Przetoka odbytu - przyczyny powstawania

Przetoką odbytu (określaną także mianem przetoki okołoodbytniczej) nazywa się istnienie połączenia pomiędzy kanałem odbytu a skórą. Kanał przetoki może przybierać rozmaitą formę - spotykane są zarówno kanały proste, jak i wielokrotnie rozgałęzione. Problem znany jest medycynie od niepamiętnych czasów - zabieg leczenia przetoki odbytu został opisany już przez Hipokratesa.

Schorzenie powodować może różnego typu dolegliwości, takie jak ból, świąd i pieczenie w okolicy odbytu. Oprócz tego prowadzić może ono do występowania nawracających ropni we wspomnianej okolicy ciała. Chorych z przetoką odbytu leczy się operacyjnie.

Czym jest, jak się objawia i w jaki sposób jest leczona przetoka okołoodbytnicza, zostało już nakreślone, skąd się jednak bierze ten problem?

Przyczyny powstawania przetoki odbytu

Przetoka odbytu jest ściśle związana z innym schorzeniem - ropniami. Ropniami odbytniczymi nazywa się zbiorniki zawierające treść ropną, które powstają na skutek zakażenia gruczołów okołoodbytniczych. W sytuacji, kiedy ściana ropnia ulegnie przebiciu do skóry, dochodzi do powstania przetoki odbytu.

Proces ten wynika z przewlekłego zakażenia, które prowadzi do destrukcji tkanek i tworzenia się kanałów przetoki. Ropnie odbytnicze są najczęstszą przyczyną przetok okołoodbytniczych. Jak podaje American Society of Colon and Rectal Surgeons, nawet u aż do 50% pacjentów z ropniami okołoodbytniczymi dochodzi do pojawiania się przetok.

Istnieje nawet pewna tendencja do klasyfikowania ropni i przetok jako dwóch postaci tak naprawdę jednego schorzenia - ropnie traktowane są jako ostra postać zakażenia, z kolei przetoki uznawane są za przewlekłą formę infekcji gruczołów okolicy odbytu.

Inne czynniki ryzyka przetoki odbytu

Przyczynami przetoki odbytu mogą być jednak także inne niż ropnie jednostki chorobowe. Problem spotykany jest u pacjentów z zapalnymi chorobami jelit, takimi jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Według emedicine.medscape.com, przetoki obserwowane są u nawet 30-50% pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna.

Do innych przyczyn przetoki odbytu należą:

• promienica,
• kiła,
• ziarniniak weneryczny,
• ciało obce w odbycie lub odbytnicy,
• zapalenie uchyłków jelita grubego,
• infekcja Chlamydią,
• tzw. trądzik odwrócony,
• nowotwory okolicy odbytu.

Zdarza się także, że przetoka okołoodbytnicza stanowi powikłanie leczenia, które przeszedł dany pacjent. Do takiej sytuacji dochodzić może np. u chorych, którzy byli operowani - przetoka odbytu może pojawiać się jako komplikacja po zabiegach przeprowadzanych zarówno w okolicy odbytu, jak i po operacjach ginekologicznych.

Do pojawiania się patologicznego kanału pomiędzy odbytem a skórą dochodzić może również u tych pacjentów, którzy przebyli radioterapię skierowaną na okolice krocza lub miednicy.

Profilaktyka i znaczenie stylu życia

W profilaktyce przetok odbytu kluczowe znaczenie ma odpowiednia higiena osobista oraz zdrowy styl życia. Regularne mycie okolicy odbytu, noszenie przewiewnej bielizny oraz unikanie nadmiernego siedzenia mogą pomóc zmniejszyć ryzyko powstawania ropni i przetok.

Dodatkowo, dbanie o dietę bogatą w błonnik i nawadnianie organizmu sprzyja zdrowiu jelit i może zapobiegać problemom związanym z zaparciami.

Potencjalne powikłania i psychosocjalne aspekty życia z przetoką odbytu

Nieleczone przetoki odbytu mogą prowadzić do poważnych powikłań, takich jak przewlekłe zakażenia, powstawanie nowych ropni czy rozprzestrzenianie się infekcji na inne obszary. Może dojść także do powstania blizn oraz uszkodzenia zwieraczy odbytu, co z kolei może prowadzić do nietrzymania stolca.

Życie z przetoką odbytu może wpływać na:

• wstyd,
• dyskomfort,
• ograniczenia w codziennych aktywnościach.

Diagnostyka i leczenie przetoki odbytu

Diagnoza przetoki odbytu zazwyczaj opiera się na badaniu fizykalnym oraz wykorzystaniu dodatkowych technik obrazowych, takich jak ultrasonografia endoanalna czy rezonans magnetyczny miednicy. Te metody pozwalają precyzyjnie określić przebieg kanału przetoki oraz ewentualne powikłania.

Leczenie przetoki odbytu jest zazwyczaj chirurgiczne i może obejmować techniki takie jak fistulotomia, zastosowanie setonu lub plugów biologicznych. Nowoczesne metody, takie jak laserowa obliteracja przetok (FiLaC), zyskują na popularności ze względu na ich mniej inwazyjny charakter i krótszy czas rekonwalescencji.

Ważną rolę w terapii odgrywa również wsparcie farmakologiczne, zwłaszcza u pacjentów z chorobami zapalnymi jelit, gdzie stosuje się leki immunosupresyjne lub biologiczne w celu zmniejszenia stanu zapalnego i ryzyka nawrotów.