Endoprotezoplastyka całkowita cementowa stawu biodrowego

Na czym polega cementowa endoprotezoplastyka stawu biodrowego?

Cementowa endoprotezoplastyka stawu biodrowego polega na chirurgicznej wymianie zniszczonego stawu biodrowego na jego sztuczny odpowiednik, którego poszczególne elementy mocowane są za pomocą specjalistycznego cementu kostnego. Zabieg przeprowadza się przede wszystkim u pacjentów z przewlekłymi dolegliwościami bólowymi i zaawansowanymi zmianami zwyrodnieniowymi, a także w przypadku poważnych urazów.

W skład endoprotezy wchodzą trzy główne komponenty:

• panewka – osadzana w kości miednicy,
• trzpień – wszczepiany w kość udową,
• głowa – montowana na trzpieniu.

Panewka może być w całości wykonana z polietylenu lub łączona z metalem albo ceramiką. Trzpień z kolei wytwarzany jest ze stopów metali takich jak chrom, kobalt i nikiel. Jego zewnętrzna, porowata powierzchnia ułatwia integrację z kością.

Głowa endoprotezy – metalowa lub ceramiczna – odgrywa kluczową rolę w amortyzacji i ruchomości stawu. Ścieralność tych komponentów uzależniona jest m.in. od trybu życia pacjenta.

Częściowa a całkowita endoproteza cementowa biodra

Całkowita endoproteza cementowa biodra oznacza wymianę zarówno panewki stawu, jak i głowy kości udowej. W przypadku częściowej (połowiczej) endoprotezoplastyki dochodzi tylko do wymiany jednego z tych elementów – zazwyczaj głowy. Wybór konkretnego rozwiązania zależy od stopnia uszkodzenia struktur stawowych i decyzji ortopedy.

Kiedy zalecana jest całkowita endoproteza cementowa biodra?

Zabieg całkowitej cementowej endoprotezoplastyki biodra jest wskazany u pacjentów, u których doszło do znacznego zniszczenia stawu i uciążliwego bólu, który nie ustępuje pomimo leczenia farmakologicznego i rehabilitacji. Najczęściej przyczyną są choroby zwyrodnieniowe, martwica głowy kości udowej, powikłania pourazowe oraz schorzenia reumatyczne.

Degradacja chrząstki stawowej powoduje tarcie kości o kość, co prowadzi do bólu i sztywności. W zaawansowanym stadium schorzenia staw przestaje pełnić swoją funkcję, a ruchomość zostaje znacznie ograniczona.

Zabieg wymiany stawu biodrowego – przebieg

Zabieg cementowej endoprotezoplastyki biodra polega na chirurgicznej wymianie zniszczonych struktur stawu – panewki oraz głowy kości udowej – na ich sztuczne odpowiedniki, które mocowane są w kości przy użyciu specjalnego kleju kostnego. Cement stosowany w ortopedii to materiał biomedyczny, który nie tylko wypełnia przestrzeń między protezą a tkanką kostną, ale również pełni funkcję stabilizującą i przenosi obciążenia mechaniczne z protezy na kość.

Cechą charakterystyczną tej metody jest użycie cementu kostnego jako elementu mocującego wszystkie główne komponenty endoprotezy. Cement aplikowany jest do oczyszczonego kanału udowego oraz panewki pod odpowiednim ciśnieniem. Pozwala to na jego lepsze przyleganie i wnikanie w mikrostrukturę beleczek kostnych. Dzięki temu możliwe jest uzyskanie mocnego i trwałego połączenia mechanicznego, nawet w przypadku osłabionej lub zmienionej chorobowo kości – co jest szczególnie istotne u pacjentów z osteoporozą, u których metoda bezcementowa byłaby niewskazana.

Współcześnie używane cementy to najczęściej połączenie sproszkowanego polimeru z płynnym monomerem, które po wymieszaniu tworzą substancję lepkosprężystą. W miarę upływu czasu materiał ten twardnieje i osiąga swoje właściwości mechaniczne – co umożliwia prawidłowe osadzenie implantu i jego stabilne zespolenie z kością.

