Żylaki w ciąży i po okresie ciąży

Żylaki w ciąży – przyczyny i czynniki ryzyka

Problem żylaków w ciąży dotyka nawet 40% kobiet. Powodów takiego stanu rzeczy jest bardzo wiele. Zaliczamy do nich m.in. zwiększenie objętości krwi oraz zwiększone ciśnienie w żyłach macicy w kierunku żył miednicy. Nie bez znaczenia są także uwarunkowania hormonalne, albowiem zwiększający się w ciąży poziom progesteronu wpływa na zmniejszenie sprężystości ścian żył.

Kolejne czynniki związane są bezpośrednio z genetyką oraz trybem życia, jaki kobieta prowadzi w ciąży. Mając to na uwadze, warto podjąć działania zmniejszające ryzyko rozwoju żylaków nóg w ciąży.

Profilaktyka w ciąży

Profilaktyka w ciąży jest szczególnie ważna, ponieważ zmiany hormonalne i rosnący nacisk na naczynia krwionośne zwiększają ryzyko problemów z krążeniem. Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo ich wystąpienia, kobiety powinny zwrócić uwagę na codzienne nawyki wspierające zdrowie żył.

Kobiety muszą zatem pamiętać o:

• diecie bogatej w witaminę C, która wzmacnia ściany naczyń krwionośnych,
• regularnym ruchu (np. spacerach lub pływaniu),
• unikaniu noszenia obcisłej odzieży, która może utrudniać krążenie krwi,
• unikaniu zbyt długiego przebywania w jednej pozycji (zwłaszcza stojącej),
• zaprzestaniu zakładania nogi na nogę, co może dodatkowo uciskać żyły,
• regularnym odpoczynku z uniesionymi nogami powyżej poziomu serca, co ułatwia odpływ krwi żylnej,
• robieniu przerw na poruszanie stopami i łydkami podczas długiego siedzenia lub podróży,
• odpoczynku i spaniu na lewym boku, co może zmniejszać ucisk na żyłę główną dolną i poprawiać odpływ krwi z nóg.

Pilnować trzeba odpowiedniego przyrostu masy ciała, dostosowanego do BMI sprzed ciąży – dla prawidłowej masy ciała (BMI 18,5–24,9) typowy zakres to ok. 11,5–16 kg, dla nadwagi (BMI 25–29,9) 7–11,5 kg, a dla otyłości (BMI ≥30) 5–9 kg. Wyższe BMI przed ciążą oraz nadmierny przyrost masy w trakcie jej trwania zwiększają obciążenie układu żylnego i ryzyko żylaków. Optymalny zakres ustala lekarz prowadzący.

Objawy żylaków w ciąży – rozpoznanie i powikłania

Pierwszym etapem żylaków, nie tylko w ciąży, są pajączki widoczne tuż pod skórą w formie cienkich, czerwonych lub niebieskich żyłek. Jeśli dołączą do nich takie dolegliwości, jak obrzęk, ból czy uczucie ciężkości nóg, możemy mieć do czynienia ze stanem przedżylakowym. Gdy żyły nie wytrzymają naporu zalegającej w nich krwi, zaczną się nadmiernie poszerzać i deformować. Wówczas problem estetyczny zamienia się w medyczny. Na szczęście w przypadku żylaków w ciąży nie ma powodów do paniki.

Różnice między pajączkami a żylakami

Pajączki (teleangiektazje) to drobne, powierzchowne poszerzenia naczyń, zwykle czerwono-niebieskie, płaskie i mające głównie znaczenie estetyczne. Żylaki to natomiast większe, poszerzone i poskręcane żyły, często wyczuwalne pod skórą, które mogą powodować ból, uczucie ciężkości, obrzęki i skurcze łydek. Pojawienie się pajączków nie zawsze oznacza rozwój żylaków, ale może być sygnałem do obserwacji i profilaktyki.

Powikłania żylaków

Choć rzadko, w ciąży może dojść do zapalenia żył powierzchownych lub zakrzepicy żył głębokich (ZŻG). Do objawów alarmowych należą:

• nagły, jednostronny obrzęk,
• ból łydki lub uda,
• zaczerwienienie i ocieplenie skóry,
• duszność,
• ból w klatce piersiowej.

W takich sytuacjach należy pilnie skontaktować się z lekarzem. W ciąży mogą też pojawić się żylaki sromu oraz odbytu (hemoroidy), które bywają bolesne lub krwawią.

Długotrwale utrzymujące się żylaki to nie tylko kwestia estetyki. Mogą prowadzić do przewlekłej niewydolności żylnej z nawracającymi obrzękami, bólem, uczuciem ciężkości i kurczami nocnymi, a z czasem do zmian skórnych (przebarwień, stanów zapalnych, stwardnienia tkanki podskórnej) i – w zaawansowanych przypadkach – do owrzodzeń żylnych.

Leczenie żylaków w ciąży i po porodzie

Specjaliści nie zalecają leczenia żylaków w ciąży i zazwyczaj czekają z tym przynajmniej jeszcze przez kilka miesięcy po porodzie. Wynika to z faktu, iż żylaki po ciąży zwykle ustępują, szczególnie w momencie, gdy waga kobiety wraca do normy. Aby sobie ulżyć, można spróbować maści na żylaki w ciąży, np. z wyciągiem z kasztanowca. Lekarz może zapisać pacjentce także leki zawierające rutynę, która wzmacnia ściany naczyń krwionośnych.

Pończochy uciskowe i leczenie zachowawcze

Stosować w ciąży można również specjalnie dobrane pończochy uciskowe przeznaczone dla ciężarnych kobiet. Jeśli mimo to żylaki nóg nie znikną, konieczne będzie wdrożenie innego rodzaju leczenia. Obecnie można skorzystać z wielu nieinwazyjnych i bezpiecznych metod, takich jak usuwanie żylaków laserem czy skleroterapia.

Metody te cechują się wysoką skutecznością, zapewniają krótki czas rekonwalescencji i pozwalają uniknąć operacji żylaków. Przed podjęciem leczenia wykonuje się zwykle USG Doppler żył, aby dobrać właściwą metodę. W okresie ciąży leki i zabiegi dobiera się ostrożnie; o ich zastosowaniu decyduje lekarz. Po porodzie, zwłaszcza przy karmieniu piersią, część terapii może wymagać indywidualnego zaplanowania terminu.

Zapobieganie nawrotom żylaków po ciąży

Po ciąży, gdy ciało powraca do formy, ważne jest, aby kontynuować działania zapobiegające nawrotom żylaków. Regularna aktywność fizyczna oraz zbilansowana dieta są kluczowe. Podobnie, unikanie długotrwałego stania i noszenia obcisłej odzieży może pomóc w zapobieganiu powrotowi problemu. Warto również regularnie odwiedzać lekarza w celu monitorowania ewentualnych zmian i podejmować działania zapobiegawcze już przy pierwszych oznakach nawrotu choroby.

Dodatkowo pomocne może być utrzymywanie prawidłowej masy ciała i zdrowego BMI, kontynuacja stosowania wyrobów uciskowych, jeśli lekarz je zaleci, regularne unoszenie nóg podczas odpoczynku oraz robienie przerw na ćwiczenia łydek w trakcie długiego siedzenia. Jeśli planowana jest kolejna ciąża, rozważenie leczenia utrzymujących się żylaków przed zajściem w ciążę może zmniejszyć ryzyko nasilenia dolegliwości.