Szansa na posiadanie odstających uszu jest dość duża, co wynika z faktu, że dziedziczona jest ona autosomalnie dominująco (czyli przez typ dziedziczenia, w którym istnieje stosunkowo największa możliwość przekazania cechy potomkom). Pierwszą operację korygującą odstawanie uszu przeprowadzono już w 1881 roku.
Obecnie polega ona na dokonaniu nacięć w obrębie skóry, przemodelowaniu (głównie poprzez wycięcie) chrząstki budującej ucho i założeniu szwów modelujących wygląd ucha. Operacja odstających uszu daje bardzo dobre rezultaty. W kilku sytuacjach pojawia się jednak potrzeba wykonania kolejnego zabiegu.
Wskazania do operacji uszu
Główne wskazania do otoplastyki:
- nadmierne odstawanie małżowin usznych od ich naturalnego położenia,
- znaczny stopień odstania małżowiny,
- silny dyskomfort z powodu położenia uszu,
- niska samoocena i kompleksy związane z wyglądem uszu,
- problemy emocjonalne, szczególnie u dzieci.

Wskazaniem do przeprowadzenia otoplastyki jest nadmierne odstawanie małżowin usznych od ich naturalnego położenia. Operacje tego rodzaju przeprowadzane są przede wszystkim u osób, u których odstawanie małżowiny osiąga znaczny stopień. Zabiegi przeprowadza się także u osób, które ze względu na położenie uszu odczuwają silny dyskomfort.
Może to wiązać się z ich niską samooceną i być źródłem kompleksów. Problem złego samopoczucia, związanego z odstającymi uszami, najczęściej dotyczy dzieci, które mogą być z tego powodu wyśmiewane przez rówieśników. U dzieci można wykonać korekcję uszu, jednak zaleca się wstrzymanie z zabiegiem aż do czasu, kiedy małżowina uszna będzie już całkowicie rozwinięta.
Otoplastyka może być wykonywana od siódmego roku życia, jednak decyzję o zabiegu powinno w sporej części podjąć dziecko. Jeśli rodzic, obserwując dziecko, nie zauważa u niego kompleksów ani gorszej samooceny, zabieg należy odłożyć na późniejszy termin. Jeśli natomiast dziecko odczuwa dyskomfort, jest wyśmiewane lub poniżane z powodu odstających uszu i samo chce zmiany ich wyglądu, powinno się przystąpić do zabiegu.
Zabiegi korekcji odstających uszu są zwykle wykonywane u dzieci, jednak można je z powodzeniem przeprowadzać u dorosłych. Nie ma tutaj górnej granicy wieku, która wykluczałaby pacjentów z operacji. Gojenie u dorosłych także przebiega prawidłowo i wskazaniem do korekcji jest zła samoocena pacjenta.
Przeciwwskazaniem zarówno u dzieci, jak i dorosłych mogą być poważne choroby ogólnoustrojowe, zaburzenia krzepnięcia krwi, jednak dyskwalifikacja z zabiegu zdarza się bardzo rzadko.
Przygotowanie do korekcji uszu
Ważne aspekty przygotowania do operacji:
- realistyczne oczekiwania pacjenta,
- szczegółowa konsultacja z chirurgiem,
- ocena stanu zdrowia pacjenta,
- omówienie potencjalnych korzyści i ryzyka.
Przygotowanie do operacji odstających uszu jest kluczowe dla osiągnięcia zadowalających wyników. Ważne jest, aby pacjent miał realistyczne oczekiwania co do efektów zabiegu. Przed operacją należy przeprowadzić szczegółową konsultację z chirurgiem, który oceni stan zdrowia pacjenta oraz omówi potencjalne korzyści i ryzyka związane z zabiegiem.
Powtórna operacja odstających uszu
Część osób może nie być usatysfakcjonowana ostatecznym efektem plastyki odstających uszu - zdarza się to szczególnie wtedy, jeśli wyobrażenia dotyczące rezultatów nie do końca pokrywają się z rzeczywistością. Po upływie odpowiedniego czasu od pierwszego zabiegu, w razie takiej woli pacjenta, procedurę można wykonać ponownie.
Należy pamiętać, że sukces operacji plastycznej uszu zależy nie tylko od samego zabiegu, ale także od przestrzegania zaleceń pozabiegowych. Pacjent powinien unikać intensywnego wysiłku fizycznego oraz nosić specjalną opaskę stabilizującą przez kilka tygodni po zabiegu, aby zminimalizować ryzyko komplikacji.
Powikłania pooperacyjne

