Żylaki odbytu - kiedy udać się do lekarza

Żylaki odbytu są powszechną uleczalną chorobą proktologiczną, która dotyczy zwłaszcza dorosłych. Według badań naukowych przeprowadzanych na świecie (Carpapetti, Philips 1998; Johanson, Sonnenberg 1990) jej występowalność waha się od 4,4 – 86 % populacji, w zależności od badanej populacji i rodzaju badania. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia, na żylaki odbytu choruje ponad 50% osób powyżej 50 roku życia. Kolejną grupą narażoną na chorobę hemoroidalną są także kobiety ciężarne: według statystyk 85% kobiet w trzecim trymestrze cierpi na to schorzenie. Niestety, z racji umiejscowienia choroby jest ona dolegliwością wstydliwą, o której pacjenci mówią niechętnie. 

Podkreślenia wymaga informacja, że guzki krwawnicze znajdują się fizjologicznie w ciele każdego człowieka, a ich obecność jest konieczna do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego przewodu pokarmowego. Precyzyjną rolą guzków jest uszczelnianie kanału odbytu, odpowiadają one za ciśnienie spoczynkowe w kanale odbytu. Są to zatem naturalnie występujące twory naczyniowe, które są umiejscowione pasmami łącznotkankowymi w warstwie podśluzowej kanału odbytu, nad linią grzebieniastą. Jeśli są zdrowe, nie dają objawów. Problem pojawia się gdy wystąpi stan zapalny, który powoduje zatrzymanie krwi w guzkach i brak jej odpływu.

Żylaki odbytu - kiedy należy udać się do proktologa

W praktyce lekarskiej najczęściej pojawiające się symptomy żylaków odbytu to krwawienie i wypadanie guzków na zewnątrz. Zmienione chorobowo guzki mogą więc znajdować się wewnątrz lub na zewnątrz odbytu. Wówczas daje znać o sobie się ból o charakterze pulsującym, zwłaszcza przy defekacji, oraz swędzenie, pieczenie i wspomniane krwawienie w okolicy odbytu. Z reguły jest to moment, w którym pacjenci udają się do specjalisty. Istotne jest zaobserwowanie, kiedy pojawi się ból podczas defekacji, ponieważ może on świadczyć także o wystąpieniu zakrzepicy splotu przyodbytowego lub szczelinie odbytu. Obydwa procesy są poważnymi powikłaniami choroby hemoroidalnej , wymagają niezwłocznych konsultacji u specjalisty. Tylko lekarz może ocenić również, czy guzki mają typową postać, czy też konieczne są badania onkologiczne.

Decyzję o podjęciu leczenia żylaków odbytu warto podjąć już wówczas, gdy zaobserwujemy u siebie pierwsze objawy. Trzeba także udać się do specjalisty, gdy zaobserwujemy krew na bieliźnie lub w stolcu. Obecność krwi może świadczyć również o wrzodach lub nowotworze jelita grubego. Dlatego tylko lekarz może ocenić rodzaj schorzenia oraz zaproponować odpowiednio dobraną terapię. Leczenie guzków hemoroidalnych jest warunkowane bowiem stopniem zaawansowania choroby, stosuje się leczenie ogólne i miejscowe.

W ramach diagnostyki lekarz dokonuje standardowego badania proktologicznego, podczas którego określa, w jakim stadium znajduje się pacjent. Ocenie podlega położenie guzków wobec linii zębatej.

Wyróżnia się zazwyczaj 4 następujące etapy:

• Guzki krwawnicze znajdują się powyżej linii zębatej
• Guzki krwawnicze wypadają poniżej linii zębatej podczas defekacji, jednak cofają się samoistnie i nie krwawią 
• Po wypadnięciu podczas parcia i defekacji guzki nie cofają się samoistnie
• Guzki pozostają na stałe na zewnątrz odbytu, nie udaje się ich ręcznie odprowadzić

W pierwszym i drugim etapie postępowania choroby stosuje się na ogół tylko leczenie zachowawcze, w kolejnych już leczenie instrumentalne i chirurgiczne, które jest przeprowadzane w ostateczności.

Patogeneza hemoroidów nie jest do końca znana, jednak zasadniczo pojawieniu się choroby sprzyjają: otyłość, dieta uboga w błonnik, siedzący tryb życia, nadużywanie alkoholu, zaparcia i biegunki. Podkreślana jest więc rola diety, jako formy leczenia oraz profilaktyki. Gdy jednak stosowanie diety nie jest efektywne, zalec a się stosowanie preparatów zmniejszających obrzęk oraz opuchliznę okolic odbytu oraz uelastyczniających naczynia żylne.

Źródła:
1. Carpapeti EA, Phillips RKS. Haemorrhioids. Surgery 1998; 41: 66-9. 
2. Johanson JF, Sonnenberg A. The prevalence of haemorrhoids and chronic constipation an epidmiologic study. Gastroenterology 1990; 98: 380-6. 
http://www.termedia.pl/, Przew. Lek. 2003, 6, 10, 84-88.
http://www.terazsenior.pl/aktualnosci/hemoroidy-nie-taki-diabel-straszny/
http://linemed.pl/nhealth_guide/
http://gastrologia.mp.pl