Jakimi metodami można usuwać zmiany skórne

Metodami usuwania zmian skórnych zajmuje się dziedzina medycyny, jaką jest dermatochirurgia, inaczej zwana chirurgią dermatologiczną. Najbardziej powszechnie występującymi zmianami skórnymi, które podlegają usunięciu, są: włókniaki, kaszaki i brodawki łojotokowe, a także znamiona barwnikowe, guzki skórne a także kłykciny kończyste.

W usuwaniu zmian skórnych stosuje się szereg różnych metod, które wykorzystują działanie m.in. zimna, prądu czy fal radiowych. Część zmian usuwa się chirurgicznie. Zastosowanie konkretnej metody uzależnione jest od typu zmiany oraz od oceny specjalisty dermatologa.

Rodzaje metod usuwania zmian skórnych

Dostępnych jest kilka skutecznych metod usuwania zmian skórnych, a wybór odpowiedniej metody zależy od rodzaju zmiany, jej lokalizacji oraz indywidualnych wskazań lekarskich. Każda z metod ma ograniczenia i powinna być dobierana do konkretnego przypadku.

Chirurgiczne wycięcie zmian

• Wycięcie chirurgiczne - wyłącznie tym sposobem usuwane są zmiany barwnikowe melanocytowe, z których może rozwinąć się czerniak. Tzw. szerokie wycięcie (wide excision) jest postępowaniem podstawowym w terapii nowotworów złośliwych skóry. Oprócz zmian barwnikowych, metodą chirurgicznego wycięcia usuwa się m.in. tłuszczaki, plamy soczewicowate czy znamiona naczyniowe (tzw. naczyniaki). Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ambulatoryjnym. Przez kilka dni po zabiegu pacjent bezwzględnie nie może opalać się na plaży ani w solarium oraz korzystać z sauny.

Metody wykorzystujące niską temperaturę i prąd

• Kriochirurgia - zabiegi kriochirurgiczne polegają na wymrażaniu zmian skórnych przy pomocy ciekłego azotu. Urządzenia do leczenia ciekłym azotem po raz pierwszy w Polsce zastosowano w 1982 roku. Wymrożenie to bezbolesny zabieg, w czasie którego miejsce zmienione jest poddawane krótkiemu działaniu (1-5 min) strumieniowi par ciekłego azotu o temperaturze ok. ‒140 stopni. Wymrażanie zmian skórnych jest procedurą skuteczną, daje korzystne efekty kosmetyczne, a sam zabieg jest krótki. Krioterapia pozwala uniknąć nacięcia skóry oraz nie narusza jej elastyczności. Ten sposób likwidacji zmian skórnych jest zalecany także kobietom w ciąży oraz dzieciom.
• Elektrokoagulacja - zabieg elektrokoagulacji zmian skórnych polega na destrukcji zmian takich jak włókniaki, brodawki czy prosaki, za pomocą prądu zmiennego o dużej częstotliwości. Dzięki tej metodzie następuje termiczne uszkodzenie (koagulacja) białek, które są umiejscowione w tkance. Nie jest to zabieg bezbolesny, trwa on jednak tylko kilka do kilkunastu minut, a doznania bólowe można skutecznie zniwelować, stosując przed procedurą znieczulenie miejscowe. W obszarze koagulacji po zabiegu pojawia się niewielkie krwawienie oraz następnie strupek. Okres gojenia wynosi od kilku dni do trzech tygodni.

Technologie laserowe i fale radiowe

• Radiofrekwencja (RF – fale radiowe) - usuwanie zmian skórnych z zastosowaniem fal radiowych to nowatorska metoda, stosowana zwłaszcza w usuwaniu włókniaków miękkich. RF jest szerokim terminem i obejmuje fale jedno- i dwubiegunowe oraz fale o różnorodnej częstotliwości. Jest to promieniowanie elektromagnetyczne o zakresie fal radiowych (3 Hz–3 THz). Zastosowanie techniki RF w usuwaniu zmian skórnych wywołuje efekt termiczny w tkance przy pomocy fal radiowych wysokiej częstotliwości (0,5–7 MHz). Bezpieczeństwo użytkowania systemów do usuwania zmian skórnych metodą RF gwarantuje obecność systemów chłodzących oraz żele, które użyte na skórę chronią ją przed negatywnym wpływem temperatury.
• Laser CO2 (laser frakcyjny) - został wynaleziony w 1964 roku. Jest to skuteczna i często stosowana metoda usuwania zmian skórnych, jednak jej zastosowanie wyklucza ocenę zmiany w badaniu histopatologicznym, zatem specjalista powinien być pewien, że zmiana nie jest złośliwa. Laser jest metodą bezkontaktową i bezkrwawą. Procedura polega na usunięciu zmiany skórnej poprzez jej odparowanie wiązką promieni laserowych. W miejscu działania lasera na tkankę powstaje strup, a okres gojenia wynosi 3-4 tygodni. Najczęściej usuwane w ten sposób są zmiany skórne tzw. łagodne, nie będące zagrożeniem dla zdrowia i życia, ale będące problemem natury estetycznej, takie jak włókniaki, kaszaki, łagodne znamiona barwnikowe.

Diagnostyka i kwalifikacja do zabiegu

Zanim przeprowadzony zostanie zabieg usunięcia zmiany skórnej, bardzo ważna jest dokładna diagnostyka. Badanie dermatoskopowe pozwala ocenić czy zmiana może być podejrzana o charakter złośliwy (np. czerniak) i czy wymaga wycięcia z marginesem zdrowej tkanki.

W razie wątpliwości co do histologii zmiany (wielkość, asymetria, granice nierówne, zmiany koloru, szybki wzrost), wykonuje się biopsję lub pełne wycięcie diagnostyczne. Materiał histopatologiczny jest kluczowy dla oceny, czy zmiana jest łagodna czy złośliwa.

Także rodzaj skóry (fototyp), lokalizacja zmiany, stan ogólny pacjenta oraz jego preferencje (kosmetyczne, kosztowe) są brane pod uwagę przy wyborze metody. Rozległe zmiany mogą wymagać interwencji bardziej złożonych – np. płaty skórne lub przeszczepy, jeśli standardowe wycięcie nie zapewnia dobrego efektu kosmetycznego.

Pielęgnacja po zabiegu i możliwe powikłania

Po każdym zabiegu  usunięcia zmiany skórnej ważne jest przestrzeganie zaleceń pozabiegowych. Dotyczą one m.in. utrzymania czystości rany, odpowiedniego nawilżenia, stosowania maści lub kremów przyspieszających gojenie, unikania bezpośredniego nasłonecznienia i używania filtrów UV.

Mogą wystąpić powikłania takie jak przebarwienia (hiperpigmentacja lub hipopigmentacja), powstawanie blizn przerosłych lub keloidów, infekcje, nadmierne krwawienie. Ryzyko zależy od metody, lokalizacji zmiany, fototypu skóry i przestrzegania zaleceń.

Nowe dane wskazują, że lasery pikosekundowe mają mniejsze ryzyko przebarwień i lepszy przebieg gojenia u fototypów ciemniejszych w porównaniu do niektórych starszych technologii laserowych. Technologia pikosekundowa może skracać czas rekonwalescencji.