Wszczepienie hydraulicznej protezy prącia - co to za zabieg?

W leczeniu zaburzeń erekcji istotną rolę odgrywa określenie przyczyny problemu. Może pojawiać się on w związku ze schorzeniami kardiologicznymi, cukrzycą i wieloma innymi jednostkami chorobowymi. Poza nimi rolę w patogenezie zjawiska mogą odgrywać czynniki psychologiczne. Należy więc wykluczyć ich ewentualny wpływ na problemy z potencją.

Zaburzenia erekcji – leczenie zachowawcze

Terapia pierwszego rzutu w leczeniu zaburzeń wzwodu zazwyczaj obejmuje farmakoterapię. Stosowane są takie leki, jak sildenafil (znany głównie jako Viagra). Kolejnym krokiem może być stosowanie przez pacjenta specjalnych pomp próżniowych w celu uzyskania wzwodu. U części mężczyzn wymienione metody niestety nie pozwalają uzyskać pożądanego rezultatu; wtedy można rozważyć zabieg operacyjny.

W zależności od przyczyny zaburzeń erekcji rozważa się również inne metody zachowawcze: iniekcje do ciał jamistych (np. z alprostadilem), preparaty doodcewkowe z alprostadilem, psychoterapię/seksuoterapię, modyfikację przyjmowanych leków oraz leczenie chorób współistniejących.

Decyzja o wszczepieniu protezy prącia powinna zapadać po wyczerpaniu metod mniej inwazyjnych i po rozmowie z zespołem specjalistów (urolog/androlog, psycholog lub psychiatra, a w razie potrzeby także diabetolog czy kardiolog), z uwzględnieniem oczekiwań pacjenta i jego partnerki/partnera.

Hydrauliczne protezy prącia – wskazania

Pierwsze wszczepienia hydraulicznej protezy prącia zostały wykonane w latach 70. XX wieku. Dokonał tego zespół pod kierownictwem Brantleya Scotta, urologa z Houston.

Kiedy rozważyć implant prącia?

Zabieg stosowany jest zwykle u tych chorych, u których:

• przyczyna zaburzeń erekcji została zdiagnozowana (np. jest nią choroba Peyroniego, stan po resekcji prostaty czy przebyty w przeszłości uraz okolic genitalnych).
• inne, nieinwazyjne metody leczenia nie były skuteczne.

Hydrauliczne protezy prącia są obecnie jednym z najbardziej skutecznych rozwiązań dla pacjentów cierpiących na zaawansowane zaburzenia erekcji.

Postęp w tej dziedzinie od czasu ich pierwszego zastosowania znacząco zwiększył bezpieczeństwo i efektywność zabiegu. Od początku lat 70., dzięki licznym badaniom i innowacjom technologicznym, protezy te stają się bardziej zaawansowane i dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjentów.

Warto podkreślić, że oprócz protez hydraulicznych dostępne są również inne opcje chirurgiczne leczenia zaburzeń erekcji, które dobiera się indywidualnie. W ściśle wybranych sytuacjach (np. u młodych pacjentów po urazach) rozważa się operacje naczyniowe poprawiające dopływ krwi do prącia; są one jednak stosowane rzadko i u starannie kwalifikowanych chorych.

Rodzaje protez prącia i zasada działania

Obecnie najpopularniejsze są protezy prącia złożone z trzech składowych:

• Implanty umieszczane w ciałach jamistych prącia.
• Pompka, zazwyczaj mocowana w obrębie dolnej części moszny, pomiędzy jądrami.
• Zbiorniczek płynu, który umieszczany jest we wnętrzu jamy brzusznej.

Uzyskiwanie wzwodu po zabiegu wszczepienia hydraulicznej protezy prącia jest stosunkowo proste. Przed planowaną aktywnością seksualną mężczyzna naciska pompkę, co powoduje przemieszczenie płynu ze zbiorniczka do protez w obrębie prącia. Wzwód utrzymuje się tak długo, jak chce tego pacjent: kolejne naciśnięcie pompki powoduje odpływ cieczy i członek powraca wtedy do stanu spoczynku.

