok i odbiera nam samodzielność, i już chociażby ten powód powinien wystarczyć, by jak najszybciej zdecydować się na operację. Objawy zaćmy potrafią bowiem w istotnym stopniu utrudnić życie: pacjenci zmagający się z tą chorobą skarżą się na utratę ostrości widzenia, przez co postrzegany przez nich obraz jest rozmyty lub nieostry.

U wielu osób pojawia się też stopniowe pogorszenie jakości widzenia w bardzo ostrym świetle lub przeciwnie – w nocy. Trudność zaczyna sprawiać także rozróżnianie i postrzeganie barw, a kolejną niedogodnością, z jaką muszą mierzyć się osoby z zaćmą, jest podwójne widzenie, pojawiające się zwłaszcza podczas jasnych, słonecznych dni – objawy mogą być różne w zależności od typu zaćmy. Jak można sobie wyobrazić, życie z takimi zaburzeniami, zwłaszcza gdy przybierają one na intensywności, nie należy do przyjemnych, po co więc się męczyć i odkładać zabieg na potem.

Objawy zaćmy mogą obejmować:

• utratĘ ostrości widzenia,
• pogorszenie jakości widzenia w ostrym świetle,
• trudność w rozróżnianiu barw,
• podwójne widzenie,
• rozmyty lub nieostry obraz.

Zaćma wpływa nie tylko na fizyczną zdolność widzenia, ale także na jakość życia pacjentów w kontekście emocjonalnym i społecznym. Pogorszenie wzroku może prowadzić do frustracji, izolacji społecznej oraz obniżenia samooceny. Dlatego szybkie podjęcie decyzji o leczeniu może znacząco poprawić jakość życia pacjentów.

Korzyści z wczesnej operacji zaćmy

Zwłaszcza, że nie ma się czego obawiać – i to również jest argument przemawiający za możliwie szybkim przeprowadzeniem operacji. Uznaje się, że właściwy czas na zabieg jest wówczas, kiedy objawy zaćmy zaczynają w istotnym stopniu utrudniać pacjentowi życie. Sam zabieg natomiast jest dla pacjenta bezbolesny, trwa jedynie pół godziny i nie wymaga zastosowania znieczulenia ogólnego ani pozostania w szpitalu: procedura odbywa się w warunkach ambulatoryjnych, w ramach tak zwanej „chirurgii jednego dnia”, co oznacza, że pacjent po operacyjnym leczeniu zaćmy może udać się do domu tego samego dnia, jedynie po krótkiej obserwacji.

Warto również mieć na uwadze fakt, że leczenie zachowawcze zaćmy to jedynie odsuwanie operacji w czasie: na chwilę obecną zaćmy nie da się wyleczyć za pomocą kropel do oczu czy innych metod nieinwazyjnych, które mogą spowolnić proces mętnienia soczewki oka, ale go nie powstrzymają – bez operacji choroba będzie w dalszym ciągu postępować. Istotny jest również fakt, że im bardziej zaawansowana postać choroby, tym leczenie zabiegowe może być trudniejsze, a liczba komplikacji pozabiegowych może się wydłużać. Biorąc to wszystko pod uwagę, decyzję o operacji warto podjąć już wówczas, gdy zauważymy, że objawy zaćmy zaczynają nam utrudniać wykonywanie pewnych czynności.

Przebieg leczenia zaćmy

Mówiąc w największym skrócie, operacyjne leczenie zaćmy polega na usunięciu zmętniałej soczewki oka i zastąpieniu jej soczewką sztuczną. Zabieg taki najczęściej przeprowadzany jest metodą fakoemulsyfikacji, podczas której uszkodzona soczewka rozbijana jest przy pomocy ultradźwięków. Ultradźwiękową sondę wprowadza się do wnętrza gałki ocznej przez niewielkie nacięcie (wielkości około 2,5 mm), a następnie, po rozbiciu zmętniałej soczewki, przez to samo nacięcie wysysa się jej fragmenty na zewnątrz. Kolejnym etapem zabiegu jest wprowadzenie do oka sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej, która umieszczana jest w jego wnętrzu w formie zwiniętej: dopiero gdy znajdzie się na miejscu, rozwija się i przyjmuje odpowiedni kształt.