Zabieg rozpoczyna się od nacięcia skóry i odsłonięcia stawu biodrowego. Chirurg uzyskuje dostęp do stawu najczęściej drogą przednio-boczną lub boczną. Po przecięciu i odchyleniu tkanek miękkich następuje usunięcie głowy kości udowej oraz oczyszczenie panewki – jest ona frezowana, a wszelkie ubytki uzupełniane są specjalnymi materiałami, w tym również preparatami hydroksyapatytowymi lub tantalowymi, jeśli zachodzi taka potrzeba.

Kolejnym etapem jest przygotowanie kanału udowego – zostaje on odpowiednio wywiercony, oczyszczony i uformowany tak, by możliwe było osadzenie trzpienia protezy. Następnie chirurg aplikuje cement kostny – zarówno do panewki, jak i do kanału kości udowej – i umieszcza w nich odpowiednio dopasowane komponenty implantu. Po ułożeniu głowy protezy na trzpieniu jest ona nastawiana do panewki i centrowana.

Po upewnieniu się, że wszystkie elementy zostały zamocowane prawidłowo, operator zaszywa poszczególne warstwy tkanek. Do rany zakładany jest dren, który najczęściej usuwany jest po około dobie od operacji. Całość zabiegu trwa zwykle 1–1,5 godziny, choć w przypadku metody cementowej może się on nieznacznie wydłużyć.

Powrót do sprawności po operacji biodra

Rehabilitacja po zabiegu rozpoczyna się niemal natychmiast po operacji. Pionizacja i nauka chodzenia przy pomocy kul są kluczowe już w pierwszych dobach po zabiegu. Regularna współpraca z fizjoterapeutą pozwala uniknąć powikłań, usprawnić regenerację oraz nauczyć pacjenta bezpiecznego funkcjonowania w nowej sytuacji.

Czy można uprawiać sport po wszczepieniu endoprotezy cementowej biodra?

Powrót do aktywności fizycznej po wszczepieniu endoprotezy biodra jest możliwy, jednak wymaga indywidualnej oceny lekarza prowadzącego. Rodzaj aktywności, intensywność oraz stan układu kostno-mięśniowego pacjenta mają kluczowe znaczenie dla decyzji, czy dana dyscyplina sportowa jest bezpieczna.

Zalecane aktywności to m.in.:

• spacerowanie, Nordic Walking,
• jazda na rowerze,
• pływanie (kraul),
• golf, taniec, gimnastyka,
• narciarstwo biegowe, siatkówka.

Niewskazane są m.in.:

• piłka nożna i ręczna,
• sporty walki,
• koszykówka, hokej,
• narciarstwo wodne.

Jakie są możliwe powikłania po cementowej endoprotezie biodra?

Jak każda interwencja chirurgiczna, także cementowa endoprotezoplastyka biodra niesie ryzyko powikłań. Możemy je podzielić na miejscowe (ortopedyczne) i ogólnoustrojowe.

Do najczęstszych powikłań należą:

• infekcje rany i tkanek głębokich,
• aseptyczne obluzowanie komponentów,
• zwichnięcia protezy,
• złamania okołoprotezowe,
• uszkodzenia naczyń i nerwów,
• zakrzepica i zatorowość płucna.

Niektóre z tych powikłań mogą wymagać operacji rewizyjnej. Statystyki wskazują, że około 10% implantów wymaga ponownego leczenia w ciągu 10 lat od pierwotnego zabiegu.

Jak długo wytrzymuje cementowa proteza stawu biodrowego?

Trwałość cementowej endoprotezy stawu biodrowego uzależniona jest od wielu czynników:

• jakości cementu,
• materiału implantu,
• stanu kości,
• aktywności pacjenta,
• obecności chorób współistniejących.

W warunkach polskich średni okres użytkowania protezy wynosi około 7 lat, podczas gdy w Europie Zachodniej sięga nawet 15 lat. W sprzyjających warunkach implant może spełniać swoją funkcję nawet przez 20 lat.

Ile kosztuje cementowa endoproteza stawu biodrowego i czy jest refundowana?

Na podstawie zgromadzonych przez nas danych koszt całkowitej endoprotezoplastyki cementowej stawu biodrowego w Polsce waha się od 13 000 zł do 27 460 zł, a średnia cena to około 19 655 zł. Zabieg ten można także wykonać w ramach refundacji NFZ, jednak czas oczekiwania na operację wynosi ok. 3 lata.