Oprócz trójczęściowych protez hydraulicznych istnieją również protezy dwuczęściowe (bez oddzielnego zbiornika) oraz protezy półsztywne (giętkie). Każde rozwiązanie ma inne zalety i ograniczenia (m.in. dyskrecja, łatwość obsługi, ryzyko awarii mechanizmu), dlatego ostateczny wybór powinien być poprzedzony szczegółową konsultacją z doświadczonym urologiem-andrologiem.

Edukacja i kwalifikacja pacjenta

Przed podjęciem decyzji o wszczepieniu protezy, pacjent powinien przejść szczegółową konsultację lekarską. Ważne jest, by pacjent był świadomy wszelkich korzyści i potencjalnych ryzyk związanych z procedurą.

Edukacja pacjenta na temat przygotowania do zabiegu, jego przebiegu oraz pielęgnacji po operacji jest kluczowa dla osiągnięcia zadowalających wyników.

Operacja wszczepienia protezy prącia: przebieg i rekonwalescencja

Zabieg wszczepienia hydraulicznej protezy członka trwa od jednej do trzech godzin. Wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym; stosuje się również antybiotyki, aby zmniejszyć ryzyko rozwoju infekcji.

Implantowane struktury są także pokryte środkami przeciwdrobnoustrojowymi. Po operacji pacjent pozostaje w szpitalu przez 1-3 dni. Powrót do pełnej funkcjonalności możliwy jest po upływie około miesiąca od operacji.

Przygotowanie przedoperacyjne

Przygotowanie przedoperacyjne zwykle obejmuje:

• optymalizację kontroli glikemii u osób z cukrzycą,
• zaprzestanie palenia,
• ocenę i wyleczenie ewentualnych zakażeń (w tym układu moczowego i skóry),
• omówienie odstawienia lub modyfikacji leków przeciwkrzepliwych,
• szczegółową rozmowę o oczekiwaniach, typach protez i możliwych powikłaniach.

Często zaleca się prysznic z preparatem antyseptycznym w dniu operacji oraz przestrzeganie zaleceń dotyczących higieny okolicy operowanej.

Pielęgnacja pooperacyjna

Pielęgnacja pooperacyjna ma istotne znaczenie dla powodzenia zabiegu.

Zwykle zaleca się:

• noszenie podtrzymującej bielizny,
• okłady chłodzące przez pierwsze doby (zgodnie z zaleceniami),
• utrzymywanie prącia w pozycji uniesionej pod opatrunkiem,
• ograniczenie wysiłku fizycznego (szczególnie podnoszenia ciężarów, jazdy na rowerze),
• unikanie kąpieli w wannie/basenie do zagojenia rany,
• wstrzemięźliwość seksualną do czasu kontroli (często około 4–6 tygodni).

Lekarz poinstruuje też, kiedy i jak rozpocząć „ćwiczenie” protezy (uruchamianie pompki) – zazwyczaj po wstępnym wygojeniu tkanek.

Skuteczność i efekty po zabiegu

Według informacji portalu MedicineNet.com erekcję w stopniu pozwalającym odbyć stosunek płciowy uzyskuje się u 90-95% operowanych mężczyzn. Poza poprawą w zakresie wzwodu protezy pozwalają zwiększyć grubość członka.

Po operacji pozostaje zwykle bardzo niewielki ślad w obrębie penisa, zauważany jedynie przez pacjenta. Co istotne, zabieg zwykle nie zaburza występowania orgazmu ani ejakulacji.

Warto wiedzieć, że po implantacji protezy naturalne mechanizmy wzwodu nie wracają i zazwyczaj nie ma już możliwości skutecznego stosowania innych metod (np. leków doustnych). U części pacjentów po zabiegu wzwód może być postrzegany jako krótszy niż przed laty – jest to najczęściej kwestia subiektywna i anatomicznych zmian tkanek, a nie działania samej protezy.

Powikłania i bezpieczeństwo po implantacji

Przed wszczepieniem hydraulicznej protezy prącia pacjent powinien zostać szczegółowo poinformowany o potencjalnych zagrożeniach związanych z zabiegiem. Choć implanty te należą do procedur o wysokiej skuteczności i dobrym profilu bezpieczeństwa, jak każda interwencja chirurgiczna mogą wiązać się z określonym ryzykiem.

Poniżej przedstawiono najważniejsze możliwe powikłania, których częstość zależy m.in. od ogólnego stanu zdrowia pacjenta, rodzaju zastosowanego implantu oraz doświadczenia ośrodka wykonującego operację.