Wybór soczewek wewnątrzgałkowych

Leczenie zaćmy metodą fakoemulsyfikacji to nowoczesny, bezpieczny dla pacjenta i bezbolesny zabieg, który pozwala przywrócić ostrość widzenia, a w niektórych przypadkach zapewnia pacjentowi wzrok lepszy niż przed chorobą. Wynika to z faktu, że w trakcie zabiegowego leczenia zaćmy wykorzystywane są różne soczewki wewnątrzgałkowe, które nie tylko zastępują sztuczną soczewkę, ale również mogą posiadać szereg dodatkowych parametrów, wpływających na jakość widzenia pacjenta.

Rodzaje soczewek wewnątrzgałkowych obejmują:

• soczewki jednoogniskowe,
• soczewki wieloogniskowe (multifokalne),
• soczewki korygujące astygmatyzm,
• soczewki z filtrem światła niebieskiego.

Decyzja o wyborze odpowiedniej soczewki wewnątrzgałkowej powinna być podjęta po konsultacji z okulistą. Specjalista pomoże dobrać soczewkę najlepiej odpowiadającą indywidualnym potrzebom pacjenta, biorąc pod uwagę jego styl życia oraz specyficzne wymagania wzrokowe.

Przygotowanie do operacji

Ważne jest także, aby pacjenci byli świadomi konieczności regularnych badań kontrolnych po operacji. Pomogą one monitorować proces gojenia oraz sprawdzać, czy nie występują jakiekolwiek powikłania pooperacyjne. Regularne wizyty u okulisty są kluczowe dla utrzymania zdrowia oczu i długoterminowych efektów operacji.

Przed przystąpieniem do operacji, pacjenci powinni być odpowiednio przygotowani. Ważnym elementem jest wykonanie badań przedoperacyjnych, które obejmują szczegółowe badania okulistyczne oraz ocenę ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Pacjenci powinni także przestrzegać zaleceń lekarza dotyczących przygotowania do zabiegu, takich jak unikanie jedzenia i picia na kilka godzin przed operacją.

Opieka pooperacyjna

Po zabiegu, choć operacja jest zazwyczaj bezpieczna, mogą wystąpić potencjalne powikłania pooperacyjne. Należą do nich infekcje, obrzęk rogówki oraz odwracalne zmiany ciśnienia wewnątrzgałkowego. Dlatego ważne jest przestrzeganie zaleceń dotyczących opieki pooperacyjnej i uczestnictwo w wizytach kontrolnych.

Potencjalne powikłania pooperacyjne obejmują:

• infekcje,
• obrzęk rogówki,
• odwracalne zmiany ciśnienia wewnątrzgałkowego.

Rehabilitacja wzrokowa po zabiegu

Istotnym elementem powrotu do pełnej sprawności wzrokowej jest również rehabilitacja wzrokowa. Pacjenci mogą potrzebować czasu na przystosowanie się do nowych warunków widzenia, szczególnie jeśli zdecydowali się na soczewki wieloogniskowe lub korygujące astygmatyzm.

Nowoczesne technologie

W ostatnich latach obserwujemy także innowacje w leczeniu zaćmy. Rozwijają się nowe technologie soczewek oraz techniki operacyjne, takie jak femtosekundowe laserowanie, które umożliwiają bardziej precyzyjne i mniej inwazyjne zabiegi. Nowoczesne soczewki mogą dostosowywać się do zmiennych warunków świetlnych oraz oferować lepszą korekcję wad wzroku, co zwiększa komfort widzenia po operacji.