Nowoczesne metody leczenia chorób prostaty

Prostata (zwana też gruczołem krokowym albo sterczem) jest elementem męskiego układu rozrodczego. Produkuje wydzielinę wchodzącą w skład ejakulatu. Anatomicznie leży ona pod pęcherzem w otoczeniu cewki moczowej - patologie prostaty a oddawanie moczu.

Łagodny przerost prostaty to schorzenie związane z wiekiem, mogące występować nawet u 60% populacji osób po 60. roku życia. Dolegliwości obejmują problemy z rozpoczęciem mikcji oraz ból w jej trakcie, czasami uczucie zalegania moczu w pęcherzu; pojawić się mogą dysfunkcje życia seksualnego.

Najczęstsze objawy i dolegliwości:

• trudność w rozpoczęciu oddawania moczu
• słaby lub przerywany strumień moczu
• uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza
• parcia naglące i częstomocz, także nocny
• ból lub pieczenie podczas mikcji
• zaburzenia funkcji seksualnych

Operacyjne leczenie prostaty

Do metod starszych należy prostatektomia - zabieg polegający na otwarciu powłok ciała, a następnie usunięciu gruczołu krokowego. Obecnie, w dobie metod małoinwazyjnych, stosowana jest, gdy inne procedury są niemożliwe z powodu rozmiarów narządu lub ograniczeń.

Przezcewkowa elektroresekcja prostaty (TURP)

Opracowano techniki określane jako minimalnie inwazyjne. Najczęściej stosowana przezcewkowa elektroresekcja gruczołu krokowego (TURP - transurethral resection of the prostate) polega na wprowadzeniu do cewki moczowej resektoskopu - narzędzia pozwalającego uwidocznić miąższ i wycinać fragmenty. TURP pozwala nie tylko zmniejszyć prostatę, możliwe jest też zachowanie skrawków do histopatologii (różnicowanie przerostu z procesem nowotworowym).

W ostatnich latach rozwinięto także techniki laparoskopowe i robotyczne, które pozwalają na większą precyzję operacji i krótszy czas rekonwalescencji. Systemy robotyczne, takie jak Da Vinci, stosowane są coraz częściej w dużych ośrodkach urologicznych, jednak ze względu na koszty i dostępność nie są jeszcze metodą powszechną.

Nowoczesne metody termiczne i ultradźwiękowe

Poza przedstawionymi wyżej, zastosowanie znalazły również inne procedury. Wytworzona podczas mikrofalowej przezcewkowej termoterapii (TUMT - transurethral microwave termotherapy) energia cieplna pozwala doprowadzić do martwicy tkanki gruczołowej stercza (dochodzi do niej po przekroczeniu temperatury 45°C).

Ablacja igłowa (TUNA)

Techniką wykorzystującą fale elektromagnetyczne jest przezcewkowa ablacja igłowa (TUNA - transurethral needle ablation). Wzrost temperatury w obszarze zabiegu dochodzi do 100 stopni Celsjusza - energia pochodzi z wprowadzonych w okolice prostaty dwóch igieł (cewka moczowa jest chroniona poprzez osłony z teflonu).

W porównaniu do TURP, zaletą obu wyżej opisanych metod jest mniej wymagające znieczulenie (zazwyczaj wystarczające miejscowe) oraz rzadsze powikłania - mimo to, najwyższą skuteczność i trwałość efektów zapewnia właśnie przezcewkowa elektroresekcja gruczołu krokowego.

Nowe badania kliniczne wskazują także na potencjalne zastosowanie techniki HIFU (High-Intensity Focused Ultrasound), która wykorzystuje skupione fale ultradźwiękowe do niszczenia nadmiernie rozrośniętej tkanki prostaty. Metoda ta jest nadal oceniana pod względem długoterminowej skuteczności i bezpieczeństwa.

Laserowe i alternatywne leczenie prostaty

Techniki laserowe wykorzystują różne zjawiska. Enukleacja polega na wypreparowaniu stercza, z kolei podczas waporyzacji tkanki energia cieplna prowadzi do wyparowania komórek. Dzięki temu, że pod wpływem ciepła dochodzi do zamknięcia naczyń krwionośnych, ewentualna utrata krwi jest bardzo mała.

Lasery holmowe i zielone

Lasery holmowe i zielone są obecnie najczęściej wykorzystywane w dużych ośrodkach urologicznych, a badania wskazują na wysoką skuteczność oraz mniejsze ryzyko powikłań w porównaniu do metod klasycznych. Szczególnie laser holmowy (HoLEP) zdobywa popularność jako metoda o trwałych efektach i krótkiej hospitalizacji.

Zainteresowanie naukowców skupia się wokół technik, których przydatność, efektywność i bezpieczeństwo nie zostały jeszcze do końca jasno określone:

• embolizacja naczyń tętniczych: do naczynia (bądź naczyń) zaopatrującego prostatę wprowadzana jest substancja zamykająca jego światło (np. etanol); częściowy zanik dopływu krwi powoduje zmniejszenie objętości narządu.
• ablacja wodna: usunięcie tkanek prostaty możliwe jest przy zastosowaniu rektoskopu, z którego wydostaje się z dużą prędkością strumień soli fizjologicznej. Nie dochodzi tutaj do wytworzenia wysokiej temperatury, a więc okoliczne struktury nie są narażone na uszkodzenia termiczne.

Obiecującą, choć wciąż eksperymentalną metodą jest także terapia fotodynamiczna, w której wykorzystuje się substancje uwrażliwiające tkanki na światło laserowe. Pozwala to precyzyjnie niszczyć zmienioną tkankę bez uszkadzania zdrowych struktur.

Podsumowanie leczenia prostaty

Zabiegiem z wyboru jest TURP w przypadku przerostu prostaty, jednakowoż, jak w każdej procedurze, przy wyborze techniki należy uwzględnić preferencje pacjenta oraz istniejące u chorego przeciwwskazania.

W praktyce klinicznej coraz większy nacisk kładzie się na indywidualizację terapii oraz dobór metody w zależności od zaawansowania choroby, wieku pacjenta, chorób współistniejących i oczekiwanej jakości życia po zabiegu. Dzięki postępowi dostępne są zarówno sprawdzone techniki chirurgiczne, jak i metody minimalnie inwazyjne.

Równolegle z zabiegami coraz częściej omawia się rolę farmakoterapii i leczenia zachowawczego, zwłaszcza we wczesnych stadiach przerostu prostaty. Inhibitory 5-alfa-reduktazy czy alfa-adrenolityki pozwalają wielu pacjentom uniknąć interwencji chirurgicznej przez długi czas.