Możliwe ryzyka i powikłania (ich częstość zależy m.in. od stanu zdrowia, typu implantu i doświadczenia ośrodka):

• Infekcja rany lub implantu wymagająca antybiotykoterapii, a niekiedy usunięcia protezy (ryzyko wyższe m.in. u osób z nieuregulowaną cukrzycą, palących, po radioterapii).
• Krwiak/krwawienie, obrzęk i siniaki moszny lub prącia.
• Uszkodzenie tkanek (ciał jamistych, cewki) w trakcie zabiegu – rzadkie, ale możliwe.
• Awaria mechanizmu lub zużycie elementów urządzenia po latach, co może wymagać reoperacji lub wymiany części.
• Erozja/ekstruzja (przemieszczanie się elementów protezy do tkanek powierzchownych) albo migracja urządzenia.
• Przewlekły ból lub dyskomfort, szczególnie w pierwszych miesiącach po implantacji.
• Zmiana czucia w obrębie prącia lub żołędzi (zwykle przemijająca), rzadko trwała.
• Auto-nadmuchiwanie (samoistne napełnianie), problemy ze zbiornikiem lub pompką.
• Pozostałe skrzywienie prącia u chorych z chorobą Peyroniego pomimo korekcji.
• Powikłania znieczulenia ogólnego i ogólne ryzyko operacyjne.

U niektórych pacjentów może wystąpić uczucie dyskomfortu w okresie pooperacyjnym, dlatego ważne są regularne kontrole oraz kontakt z lekarzem.

Dzięki stałemu postępowi w dziedzinie urologii implantacja protezy staje się coraz bardziej bezpieczna, a pacjenci zgłaszają wysoki poziom satysfakcji z jej działania. Należy jednak pamiętać, że proteza jest wyrobem medycznym podlegającym zużyciu – po wielu latach może wymagać serwisu lub wymiany.

W razie wystąpienia gorączki, nasilającego się bólu, wyraźnego zaczerwienienia, wycieku z rany, problemów z oddawaniem moczu czy trudności w obsłudze pompki, należy pilnie skontaktować się z lekarzem.

Protezy prącia w medycynie transpłciowej i rekonstrukcyjnej

Poza zaburzeniami erekcji hydrauliczne protezy prącia mogą być zastosowane u osób zmieniających płeć w celu uzyskania funkcjonalnych odpowiedników męskich narządów płciowych. W Polsce pierwsze wszczepienie implantów do wnętrza penisa odbyło się w 2013 roku w Zabrzu. Dokonał tego zespół Kliniki Urologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

W kontekście medycyny transseksualnej, protezy prącia są nieocenionym osiągnięciem, które pozwala na osiągnięcie pełnej identyfikacji płciowej wielu osób po operacjach korekty płci.

Technologia implantacji protez w takich przypadkach jest często bardziej złożona i wymaga współpracy zespołów medycznych o różnych specjalizacjach.

Planowanie zabiegu i etapy

Po zabiegach rekonstrukcyjnych narządów płciowych (np. falloplastyce) implantację protezy planuje się zwykle dopiero po pełnym wygojeniu tkanek. Ze względu na odmienną budowę neopenisa (brak klasycznych ciał jamistych) konieczne są techniki mocowania i stabilizacji elementów protezy inne niż w anatomicznym prąciu, a także wcześniejsze wytworzenie moszny do umieszczenia pompki.

W praktyce bywa, że stosuje się etapowanie (najpierw proteza półsztywna, a po czasie – hydrauliczna), aby zminimalizować ryzyko powikłań takich jak infekcja, erozja czy ekspozycja urządzenia. Częstość powikłań w tej grupie jest na ogół wyższa niż u osób cispłciowych, dlatego kluczowe jest prowadzenie w doświadczonych ośrodkach.

Decyzja o implantacji u osób transpłciowych powinna być podejmowana w ramach zespołu interdyscyplinarnego (chirurg rekonstrukcyjny/urolog-androlog, psycholog lub psychiatra, endokrynolog oraz inni specjaliści), z pełnym omówieniem oczekiwań, ograniczeń technicznych oraz ryzyk i zasad opieki pooperacyjnej.