Osocze bogatopłytkowe w zabiegach ortopedycznych

Schorzenia ortopedyczne są często bardzo uciążliwe dla pacjentów. Pojawiające się w ich przebiegu objawy, takie jak dolegliwości bólowe czy ograniczenia ruchomości mogą znacząco odbijać się na codziennym funkcjonowaniu chorych. Nasilenie objawów układu ruchu skłania chorych do poszukiwania pomocy w gabinetach ortopedycznych – zarówno w publicznej, jak i prywatnej ochronie zdrowia.

Współcześnie ortopedia oferuje różnego rodzaju terapie zachowawcze (jak ortezy i innego typu usztywnienia) oraz szeroką gamę zabiegów operacyjnych. Jak w wielu dziedzinach medycyny, również tutaj widoczny jest dynamiczny rozwój metod małoinwazyjnych, które mają skrócić czas rekonwalescencji i zmniejszyć ryzyko powikłań.

Osocze bogatopłytkowe w ortopedii

Osocze bogatopłytkowe (PRP, Platelet-Rich Plasma) w medycynie zaczęło być używane w latach 90. XX wieku. Początkowo stosowano je głównie w stomatologii i medycynie estetycznej, jednak z czasem jego zastosowanie rozszerzono na leczenie urazów i chorób układu ruchu.

Omawiany środek pochodzi od danego pacjenta: po pobraniu próbki jego krwi ulega ona odwirowaniu, dzięki czemu uzyskuje się skoncentrowany preparat płytek krwi i osocza. Krwinki płytkowe odpowiadają głównie za procesy krzepnięcia, ale zawierają również duże ilości czynników wzrostu, pobudzających regenerację tkanek miękkich i chrzęstnych.

W ostatnich latach coraz częściej stosuje się nowoczesne techniki przygotowywania PRP, które pozwalają uzyskać bardziej przewidywalny biologicznie preparat. W praktyce klinicznej pojawiają się również badania nad zastosowaniem PRP w połączeniu z komórkami macierzystymi lub fibryną bogatopłytkową (PRF), jednak terapie te nadal wymagają dalszych analiz.

Mechanizmy działania PRP

Osocze bogatopłytkowe zawiera liczne czynniki wzrostu, które przyspieszają naturalne procesy regeneracji tkanek. Pobudza syntezę kolagenu, stymuluje podziały komórek macierzystych oraz wspiera mikrokrążenie, co przyczynia się do szybszego gojenia struktur układu ruchu.

Wpływ PRP na regenerację tkanek jest szczególnie widoczny w strukturach słabo unaczynionych, takich jak więzadła czy ścięgna, które naturalnie goją się znacznie dłużej.

Podstawowe efekty działania PRP:

• pobudzenie syntezy kolagenu,
• wspieranie podziałów komórek macierzystych,
• zwiększenie ukrwienia tkanek,
• przyspieszenie gojenia uszkodzonych struktur,
• działanie regeneracyjne w obrębie tkanek miękkich.

Zastosowania PRP w ortopedii

Iniekcje osocza bogatopłytkowego sprawiają, że naturalne procesy regeneracji oraz gojenia tkanek zachodzą szybciej. Pobudzona zostaje synteza kolagenu, nasileniu ulegają podziały komórek macierzystych tkanek miękkich, oraz polepsza się przepływ krwi.

Wymienione zjawiska sprawiają, że preparaty pochodzące od pacjenta znajdują zastosowanie w leczeniu m.in.:

• uszkodzeń ścięgien;
• zaburzeń funkcji stożka rotatorów;
• łokcia tenisisty;
• schorzeń zapalnych ścięgien oraz stawów;
• choroby zwyrodnieniowej stawów.

W praktyce klinicznej coraz częściej stosuje się PRP również w leczeniu urazów sportowych – szczególnie w przypadkach, gdy pacjentowi zależy na możliwie szybkim powrocie do aktywności fizycznej. Według aktualnych doniesień PRP może wspierać procesy odbudowy tkanek miękkich także u osób aktywnych zawodowo, u których przewlekłe dolegliwości bólowe wpływają na funkcjonowanie w pracy.

W zasadzie próby leczenia osoczem bogatopłytkowym można podjąć w schorzeniach dotyczących dowolnego stawu lub struktur okołostawowych. Istotne jest jednak to, że omawianego środka nie stosuje się w przypadku chorób infekcyjnych oraz nowotworowych. Terapia PRP wymaga podania kilku iniekcji – zazwyczaj do 5, choć brak poprawy po 2–3 zabiegach skłania lekarzy do modyfikacji planu leczenia.

Dodatkowe wskazania oraz ograniczenia

W ostatnich latach prowadzone są badania nad zastosowaniem PRP w leczeniu zerwań więzadeł, przewlekłych stanów przeciążeniowych oraz w terapii uszkodzeń chrząstki stawowej.

Wstępne obserwacje sugerują, że terapia może wspierać odbudowę struktury chrząstki, jednak jej skuteczność zależy od stopnia zaawansowania zmian zwyrodnieniowych i indywidualnych predyspozycji pacjenta.

Eksperci podkreślają również znaczenie prawidłowego przygotowania pacjenta do zabiegu, w tym odstawienia leków zaburzających funkcję płytek krwi (np. NLPZ), co może wpływać na jakość końcowego preparatu i jego efekty regeneracyjne.

Kluczowe czynniki wpływające na skuteczność terapii PRP:

• stopień zaawansowania zmian zwyrodnieniowych,
• indywidualna odpowiedź biologiczna pacjenta,
• prawidłowe przygotowanie przed zabiegiem,
• technika pobrania i obróbki krwi,
• liczba wykonanych iniekcji.

Skuteczność PRP w badaniach

Zastosowanie osocza bogatopłytkowego w schorzeniach ortopedycznych wciąż budzi zainteresowanie wielu naukowców. W metaanalizie z 2016 roku „Efficacy of Platelet-Rich Plasma versus Hyaluronic Acid for treatment of Knee Osteoarthritis: A systematic review and meta-analysis” porównano efekty leczenia choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego kwasem hialuronowym i PRP. Po analizie danych dotyczących 722 pacjentów ustalono, że bardziej obiecujące rezultaty osiągano po podaniu preparatów bogatopłytkowych.

W kolejnych latach pojawiły się nowe opracowania potwierdzające, że PRP może poprawiać funkcję stawu i redukować ból w łagodnych i umiarkowanych stadiach choroby zwyrodnieniowej. Badania nad pacjentami ze zmianami zaawansowanymi natomiast wskazują na bardziej zróżnicowane wyniki terapii, co podkreśla konieczność indywidualizacji leczenia.

Aktualne przeglądy literatury zwracają uwagę na potrzebę standaryzacji technik przygotowania PRP, ponieważ zmienne parametry, takie jak stężenie płytek czy obecność leukocytów, mogą wpływać na ostateczną skuteczność terapii.

Pomimo różnic w wynikach badań PRP pozostaje jedną z najczęściej stosowanych metod regeneracyjnych w ortopedii, cenioną za bezpieczeństwo, autologiczne pochodzenie i stosunkowo niewielką inwazyjność.