Pedodoncja - czyli stomatologia dziecięca

Raport przygotowany w 2016 roku w ramach akcji "Chroń dziecięce uśmiechy" donosi, że aż 76% polskich dzieci ma problem z próchnicą. Co więcej, w prawie 40% tych przypadków choroba dotyczy czterech lub więcej małych zębów. Inne badania, przeprowadzone również w 2016 roku przez lekarza dentystę Alicję Lisiakiewicz z Fundacji Wiewiórki Julii, pokazują dodatkowo, że aż 72,62% maluchów nie myje zębów wcale lub robi to nie dość dokładnie.

Niestety, te statystyki nie poprawiają się wraz z wiekiem dzieci, przez co próchnica ma w Polsce nadal rozmiary epidemii. Z czego może to wynikać? Na pewno m.in. ze złego przykładu idącego od rodziców. Raport z badania "Monitoring Jamy Ustnej" przeprowadzonego w 2016 roku na zlecenie Ministerstwa Zdrowia mówi, że średni czas szczotkowania zębów przez osobę dorosłą wynosi zaledwie 30 sekund, czyli cztery razy krócej niż zalecają dentyści.

Dodatkowo do stomatologa idziemy dopiero wtedy, gdy zaczyna nas boleć ząb, zupełnie zapominając o wizytach profilaktycznych, które powinny odbywać się co pół roku. W efekcie tego zapominamy również, że z dzieckiem należy iść do gabinetu już wtedy, gdy pojawi się u niego pierwszy ząb mleczny, który również trzeba odpowiednio, regularnie szczotkować.

Choć dane z 2016 roku wciąż są alarmujące, najnowsze statystyki wskazują na niestety utrzymujący się wysoki poziom próchnicy w Polsce. Według najnowszego, IV Ogólnopolskiego Badania Stanu Zdrowia Jamy Ustnej i jego Uwarunkowań u Dzieci, przeprowadzonego w 2022 roku, próchnica dotyczy aż 85,2% polskich 6-latków. Jest to wzrost w porównaniu do lat wcześniejszych i dowodzi, że problem wciąż narasta. Działania profilaktyczne są więc nadal absolutnie kluczowe, a edukacja rodziców i dzieci powinna być priorytetem.

Profilaktyka stomatologiczna u dzieci

Pedodoncja to dziedzina, w której główny nacisk powinien być położony na profilaktykę, zapobieganie problemom mogącym wystąpić w dziecięcej jamie ustnej. Dotyczy to zwłaszcza zapobiegania próchnicy, ale nie tylko.

Podstawowe zabiegi profilaktyczne stomatologii dziecięcej to:

• lakierowanie - powlekanie małych zębów substancją zapewniającą długotrwałe dostarczanie fluoru do tkanki zębowej. Czynność tę należy regularnie powtarzać, gdyż po jednokrotnym lakierowaniu preparat działa do kilkunastu godzin. Co ważne, takie rozwiązanie jest bardzo bezpieczne, gdyż uwalnia fluor wyłącznie do tkanki zębowej, nie ingerując w inne organy w organizmie,
• lakowanie - uzupełnienie bruzd (anatomicznie występujących zagłębień) obecnych na powierzchni zębów żujących (zarówno mlecznych, jak i stałych). Zabieg taki dość skutecznie zapobiega próchnicy. Zaznaczmy, że lakowanie specjalistycznym preparatem należy wykonać jak najszybciej po wyrżnięciu się zęba, kiedy jeszcze nie jest zainfekowany przez bakterie,
• fluoryzacja na łyżkach - umieszczenie sporej ilości preparatu z fluorem na łyżki, które następnie wkładane są do jamy ustnej małego pacjenta. Jako że dziecko musi trzymać wspomniane łyżki w ustach nawet do kilkunastu minut, wykonywanie tego zabiegu zaleca się u dzieci mających minimum 8 lat.

Leczenie zębów mlecznych

Gdy jednak, mimo prawidłowej profilaktyki, w jamie ustnej dziecka pojawią się zmiany chorobowe, wtedy pedodoncja przychodzi z pomocą w postaci właściwego leczenia. Naszą szczególną uwagę, a w efekcie uwagę lekarza-stomatologa dziecięcego, powinny przykuć już małe białe plamki na zębach malucha, które sugerują demineralizację szkliwa.

U dzieci leczenie zębów niemal zawsze przeprowadzane jest w znieczuleniu, które wykonuje się nie za pomocą tradycyjnej igły, a specjalistycznej karpuli. Stomatolog dziecięcy oczyszcza ubytek próchnicowy, następnie boruje ząb za pomocą wiertła, po czym zakłada na dno ubytku podkład, dzięki któremu miazga zębowa jest izolowana od plomby.

