Objawy wodniaka jądra

Położenie jąder w worku mosznowym sprawia, że nietrudno zauważyć pojawienie się jednostronnego obrzmienia. Jest to najczęstszy objaw wodniaka jądra. Niekiedy obrzęk lokalizuje się po obu stronach worka mosznowego, co świadczyć może o obustronnym wodniaku jąder. Jest on rozpoznawany w około 10% przypadków wrodzonych wodniaków. U starszych chłopców oraz dorosłych mężczyzn obustronny wodniak występuje bardzo rzadko.

W zależności od ilości zgromadzonego płynu obrzęk jest mniejszy lub większy, nie powoduje jednak bólu. Dolegliwości towarzyszące wodniakowi najczęściej związane są z jego wielkością i ciężarem. Pacjenci często obserwują, że powiększenie worka mosznowego jest zwykle mniejsze rano po przebudzeniu, a w ciągu dnia ulega progresji.

Wodniak komunikujący

Objaw ten występuje w tak zwanych wodniakach komunikujących, kiedy gromadzący się płyn może swobodnie przepływać do jamy brzucha (jamy otrzewnej) i z powrotem przez niezarośnięty wyrostek pochwowy. Zjawisko to dotyczy głównie najmłodszych pacjentów.

Sytuacje sprzyjające powiększeniu wodniaka:

• okres przeziębień
• występowanie biegunek
• inne infekcje ogólnoustrojowe

Wynika to z większej produkcji płynu przez otrzewną.

Objawy wodniaka jądra

Wodniak jądra może ulec powiększeniu również w wyniku działania tłoczni brzusznej. Skóra worka mosznowego nad wodniakiem pozostaje niezmieniona. W przypadku dużych wodniaków staje się gładka i napięta.

Wodniakowi towarzyszyć może dyskomfort, szczególnie w czasie aktywności fizycznej głównie z powodu większego ciążenia wodniaka. Nie powoduje jednak zaburzeń w oddawaniu moczu nawet gdy osiąga duże rozmiary. Leżąc w mosznie obok jądra, praktycznie nigdy nie zaburza jego czynności.

W skrajnych przypadkach objętość płynu może być jednak tak duża, że prowadzi do istotnego wzrostu ciśnienia w mosznie i ucisku na jądro. Wówczas nieleczony wodniak może spowodować niedokrwienie jądra objawiające się gwałtownym, ostrym bólem.

W praktyce klinicznej lekarze zauważają również, że niektórzy pacjenci opisują wodniaka jako przeszkodę w codziennym funkcjonowaniu, zwłaszcza przy uprawianiu sportu lub noszeniu obcisłej bielizny. U dzieci dodatkowym problemem bywa niepokój rodziców związany z nagłym powiększeniem moszny, co wymaga różnicowania z groźniejszymi schorzeniami.

Wodniak najczęściej rozwija się powoli, a jego objawy nie mają charakteru ostrego. Często pacjenci zwracają uwagę jedynie na widoczne powiększenie moszny, które początkowo nie powoduje żadnych dolegliwości bólowych.

Diagnostyka wodniaka jądra

W czasie badania zauważyć można asymetryczne powiększenie połowy moszny a w ocenie palpacyjnej worka mosznowego wodniak wyczuwalny jest jako niebolesny, gładkościenny, sprężysty guz. Charakterystyczne jest zjawisko transluminacji przy podświetleniu wodniaka np. latarką – efekt przeświecania.

Wodniak jądra podświetlony źródłem światła prześwieca na różowo a światło latarki przenika przez wodniaka i jest widoczne po stronie przeciwnej. Zjawiska przeświecania nie obserwuje się natomiast w przypadku zmian o charakterze litego guza czy też przepukliny mosznowej.

To proste badanie zwane diafanoskopią pozwala na szybkie i łatwe rozpoznanie wodniaka. Zwykle metoda ta wykorzystywana jest w diagnostyce wodniaków u niemowląt i noworodków do postawienia wstępnej diagnozy. W każdym przypadku celem potwierdzenia wstępnego rozpoznania wodniaka jądra lekarz zleca wykonanie badania ultrasonograficznego (USG).

To nieinwazyjne badanie jest podstawowym w diagnostyce wodniaka jądra. Również u dorosłych pacjentów jest badaniem z wyboru.

Dodatkowe metody diagnostyczne stosowane w razie wątpliwości:

• rezonans magnetyczny
• elastografia
• badania obrazowe różnicujące z guzem nowotworowym

W ostatnich latach coraz częściej wykorzystuje się również nowoczesne techniki obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny czy elastografia, szczególnie w przypadkach wątpliwych, gdy konieczne jest różnicowanie z guzem nowotworowym. Aktualne zalecenia wskazują, że USG powinno być wykonywane w każdym przypadku podejrzenia wodniaka, co zwiększa bezpieczeństwo diagnostyczne i pozwala wykluczyć choroby współistniejące.

Podstawą diagnostyki wodniaka jądra pozostaje ultrasonografia, jednak w przypadkach wątpliwych dodatkowo zalecane są rezonans magnetyczny czy elastografia. Pozwalają one odróżnić wodniaka od innych patologii moszny.

Powikłania i różnicowanie

Każde pojawienie się zmian w obrębie worka mosznowego nigdy nie powinno być bagatelizowane. Brak towarzyszącego bólu powoduje jednak, że pierwsze objawy są przez pacjentów lekceważone. Pamiętajmy jednak, że podobne symptomy mogą występować w przebiegu innych groźnych chorób również takich, które wymagają szybkiej interwencji lekarskiej.

Na podstawie wywiadu, badania palpacyjnego oraz badań obrazowych lekarz może rozpoznać rzeczywistą przyczynę dolegliwości. W przypadku wodniaka jądra należy go różnicować przede wszystkim z przepukliną pachwinową a szczególnie mosznową, zapaleniem jądra lub najądrza, nowotworem jądra a u małych pacjentów również z wnętrostwem.

Dlatego w przypadku jakichkolwiek zmian w obrębie moszny zawsze należy zgłosić się do lekarza specjalisty chirurga lub urologa, który zleci odpowiednie badania oraz zaproponuje leczenie.

Powikłania nieleczonego wodniaka, choć rzadkie, mogą obejmować ucisk na jądro, zaburzenia mikrokrążenia i – w skrajnych przypadkach – zmniejszenie płodności. Dlatego aktualne rekomendacje międzynarodowych towarzystw urologicznych wskazują, że w sytuacjach przewlekłych lub nawracających należy rozważyć leczenie chirurgiczne.

Wodniaka należy odróżniać od przepukliny mosznowej, stanów zapalnych oraz guzów jądra. Ostateczne rozpoznanie umożliwia badanie obrazowe, a w szczególnych przypadkach także badania laboratoryjne.