Odmiennymi stanami są te, które można traktować jako komplikacje pooperacyjne. Przy nieprzestrzeganiu zaleceń pozabiegowych (m.in. w zakresie higieny rany), czy też czasami nawet przy ich stosowaniu wystąpić może zakażenie okolicy operowanej.
Gdy do tego dojdzie, zaburzeniu może ulec proces gojenia i, w najgorszej sytuacji, istnieje ryzyko rozwoju stanu zapalnego chrząstki ucha, skutkujące wystąpieniem deformacji. Z tej właśnie przyczyny pacjent powinien uważnie obserwować po zabiegu swoje uszy, zwracając szczególną uwagę na ewentualne znaczne zaczerwienienie, narastający obrzęk czy bolesność lub ewentualny wyciek treści ropnej z rany.
Nawet jeżeli dojdzie do infekcji, istnieje możliwość jej zwalczenia dzięki zastosowaniu antybiotyków.
Kiedy przeprowadza się powtórną otoplastykę?
Jeszcze inny wpływ na ryzyko ponownego pojawienia się odstawania uszu ma wiek pacjenta. Jak wspominano wcześniej, operacja plastyczna uszu wykonana może być w każdym wieku, najlepsze efekty uzyskuje się jednak u dzieci, u których chrząstki budujące ucho nie zakończyły jeszcze procesów wzrastania.
W związku z czym ich pożądane ukształtowanie jest łatwiejsze. U osób dorosłych, zwłaszcza tych w wieku podeszłym, chrząstka jest zdecydowanie mniej elastyczna i podatna na odkształcenia, czego powodem jest zwiększone u tych osób ryzyko jej powrotu do pierwotnego (sprzed operacji) kształtu.
Szwy i ich wpływ na rezultaty
Nawrót problemu odstających uszu może mieć też związek z zastosowanymi podczas pierwszego zabiegu szwami. W przypadku trwałych, pozostających w uchu substancji, ryzyko komplikacji jest mniejsze niż gdy zastosowane zostaną samowchłanialne szwy (rozpuszczające się wraz z upływem czasu), ponieważ wtedy chrząstka ma większą tendencję do powrotu do pierwotnego kształtu.
Niezależnie od przyczyny, ponowną operację odstających uszu wykonać można zwykle po minimum dwóch, trzech miesiącach od pierwszej operacji (i to tylko jeśli defekt jest wyraźnie widoczny, ponieważ ostateczny rezultat ocenić można dopiero po 5-6 miesiącach od pierwszej korekty). Przebieg kolejnego zabiegu jest analogiczny do pierwszego.
Konsultacja przed reoperacją

Kluczowe elementy konsultacji przed reoperacją:
- realistyczne oczekiwania pacjenta,
- świadomość ryzyka powikłań,
- konsultacja z doświadczonym chirurgiem,
- ocena konieczności ponownej korekty,
- analiza potencjalnych korzyści i ryzyk.
W przypadku decyzji o ponownej operacji, ważne jest, aby pacjent miał realistyczne oczekiwania i był świadomy, że każda interwencja chirurgiczna niesie ze sobą ryzyko powikłań. Przed podjęciem decyzji o reoperacji warto skonsultować się z doświadczonym chirurgiem plastycznym, który oceni, czy ponowna korekta jest konieczna i jakie są jej potencjalne korzyści oraz ryzyka.
Źródła:
- S. S Pawar, C. A. Koch, C. Murakami, "Treatment of Prominent Ears and Otoplasty: A Contemporary Review" (pubmed.ncbi.nlm.nih.gov), JAMA Facial Plastic Surgery, 2015
- A. Binet, O. El Ezzi, A. De Buys Roessingh, "A retrospective analysis of complications and surgical outcome of 1380 ears: Experience review of paediatric otoplasty", International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 138, 2020
- Shafreena Kühn, Nadine Wöhler, Andrej Wehle i inni, "Otoplasty through Ventral Skin Incision and Shaping of the Antihelix by Abrasion", Journal of Clinical Medicine, 10(16), 3713, 2021
- Marcelo Souza Assis, Leila Souto Miranda, "Performance-optimized otoplasty", BMC surgery, 22(1), 182, 2022