Leki i domowe sposoby na zatoki
Leki na zatoki dobiera się w zależności od przyczyny, dla której doszło do rozwoju infekcji. Jeśli przyczyną jest alergia bądź alergiczny nieżyt nosa, stosuje się tabletki antyhistaminowe oraz krople do nosa ze sterydami. W przypadku zakażenia wirusowego dobrze sprawdzają się popularne preparaty na przeziębienie oraz specjalne tabletki na zatoki, dostępne w aptekach bez recepty.
Niezależnie od tego, z jakiego powodu doszło do rozwoju stanu zapalnego, zasadnicze leczenie można wspomóc domowymi sposobami, np. inhalacją na zatoki.
Inhalacje i ich przeciwwskazania
Aby przygotować inhalację na zatoki, należy rozpuścić kilka kropel wybranego olejku eterycznego (dobry będzie np. eukaliptusowy, lawendowy lub mięty pieprzowej) lub dodać ziołowy wywar (np. z szałwii) do miski z gorącą, parującą wodą. Miskę należy ustawić na stabilnym podłożu, a następnie pochylić się nad nią i głowę przykryć ręcznikiem.
Wdychane przez 10 minut opary pomogą oczyścić nos z zalegającej wydzieliny i ułatwią oddychanie. Inhalacje należy wykonywać dwa razy dziennie przez 5 do 7 dni albo do ustąpienia objawów. Jeśli robimy je często albo stosujemy je także profilaktycznie, można zaopatrzyć się w specjalny inhalator.

Przeciwwskazania do stosowania inhalacji obejmują:
- częste krwotoki z nosa,
- niewydolność oddechowa,
- ciężka niewydolność serca.
Oprócz przeciwwskazań warto pamiętać, że niektóre osoby mogą być uczulone na określone olejki eteryczne, co może prowadzić do podrażnień lub reakcji alergicznych. Zawsze warto przeprowadzić próbę uczuleniową przed pierwszym użyciem olejku.
Unikaj czynników drażniących, takich jak dym papierosowy i zanieczyszczenia powietrza, które mogą zaostrzać objawy zapalenia zatok.
Metody nagrzewania zatok
Innym domowym sposobem, który przyniesie ulgę w zapaleniu zatok, jest ich nagrzewanie. Możemy użyć do tego np. żelowego kompresu z apteki, ale równie dobrze sprawdzi się gruboziarnista sól podgrzana na patelni i przesypana do woreczka lub bawełnianej skarpety. Na tej samej zasadzie zadziała także groch czy fasola.
Nim przyłożymy kompres do obolałych miejsc, upewnijmy się, czy nie jest on zbyt gorący. Jeśli temperatura nie będzie zbyt wysoka, spędzamy z takim okładem minimum 10 minut, a najlepiej czekamy do jego wystygnięcia. Zarówno inhalacja, jak i gorące kompresy wspomagają naturalne czyszczenie zatok.
Nawodnienie i nawilżenie
Przy leczeniu zatok nie można zapomnieć także o odpowiednim nawodnieniu organizmu. Pić warto jednak nie tylko wodę, ale też np. rozgrzewający napar z imbiru, z dodatkiem cytryny i miodu. Dzięki uzupełnianiu płynów nawilżymy śluzówkę nosa od środka, umożliwiając jej tym samym prawidłowe funkcjonowanie.
Śluzówkę nawilżajmy od zewnątrz poprzez:
- wietrzenie pomieszczeń,
- stosowanie nawilżaczy powietrza w sezonie zimowym,
- używanie oczyszczaczy powietrza w przypadku mieszkania w centrum miasta.
Warto również rozważyć używanie soli fizjologicznej w sprayu do nosa, która pomoże zachować odpowiedni poziom nawilżenia błon śluzowych, co jest szczególnie ważne podczas sezonu grzewczego.
Techniki płukania i leczenie specjalistyczne

Płukanie zatok to sposób, który z powodzeniem można zastosować w domowym zaciszu. W tym celu warto zakupić w aptece specjalny zestaw z butelką i saszetkami, których zawartość należy rozpuścić w przegotowanej wodzie o temperaturze ciała. Płukanie świetnie oczyszcza i nawilża zatoki, jednak należy przeprowadzać je umiejętnie.
Stosowanie nadmiernej ilości środków do płukania zatok może prowadzić do podrażnień, dlatego ważne jest, aby stosować je zgodnie z instrukcją. Sposobu nie wolno stosować przy całkowitej blokadzie nosa, ponieważ woda może przedostać się wówczas do ucha. Co więcej, godzinę po wypłukaniu zatok nie należy wychodzić z domu oraz kłaść się spać.
Jeśli domowe sposoby na zatkany nos po kilku dniach stosowania nie przyniosą poprawy, wówczas należy udać się do lekarza. Nieleczony stan zapalny może przerodzić się bowiem w trudne do wyleczenia przewlekłe zapalenie zatok. Internista po zgromadzeniu wywiadu przepisze pacjentowi odpowiednie leki (np. krople do nosa na zatoki), a w razie potrzeby także antybiotyk.
Konieczna może okazać się także wizyta u laryngologa oraz pogłębiona diagnostyka, składająca się m.in. z tomografii komputerowej. W przypadku przewlekłego nieżytu nosa ulgę przyniesie płukanie zatok w gabinecie specjalistycznym.
Wspieranie prawidłowego przepływu powietrza przez zatoki może być również osiągnięte poprzez ćwiczenia oddechowe oraz utrzymywanie zdrowej diety i odpoczynku, które są niezbędne w procesie zdrowienia zatok.
Źródła:
- Ewa Zwolak, "Tradycyjne i skuteczne sposoby na leczenie kataru" (www.rckik.wroclaw.pl), strona ZDROWIA, 2019
- Maciej Kupczyk, Piotr Kuna, "Rekomendacje postępowania w zapaleniach zatok przynosowych – EPOS 2020 – co nowego dla lekarzy POZ?", Lekarz POZ , 6(4), 213-221, 2020
- Anan K. K, Khoo C-L, Chai C-S, et al., "Saline nasal irrigation for acute upper respiratory tract infections", Cochrane Database of Systematic Reviews, 2022
- Amanda S. Battisti; Pranav Modi; Jon Pangia, "Sinusitis(Archived)" (www.ncbi.nlm.nih.gov), 2023