Diagnostyka genetyczna łuszczycy

Łuszczyca (łac. psoriasis) jest przewlekłą, zapalną chorobą skóry charakteryzującą się pojawianiem się na skórze grudkowo -łuszczących wykwitów i przebiegiem z okresami zaostrzeń i remisji. Występuje u kobiet i mężczyzn z niemal równą częstością, częściej u rasy białej niż żółtej czy czarnej. Ponadto wykazano, iż częściej dotyka mieszkańców krajów w klimacie chłodnym i umiarkowanym niż gorącym. Niestety dotyka również dzieci. Jak przedstawiają międzynarodowe statystyki częstość występowania łuszczycy szacuje się na 0,1 - 3% i zależy od regionu świata.

Łuszczyca objawia się dość charakterystycznie, na skórze pojawiają się wykwity, w postaci czerwonych grudek pokrytych srebrzystą łuską, najczęściej o typowej lokalizacji - na wyprostnej powierzchni stawów łokciowych i kolanowych, okolicy krzyżowej oraz owłosionej skóry głowy. Bardzo charakterystyczną cechą choroby jest nasilenie objawów w okresach jesienno-zimowych, co ma najprawdopodobniej związek z okresem infekcji i mniejszego działania promieni słonecznych.

W ostatnich latach coraz większą uwagę przykłada się także do znaczenia czynników środowiskowych, takich jak stres, dieta, palenie papierosów czy infekcje paciorkowcowe, które mogą wyzwalać lub nasilać objawy łuszczycy. Coraz częściej wskazuje się również na rolę mikrobiomu skóry oraz jelit w rozwoju choroby, co staje się przedmiotem intensywnych badań naukowych.

Genetyczne podłoże łuszczycy

Pomimo, iż łuszczyca jako choroba znana i badana jest od tysięcy lat, to do dnia dzisiejszego nie poznano jej pełnej etiologii. To co na pewno udało się udowodnić, to to, że rolę w jej patogenezie odgrywają czynniki genetyczne i środowiskowe. Fakt, że łuszczyca ma podłoże genetyczne potwierdzają obserwacje rodzin, w których występuje ta choroba. Udowodniono bowiem, że jeżeli oboje rodziców choruje na łuszczycę to ryzyko wystąpienia łuszczycy u ich dziecka sięga 70%. W podłożu genetycznym choroby współistnieje razem wiele genów, których występowanie predysponuje do wystąpienia choroby. Niestety nie ma jednego prostego mechanizmu dziedziczenia. Przez lata badań zaobserwowano u chorych na łuszczycę obecność licznych zaburzeń chromosomalnych, m.in. takich jak delecje, obecność aneuploidalnych komórek, czy uszkodzeń strukturalnych chromosomów. Ponadto wykazano silny związek między łuszczycą a HLA – ludzkimi antygenami leukocytarnymi.

Badania populacyjne wskazują, że choroba częściej występuje w rodzinach, gdzie jeden lub oboje rodziców choruje na łuszczycę. Wysoka zgodność zachorowań obserwowana jest także u bliźniąt jednojajowych, co podkreśla rolę czynników genetycznych.

Antygen HLA-Cw6 i podtypy łuszczycy

Antygeny głównego kompleksu zgodności tkankowej, u człowieka nazywane HLA (ang. human leukocyte antigens – ludzkie antygeny leukocytarne), kodowane są na 6 chromosomie przez zespół allelicznych genów i są to powierzchniowe antygeny rożnych tkanek. W przeprowadzonych badaniach wykazano statystycznie częstsze występowanie łuszczycy u chorych z niektórymi antygenami zgodności tkankowej, w tym z antygenem HLA-Cw6. Na podstawie wykonanych badań genetycznych można łuszczycę podzielić na:

• typ I - tak zwany typ młodzieńczy łuszczycy związany z dziedziczeniem autosomalnym dominującym oraz obecnością antygenu HLA-Cw6 u 85% chorych. Charakterystyczną cechą tej postaci choroby jest obecność rozległych wysiewnych zmian skórnych oraz to, że nie obserwuje się łuszczycy krostkowej. Typowe są częste nawroty choroby.
• typ II - tak zwany typ dorosłych, late onset, najczęściej ujawnia się dopiero między 50 a 70 rokiem życia, a antygen HLA-Cw6 stwierdzany jest jedynie u około 15% chorych. Ponadto postać tą cechuje brak rodzinnego występowania i często łagodniejszy przebieg.

Nowe badania wskazują również na rolę innych genów związanych z układem odpornościowym, w tym genów kodujących interleukiny (np. IL-23, IL-17) oraz ich receptory. Odkrycia te otworzyły drogę do opracowania nowoczesnych terapii biologicznych, które celują w konkretne szlaki zapalne u pacjentów z ciężką postacią łuszczycy.

Znaczenie badań genetycznych w diagnostyce i leczeniu

W związku z tym w potwierdzeniu rozpoznania łuszczycy oraz w diagnostyce różnicowej typu choroby wielką rolę odgrywają badania genetyczne. Oznaczenie antygenu HLA-Cw6 u danego chorego jest możliwe dzięki specjalnym testom genetycznym lub technikom serologicznym. Typowanie molekularne antygenu HLA-Cw6 w diagnostyce łuszczycy wykonywane jest metodą PCR i wykrywa obecność alleli HLA-C*06 w ludzkim genomowym DNA. Badanie przeprowadzane jest z 1 ml krwi pobranej na antykoagulant. Testy genetyczne służące wykryciu HLA-C*06 przewyższają inne metody (serologiczne) czułością oraz swoistością, które dla typowania genetycznego wynoszą 100 procent.

Coraz częściej podkreśla się również znaczenie badań genetycznych w przewidywaniu odpowiedzi pacjentów na leczenie biologiczne. Dzięki analizie określonych wariantów genetycznych lekarze w przyszłości będą mogli precyzyjniej dobierać terapie, zwiększając skuteczność leczenia i minimalizując ryzyko działań niepożądanych.