Teraz przychodzi czas na założenie wypełnienia. W przypadku zębów stałych dentysta zawsze dobiera jego kolor do koloru zęba. Inaczej jest w przypadku zębów mlecznych, gdzie dziecko może często zdecydować o kolorze plomby, wybierając jeden z nawet dziewięciu odcieni, które czasem posiadają w sobie dodatkowo brokat.

Później pozostaje tylko sprawdzenie, czy kształt wypełnienia jest dostosowany do małego zgryzu. Warto pamiętać, że zdrowie zębów mlecznych ma ogromny wpływ na cały organizm dziecka. Próchnica, nawet ta w początkowym stadium, może prowadzić do poważnych stanów zapalnych, a w skrajnych przypadkach do problemów z ogólnym zdrowiem.

Przedwczesna utrata zębów mlecznych, będąca skutkiem zaniedbania, może także prowadzić do wad zgryzu, gdyż zęby stałe nie mają wówczas naturalnego „prowadzenia” do prawidłowego wyrżnięcia. Dbanie o zęby mleczne to inwestycja w zdrowy i piękny uśmiech na całe życie.

Zabiegi stomatologiczne dla dzieci

Co jednak niezwykle ważne, przed pierwszą wizytą malca w gabinecie stomatologicznym, warto wybrać się z nim do pedodonty na wizytę adaptacyjną. Przeprowadzana jest ona już nawet dla 2-3-letnich dzieci, które dzięki niej zdecydowanie mniej będą się bały leczenia. Wspólnie z rodzicami na takiej wizycie malec ogląda całe wyposażenie gabinetu, o którym opowiada mu dentysta.

Szczegółowo językiem dziecka zostaje omówione przeznaczenie poszczególnych urządzeń. Następny krok to sprawdzenie stanu małych ząbków, ich fluoryzacja (choć to nie zawsze) oraz krótkie poinstruowanie rodziców i dzieci o tym, jak należy pielęgnować małą jamę ustną. Obecnie stomatologia dziecięca rozwija się w kierunku jak najmniej inwazyjnych i bezbolesnych metod.

Nowoczesne metody leczenia próchnicy u dzieci

Do najnowszych metod leczenia próchnicy u dzieci zaliczamy:

• leczenie próchnicy za pomocą ozonu,
• infiltracja żywicą (np. system Icon).

Oprócz tradycyjnego borowania zęba, dentyści mają do dyspozycji również inne, nowoczesne techniki. Jedną z nich jest leczenie próchnicy za pomocą ozonu, który ma silne właściwości bakteriobójcze. Zabieg ten jest całkowicie bezbolesny i nie wymaga użycia wiertła, dzięki czemu jest szczególnie przyjazny dla małych pacjentów. Stosuje się go głównie w początkowych stadiach próchnicy.

Inną innowacyjną metodą jest infiltracja żywicą (np. system Icon), która pozwala na leczenie wczesnych zmian próchnicowych na gładkich powierzchniach zębów bez konieczności borowania. Płynna żywica wnika w uszkodzone szkliwo i je uszczelnia, blokując postęp choroby. Metody te stanowią cenną alternatywę dla tradycyjnego wypełniania i pozwalają na zachowanie jak największej ilości zdrowej tkanki zęba.

Jak sprawić, by dziecko polubiło wizyty u stomatologa?

Aby malec chciał chętnie chodzić do przychodni, w której oferowana jest stomatologia dziecięca, warto zastosować kilka prostych rozwiązań. Oczywiście jednym z nich jest opisywana wizyta adaptacyjna u dentysty. Jednak jeszcze przed jej odbyciem można pomóc pociesze w przełamaniu obaw przed fotelem stomatologicznym.

Jak zmniejszyć obawy dziecka przed wizytą u dentysty:

• nie przerzucaj własnego strachu na dziecko,
• unikaj wspominania o bólu, krwi czy igle,
• kup zestaw małego dentysty,
• organizuj zawody w myciu zębów,
• nagrodź dziecko po wizycie u stomatologa.

Po pierwsze, nie należy przerzucać własnego strachu na dziecko. Nie mówmy, że nie będzie boleć, że taty nie bolało, bo wtedy malec zapamięta słowo "ból". Nie wspominajmy też przy dziecku o krwi czy igle, nie używajmy też stwierdzeń "wszystko będzie dobrze", "nie ma się czego bać".

Warto kupić malcowi zestaw małego dentysty, dzięki któremu pozna on czynności wykonywane w gabinecie, co staną się dla niego formą zabawy. Można także organizować regularne zawody w myciu zębów, co zachęci najmłodszych do tej czynności. Po wizycie u stomatologa dobrze jest nagrodzić dziecko, co sprawi, że będzie ono przyjemniej kojarzyło siedzenie na fotelu.

Ale, przede wszystkim, by pedodoncja była skuteczna i niestraszna dla najmłodszych, nie należy czekać, aż pociechę zaboli ząb - wtedy zawsze stomatologia dziecięca będzie kojarzyła się najmłodszym z bólem.