Badania naczyniowe metodą rezonansu magnetycznego

Badania angiograficzne (w skrócie: angiografia) to badania obrazowe układu naczyniowego. Pozwalają one na diagnostykę wielu schorzeń żył i tętnic organizmu (np. tętniaków, zwężeń, nieprawidłowych połączeń naczyniowych).  

Istnieje kilka metod badań angiograficznych:

• klasyczna angiografia rentgenowska (DSA),
• angiografia metodą tomografii komputerowej (tzw. angio-CT),
• angiografia metodą rezonansu magnetycznego (tzw. angio-MR).

Wybór metody zależy od celu diagnostycznego i stanu pacjenta. Klasyczna angiografia jest najbardziej inwazyjna, ale pozwala na jednoczesne wykonanie zabiegów terapeutycznych (np. poszerzenia naczynia). Angio-CT jest bardzo szybkie i idealne w stanach nagłych, jak podejrzenie zatorowości płucnej, ale wiąże się z dużą dawką promieniowania rentgenowskiego.

Z kolei angio-MR jest metodą z wyboru w planowej, szczegółowej diagnostyce naczyń, zwłaszcza u osób młodych i pacjentów wymagających wielokrotnych kontroli, ponieważ nie wykorzystuje szkodliwego promieniowania.

Angiografia rezonansem magnetycznym (angio-MR) – co to jest i jakie ma zalety?

 Rezonans magnetyczny tętnicowy wykorzystuje silne pole magnetyczne oraz fale o częstotliwości radiowej w celu uzyskania dokładnego obrazu badanego fragmentu układu naczyniowego. W przeciwieństwie do dwóch pozostałych metod, w badaniu angio-MR nie stosuje się promieniowania rentgenowskiego.

Ponadto w wielu przypadkach nie wymaga ono zastosowania środków kontrastowych, co czyni tę metodę bezpieczniejszą i obciążoną mniejszym ryzykiem powikłań w porównaniu z klasyczną angiografią oraz badaniem angio-CT.

Warto również zauważyć, że rozwój technologii MRI pozwala na uzyskanie bardzo precyzyjnych obrazów, co jest szczególnie istotne w diagnostyce skomplikowanych schorzeń naczyniowych. W badaniach naukowych kontynuowane są prace nad dalszym zwiększeniem rozdzielczości oraz dokładności obrazów, co może jeszcze bardziej zwiększyć zastosowanie tej metody w przyszłości.

Wskazania i przygotowanie do badania angio-MR

Badanie angio-MR wykonuje się w celu precyzyjnej oceny budowy i funkcjonowania naczyń krwionośnych w całym ciele. Główne wskazania do jego przeprowadzenia to:

• Podejrzenie lub monitorowanie tętniaków (nieprawidłowych poszerzeń tętnic), zwłaszcza w mózgu, aorcie i tętnicach jamy brzusznej.
• Diagnostyka zwężeń i niedrożności naczyń, najczęściej spowodowanych miażdżycą.
• Ocena wad i malformacji naczyniowych, czyli wrodzonych nieprawidłowości w budowie żył i tętnic.
• Planowanie przedoperacyjne, np. przed zabiegami kardiochirurgicznymi lub naczyniowymi.
• Ocena ukrwienia narządów wewnętrznych i guzów nowotworowych.

Przed badaniem angio-MR, zwłaszcza jeśli planowane jest podanie środka kontrastowego, pacjent jest zwykle proszony o pozostanie na czczo przez około 4-6 godzin. Należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, alergiach oraz o ewentualnej ciąży.

Przed wejściem do pomieszczenia z rezonansem magnetycznym trzeba zdjąć wszystkie metalowe przedmioty, takie jak biżuteria, zegarek czy okulary.

Przeciwwskazania i ograniczenia angio-MR

Podczas planowania badania angio-MR należy wziąć pod uwagę przeciwwskazania, takie jak obecność metalowych implantów, rozruszników serca, neurostymulatorów czy pomp insulinowych, które mogą ulec uszkodzeniu lub przemieszczeniu w silnym polu magnetycznym.

Dodatkowo, pacjenci z klaustrofobią mogą odczuwać dyskomfort w trakcie badania i mogą wymagać dodatkowego wsparcia lub podania łagodnych środków uspokajających.

Innym ograniczeniem są artefakty ruchowe, które mogą wpływać na jakość obrazów. Dlatego ważne jest, aby pacjent pozostawał nieruchomo podczas badania. W niektórych przypadkach może to być trudne, co może prowadzić do konieczności powtórzenia badania lub uzyskania mniej dokładnych wyników.

Choć środki kontrastowe na bazie gadolinu są bezpieczniejsze niż jodowe, u pacjentów z ciężką niewydolnością nerek istnieje minimalne ryzyko wystąpienia rzadkiego powikłania. Nefrogenne włóknienie układowe (NSF) to rzadkie, ale poważne schorzenie, które powoduje pogrubienie i twardnienie skóry oraz włóknienie narządów wewnętrznych.

Dlatego przed podaniem gadolinu u pacjentów z grup ryzyka konieczna jest ocena funkcji nerek poprzez badanie poziomu kreatyniny we krwi.

Techniki i przyszłość angiografii MR – od TOF do 4D Flow

Pierwsze zastosowanie rezonansu magnetycznego do badań naczyniowych przypada na lata 90. XX wieku. Początkowo, ze względu na ograniczenia technologiczne, badania naczyniowe klatki piersiowej i jamy brzusznej wymagały długiego pozostawania w bezruchu.

Obecnie, dzięki rozwojowi metod angio-MR, czas potrzebny na uzyskanie obrazu struktur naczyniowych nie przekracza czasu, w którym pacjent może na jednym wdechu bez problemu pozostać nieruchomo, co bezpośrednio przekłada się na jakość i wartość diagnostyczną obrazu.

W miarę rozwoju technik obrazowania układu naczyniowego metodą rezonansu magnetycznego powstało kilka rodzajów tego badania:

• angiografia czasu przepływu (TOF, Time Of Flight) - podstawowa technika, która wzmacnia sygnał płynącej krwi, a osłabia sygnał tkanek nieruchomych,
• angiografia kontrastu fazy (PC-MRA) - pozwala nie tylko na ocenę budowy naczyń, ale także na pomiar prędkości i kierunku przepływu krwi,
• tzw. "technika czarnej krwi" (Black Blood), w której płynąca krew jest ciemna, co pozwala na bardzo wyraźną ocenę ściany naczynia i ewentualnych zmian miażdżycowych.

Najnowszym osiągnięciem w tej dziedzinie jest technika 4D Flow MRI. Umożliwia ona dynamiczny, trójwymiarowy obraz przepływu krwi w czasie, co przypomina oglądanie filmu pokazującego, jak krew porusza się w sercu i dużych naczyniach.

Jest to rewolucyjne narzędzie w diagnostyce złożonych wad serca, tętniaków aorty i ocenie zaburzeń hemodynamicznych, pozwalające na znacznie lepsze zrozumienie fizjologii i patologii układu krążenia.