Zaćma, zwana też kataraktą, to choroba polegająca na zmętnieniu (całkowitym bądź częściowym) soczewki oka. Rozwój schorzenia wpływa na przejrzystość soczewki, przez co dotknięty zaćmą człowiek traci ostrość widzenia. Na chwilę obecną najskuteczniejszym sposobem leczenia katarakty jest zabieg chirurgiczny, a do najnowszych metod należy usunięcie zaćmy z zastosowaniem systemu laserowego.
Jak wygląda zabieg laserowego usuwania zaćmy

Cała procedura usunięcia zaćmy trwa kilka minut, zaś najważniejsza część zabiegu, czyli kapsuloreksja, defragmentacja jądra soczewki oraz wykonanie tuneli dla wprowadzenia narzędzi zajmuje ok. 30–40 sekund. Laser wykonuje te czynności z dużą precyzją, niwelując przy tym ryzyko uszkodzeń wewnątrz gałki ocznej – co niekiedy występuje przy tradycyjnej fakoemulsyfikacji. Dodatkowo, podczas przygotowań do usunięcia zaburzenia wzroku (w trakcie tych 30–40 sekund) można częściowo skorygować astygmatyzm, jeśli dany pacjent się na niego uskarża.
Zabieg laserowego usunięcia zaćmy jest precyzyjny, a krótki czas jego wykonania zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań praktycznie do zera. Efekt końcowy procedury jest lepszy po wszczepieniu sztucznej soczewki. Zaraz po jej założeniu przeprowadzający zabieg specjalista zamyka tunele w taki sposób, że nie wymagają opatrunku. Dzięki temu pacjent może funkcjonować normalnie zaraz po operacji.
Laser femtosekundowy stosowany w zabiegu umożliwia wykonywanie nacięć w sposób nieinwazyjny, co wpływa na szybsze gojenie i większy komfort pooperacyjny. Dzięki dokładnemu mapowaniu oka przed zabiegiem, możliwe jest indywidualne dopasowanie parametrów procedury do potrzeb pacjenta.
Warto podkreślić, że laser femtosekundowy nie zastępuje całkowicie klasycznej techniki operacyjnej, lecz wspomaga wybrane etapy zabiegu usunięcia zaćmy. Po zakończeniu pracy lasera chirurg nadal wykonuje fazę usunięcia zmętniałej soczewki i wszczepia nową soczewkę wewnątrzgałkową, co czyni cały proces kombinacją nowoczesnej technologii i umiejętności operatora.
Możliwe powikłania
Chociaż ryzyko jest niewielkie, laserowe usuwanie zaćmy może wiązać się z możliwymi powikłaniami, takimi jak infekcje wewnątrzgałkowe, przemieszczenie soczewki, nadwrażliwość na światło czy opóźnione gojenie.
Z tego względu niezbędne są regularne kontrole okulistyczne po zabiegu.
Soczewki wewnątrzgałkowe po operacji

Przełomem w chirurgii narządu wzroku są również soczewki dyfrakcyjne, które zostały zaprojektowane tak, aby poprawiać widzenie na każdą odległość. Pacjent po zabiegu może dobrze widzieć zarówno z bliska, jak i z daleka, a także z odległości pośrednich. Poddanie się laserowemu zabiegowi usunięcia zaćmy daje mu szansę na życie bez okularów. Zastosowanie soczewek dyfrakcyjnych umożliwia zaawansowana technologia lasera femtosekundowego – najnowszego osiągnięcia chirurgii narządów wzroku. Olbrzymia precyzja jego działania zapewnia dużą skuteczność leczenia i zminimalizowanie dolegliwości bólowych.
Obecnie dostępne są także soczewki toryczne, przeznaczone dla pacjentów z astygmatyzmem, oraz soczewki wieloogniskowe, umożliwiające dobre widzenie bez konieczności noszenia okularów. Wybór soczewki zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta, stylu życia oraz oczekiwań dotyczących jakości widzenia.
Warto jednak zaznaczyć, że nie każdy pacjent po operacji zaćmy przestaje całkowicie korzystać z okularów. Osoby, które nie decydują się na soczewki multifokalne, mogą wymagać korekcji do bliży lub dali, zwłaszcza przy dużych wymaganiach wzrokowych.
Różnice między soczewkami
- Soczewki jednoogniskowe – zapewniają dobre widzenie na jedną odległość (zwykle dal), mogą wymagać okularów do czytania;
- Soczewki toryczne – przeznaczone dla osób z astygmatyzmem;
- Soczewki multifokalne – umożliwiają widzenie na różne odległości, często eliminując potrzebę stosowania okularów;
- Soczewki EDOF – zapewniają rozszerzoną głębię ostrości.
Wskazania i przeciwwskazania do zabiegu
Laserowe usuwanie zaćmy to metoda polecana szczególnie pacjentom, którzy oczekują maksymalnej precyzji i bezpieczeństwa. Zabieg może być przeprowadzony zarówno u osób starszych, jak i młodszych, u których zaćma rozwinęła się wskutek urazów, chorób przewlekłych lub długotrwałego stosowania leków sterydowych.
Wskazaniami do zabiegu są m.in. pogorszenie ostrości wzroku, zamglenie widzenia, problemy z widzeniem nocnym oraz trudności w czytaniu lub rozpoznawaniu twarzy. Przed zakwalifikowaniem do operacji niezbędna jest szczegółowa diagnostyka i konsultacja okulistyczna.
Przeciwwskazania do operacji laserowej
Istnieją również przeciwwskazania do laserowej operacji zaćmy, które obejmują m.in. bardzo wąską źrenicę, niestabilną torebkę soczewki, zaawansowane zmiany w rogówce czy inne schorzenia struktur oka.
Każdy przypadek musi być indywidualnie oceniony przez lekarza specjalistę.
Rekonwalescencja i opieka po zabiegu
Rekonwalescencja po zabiegu laserowego usuwania zaćmy jest zwykle krótka i bezproblemowa. Pacjent może wrócić do codziennych czynności już po kilku dniach, choć przez około tydzień powinien unikać intensywnego wysiłku fizycznego, pochylania się i dotykania operowanego oka.
Po zabiegu stosuje się zazwyczaj krople przeciwzapalne i antybiotykowe, które zapobiegają infekcjom i wspierają proces gojenia. Ważne są również kontrole okulistyczne w wyznaczonych terminach, które pozwalają monitorować proces zdrowienia oraz jakość widzenia po zabiegu.
Źródła:
- Kanika Agarwal, Kathryn Hatch, "Femtosecond Laser Assisted Cataract Surgery: A Review", Seminars in ophthalmology, 618-627, 2021
- Dilraj S. Grewal, Tim Schultz, Surendra Basti, i in., "Femtosecond laser–assisted cataract surgery—current status and future directions", Survey of Ophthalmology, Volume 61, 103-131, 2016
- Ana Quinones, Ken Gleitsmann, Michele Freeman, i in., "Benefits and Harms of Femtosecond Laser Assisted Cataract Surgery: A Systematic Review", VA Health Systems Research, 2014
Czy okulary fotochromowe są przeznaczone dla osób z zaćmą?