Wskazania do zabiegu embolizacji tętnic stercza

Łagodny przerost gruczołu krokowego (BPH) jest częstym schorzeniem u mężczyzn po 50. roku życia. Najnowsze dane wskazują, że cechy rozrostu prostaty występują u ok. 20% mężczyzn w wieku 40–50 lat, u ponad 50% po 50 r.ż., a po 80. roku życia nawet u ponad 80%.

Choć BPH nie jest nowotworem, może prowadzić do nasilonych dolegliwości ze strony układu moczowego oraz powikłań, takich jak nawracające infekcje, zatrzymanie moczu czy nawet niewydolność nerek. W badaniach populacyjnych odnotowano m.in. ponad czterokrotny wzrost powikłań BPH w USA w latach 1998–2008, co podkreśla konieczność odpowiedniego leczenia.

W ostatnich latach rozwinęły się małoinwazyjne metody terapii BPH, w tym  embolizacja tętnic stercza (PAE – prostate artery embolization). Procedura ta, badana intensywnie od 2010 r., okazała się skuteczną alternatywą dla klasycznej TURP u wybranych pacjentów. PAE zmniejsza objętość prostaty, łagodzi objawy i wiąże się z niewielkim ryzykiem powikłań, dlatego jest szczególnie polecana osobom z dużą prostatą, nawracającym zatrzymaniem moczu lub podwyższonym ryzykiem operacyjnym.

Embolizacja tętnic stercza – na czym polega zabieg PAE

Embolizacja tętnic stercza polega na zamknięciu drobnych naczyń krwionośnych zaopatrujących przerosły gruczoł krokowy. Zmniejszenie dopływu krwi prowadzi do stopniowej redukcji objętości prostaty, a tym samym zmniejszenia ucisku na cewkę moczową. Zabieg wykonywany jest przez radiologa interwencyjnego przy użyciu zaawansowanych technik obrazowania, co zapewnia dużą precyzję i bezpieczeństwo.

W ostatnich latach pojawiły się udoskonalone techniki obrazowania naczyń prostaty, w tym angio-CT i zaawansowana fluoroskopia, które pomagają lepiej identyfikować gałęzie tętnicze oraz zmniejszać ryzyko niedokrwienia tkanek sąsiednich. Dzięki temu zabieg staje się coraz bardziej powtarzalny i przewidywalny, co zwiększa jego skuteczność kliniczną.

Rosnąca precyzja planowania zabiegu sprawiła, że PAE może być wykonywana u coraz większej liczby pacjentów, w tym u osób ze złożoną anatomią naczyń. Nowe algorytmy rekonstrukcji 3D pozwalają na dokładne określenie przebiegu tętnic stercza, co znacząco ogranicza ryzyko powikłań wynikających z nieprawidłowego podania materiału embolizacyjnego.

Wskazania do zabiegu embolizacji tętnic stercza

Głównym wskazaniem do zabiegu embolizacji tętnic stercza (z ang. PAE – prostate artery embolization) pozostaje łagodny przerost prostaty wywołujący objawy ze strony układu moczowego. Jeśli leki stosowane początkowo nie dają wystarczającej ulgi lub wywołują niechciane skutki uboczne, urolog może zalecić leczenie zabiegowe. Zabiegowi PAE mogą być poddani pacjenci, u których przezcewkowa resekcja prostaty jest niemożliwa do wykonania.

Embolizacja tętnic stercza jest małoinwazyjna i bezpieczna, stąd nawet pacjenci z towarzyszącymi chorobami internistycznymi mogą być jej kandydatami. Przy kwalifikacji konieczne jest zasięgnięcie porady radiologa interwencyjnego, który zadecyduje, czy technika jest odpowiednia w przypadku danego pacjenta. U pacjentów zakwalifikowanych do zabiegu obserwuje się wysoką skuteczność embolizacji, wynoszącą aż 91%.

W ostatnich wytycznych podkreśla się także znaczenie PAE u pacjentów z dużą prostatą (powyżej 80–100 ml), u osób z nawracającymi epizodami zatrzymania moczu oraz u chorych, którzy chcą uniknąć ryzyka zaburzeń funkcji seksualnych po bardziej inwazyjnych zabiegach. Coraz szersze badania kliniczne prowadzone po 2020 r. potwierdzają trwałość efektów PAE przez lata.

Najważniejsze wskazania do wykonania PAE:

• nieskuteczność leczenia farmakologicznego
• duża objętość prostaty (powyżej 80–100 ml)
• nawracające zatrzymanie moczu
• podwyższone ryzyko operacyjne
• chęć uniknięcia zaburzeń seksualnych związanych z innymi metodami leczenia

PAE jest wartościową opcją dla pacjentów obciążonych chorobami układu sercowo-naczyniowego, cukrzycą lub innymi schorzeniami zwiększającymi ryzyko powikłań po klasycznych zabiegach chirurgicznych. Minimalna inwazyjność oraz brak konieczności znieczulenia ogólnego czyni ją metodą dobrze tolerowaną także przez pacjentów w podeszłym wieku.

Bezpieczeństwo PAE i możliwe powikłania

Powikłania po zabiegu są związane głównie z wykorzystaniem dostępu tętniczego – jak powstanie krwiaka oraz sińca w miejscu wkłucia. Dotychczas opisano tylko jedno poważne powikłanie, związane z przypadkową embolizacją sąsiednich tętnic zaopatrujących pęcherz moczowy. Ryzyko to jest obecnie jeszcze mniejsze dzięki precyzyjnym technikom mapowania naczyń i stosowaniu coraz drobniejszych materiałów embolizacyjnych.

U części pacjentów może wystąpić tzw. zespół poembolizacyjny, obejmujący przejściowy ból w obrębie miednicy, niewielką gorączkę lub dyskomfort przy oddawaniu moczu. Objawy ustępują zwykle w ciągu kilku dni i są łagodzone standardowym leczeniem przeciwzapalnym.

Najnowsze publikacje naukowe wskazują, że PAE charakteryzuje się jednym z najniższych wskaźników powikłań spośród zabiegów stosowanych w leczeniu BPH. Dodatkowo procedura może być powtarzana w przypadku nawrotu dolegliwości, co zwiększa jej atrakcyjność jako metody długoterminowego leczenia.

Podsumowanie najważniejszych informacji o bezpieczeństwie PAE:

• niski odsetek poważnych powikłań
• najczęstsze objawy po zabiegu mają charakter łagodny i przejściowy
• możliwość powtórzenia zabiegu w przypadku nawrotu objawów
• brak konieczności długiej hospitalizacji
• rosnące uznanie PAE w europejskich i międzynarodowych wytycznych

Możliwość wykonania zabiegu na gruczole dowolnej wielkości oraz brak konieczności długiego pobytu w szpitalu sprawia, że embolizacja tętnic stercza może okazać się dobrą alternatywą dla dotychczasowych, bardziej inwazyjnych metod leczenia przerostu prostaty. Dotychczas PAE nie została zaakceptowana przez amerykańską organizację FDA jako standardowa terapia BPH, jednak jej rola w europejskich i międzynarodowych wytycznych systematycznie rośnie.