Leczenie operacyjne choroby De Quervaina

Choroba de Quervain'a to przewlekły stan zapalny pochewki ścięgnistej pierwszego przedziału prostowników, czyli ścięgien mięśnia odwodziciela długiego i prostownika krótkiego kciuka. Na skutek częstego wykonywania określonych ruchów ręki dochodzi do zaburzenia ślizgu ścięgien w pochewkach ścięgnistych oraz ograniczenia produkcji płynu maziowego.

Na schorzenie to narażeni są osoby intensywnie pracujące rękami (tenisiści, miotacze, stolarze, budowlańcy itp.). Jest to również powszechny problem u młodych mam, które przeciążają nadgarstki podczas noszenia dziecka. Stąd popularne określenie „kciuk matki”. Zespół objawia się obrzękiem i bólem w okolicy wyrostka rylcowatego kości promieniowej, promieniującym do kciuka i nadgarstka. Objawy nasilają się podczas dźwigania oraz ucisku miejsca objętego zapaleniem.

Objawy, przyczyny i diagnostyka

Badaniem przedmiotowym prowokującym ból w zespole de Quervain’a jest test Finkelstein’a oraz test Eichhoffa, które polegają na biernym zgięciu dłoniowym nadgarstka przy schowanym kciuku – manewry te zwiększają napięcie w ścięgnach.

Najczęstsze metody diagnostyczne:

• Badanie ultrasonograficzne (USG)
• Rezonans magnetyczny (MRI) – w przypadku podejrzenia innych patologii
• Diagnostyka różnicowa z chorobami reumatycznymi i zwyrodnieniowymi

Do czynników predysponujących do rozwoju zespołu de Quervain’a należą również wrodzone cechy anatomiczne, takie jak wąskie pochewki ścięgniste, oraz predyspozycje genetyczne do zapaleń. Czynniki te mogą wpływać na skuteczność leczenia zachowawczego i operacyjnego.

Zespół de Quervain'a a kobiety w ciąży

W przypadku kobiet w ciąży lub karmiących, leczenie de Quervain'a powinno być prowadzone ostrożnie. W pierwszej kolejności preferowane są nieinwazyjne metody terapeutyczne, takie jak unieruchomienie, terapia manualna oraz techniki fizykalne. Wstrzyknięcia sterydowe mogą być przeciwwskazane w zależności od etapu ciąży lub laktacji – decyzja musi być indywidualna i skonsultowana z lekarzem prowadzącym.

Leczenie operacyjne zespołu de Quervain'a

Celem leczenia operacyjnego zespołu de Quervain’a jest uwolnienie uciśniętych ścięgien przez nacięcie troczka, częściowe wycięcie pochewek ścięgnistych i zrośniętych tkanek. W okolicy kciuka i nadgarstka wykonuje się niewielkie nacięcie, przez które operator uzyskuje dostęp do zmienionych tkanek. Po operacji zalecane jest noszenie ręki w temblaku, by unikać jej opuszczania do czasu zdjęcia szwów.

W czasopiśmie International Orthopaedics w 2009 r. przedstawiono wyniki badań 80 pacjentów, u których wykonano otwarty zabieg uwolnienia ścięgien w chorobie de Quervain'a. U wszystkich pacjentów uzyskano pozytywny długoterminowy wynik – brak bólu i negatywny test Finkelstein’a. Jedynie u 6 pacjentów wystąpiły niewielkie powikłania pooperacyjne.

Na podstawie najnowszych badań z 2024 roku, opublikowanych w czasopiśmie Journal of Hand Surgery Global Online, przeprowadzono retrospektywne badanie obejmujące 76 pacjentów po leczeniu operacyjnym zespołu de Quervain’a. Średni czas obserwacji wynosił 7 lat. Wyniki wykazały, że około 5% pacjentów wymagało ponownej operacji z powodu nawrotu objawów lub powikłań, takich jak niepełne uwolnienie ścięgien czy uszkodzenie nerwu promieniowego. Większość pacjentów odczuła znaczną poprawę funkcji ręki i zmniejszenie bólu, potwierdzoną w skalach NRS, QuickDASH i PRWE.

Zespół de Quervain’a można również zoperować metodą endoskopową. Cel zabiegu jest ten sam, lecz nacięcie skóry jest znacznie mniejsze. W 2011 r. w czasopiśmie Journal of Plastic, Reconstructive & Aesthetic Surgery nie zaobserwowano istotnych różnic w skuteczności metod. Zauważono jednak, że metoda endoskopowa zmniejsza ryzyko powikłań takich jak uszkodzenie nerwu czy nieestetyczna blizna pooperacyjna. W 2013 r. w The Bone & Joint Journal potwierdzono, że zabieg endoskopowy umożliwia szybszy powrót do manualnych czynności i większe zadowolenie pacjentów.

Choć skuteczność zabiegu jest wysoka, u części chorych może dojść do nawrotów – zwłaszcza gdy nie usunięto przyczyny przeciążenia.

Rehabilitacja po operacji

Po leczeniu operacyjnym konieczna jest rehabilitacja. Pacjent powinien wykonywać ćwiczenia poprawiające ruchomość i siłę mięśni przedramienia, pod nadzorem fizjoterapeuty.

Wczesne wprowadzenie ćwiczeń czynnych i terapii manualnej pozwala uniknąć zrostów oraz przyspiesza powrót do sprawności. Powrót do pracy manualnej jest możliwy zazwyczaj w ciągu 4–6 tygodni po operacji.

W zaleceniach z 2024 roku, opublikowanych przez American Society for Surgery of the Hand, podkreśla się znaczenie edukacji pacjenta w zakresie ergonomii i unikania przeciążeń, co ma kluczowe znaczenie w zapobieganiu nawrotom objawów.