Tyreoidektomia - operacyjne usunięcie tarczycy

Tyreoidektomia to zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu tarczycy, który może obejmować cały gruczoł (tyreoidektomia całkowita) lub tylko jego część (np. jeden płat – hemityreoidektomia). Jest to jedna z najczęściej wykonywanych operacji w chirurgii endokrynologicznej, stosowana w leczeniu zarówno chorób łagodnych, jak i nowotworów złośliwych tarczycy.

Operację przeprowadza się u pacjentów dotkniętych problemem wolem guzkowym, które powoduje objawy uciskowe na tchawicę, utrudniając oddychanie, lub przełyk, powodując problemy z połykaniem. Innym wskazaniem jest nadczynność tarczycy, która nie odpowiada na leczenie farmakologiczne lub terapię jodem radioaktywnym, a także choroba Gravesa-Basedowa. Kluczowym i bezwzględnym wskazaniem do operacji jest podejrzenie lub potwierdzenie raka tarczycy.

Warto podkreślić, że dzięki postępowi w chirurgii, obok klasycznej operacji "na otwarto", coraz częściej stosuje się techniki małoinwazyjne (np. MIVAT) oraz operacje z dostępu pozaszyjnego (np. przez jamę ustną – TOETVA), które minimalizują bliznę pooperacyjną i przyspieszają rekonwalescencję.

Wskazania i przygotowanie do usunięcia tarczycy

Decyzja o operacji tarczycy jest zawsze podejmowana indywidualnie na podstawie dokładnej diagnostyki. Przed przystąpieniem do zabiegu pacjent musi przejść szereg badań, w tym badania hormonalne z krwi (TSH, fT3, fT4), badanie poziomu wapnia, USG tarczycy z oceną węzłów chłonnych szyi, a w przypadku wykrycia podejrzanych guzków – biopsję aspiracyjną cienkoigłową (BACC). Czasem konieczne jest również wykonanie badania laryngologicznego w celu oceny ruchomości strun głosowych przed operacją.

Przygotowanie do operacji obejmuje:

• badania hormonalne z krwi (TSH, fT3, fT4),
• badanie poziomu wapnia,
• USG tarczycy z oceną węzłów chłonnych szyi,
• biopsję aspiracyjną cienkoigłową (BACC) w przypadku wykrycia podejrzanych guzków,
• badanie laryngologiczne w celu oceny ruchomości strun głosowych.

W przypadku pacjentów z nadczynnością tarczycy, operacja musi być poprzedzona leczeniem farmakologicznym w celu osiągnięcia eutyreozy, czyli prawidłowego stężenia hormonów. Zaniedbanie tego etapu mogłoby doprowadzić do wystąpienia w trakcie operacji groźnego dla życia przełomu tarczycowego, charakteryzującego się gwałtownym nasileniem objawów nadczynności.

Tyreoidektomia – jak wygląda zabieg?

Zabieg chirurgicznego wycięcia tarczycy przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym. Chirurg wykonuje poziome nacięcie w dolnej części szyi, starając się umieścić je w naturalnym fałdzie skórnym, aby blizna była jak najmniej widoczna. Następnie, krok po kroku, preparuje i usuwa tarczycę, zwracając szczególną uwagę na zlokalizowanie i zachowanie dwóch par niezwykle ważnych struktur: nerwów krtaniowych wstecznych, które odpowiadają za ruchomość strun głosowych i prawidłową fonację, oraz gruczołów przytarczycznych, które regulują gospodarkę wapniową w organizmie.

Aby zminimalizować ryzyko uszkodzenia nerwów, w nowoczesnej chirurgii tarczycy standardem staje się śródoperacyjny neuromonitoring. Jest to technologia, która pozwala na bieżąco kontrolować czynność nerwów krtaniowych, co znacząco zwiększa bezpieczeństwo zabiegu.

Ryzyka związane z operacją tarczycy

Jak każda operacja, tyreoidektomia wiąże się z ryzykiem powikłań. Do najczęstszych należą:

• krwawienie i powstanie krwiaka,
• infekcja,
• powikłania swoiste: uszkodzenie nerwu krtaniowego wstecznego (prowadzące do chrypki, a w rzadkich przypadkach do duszności),
• niedoczynność przytarczyc (skutkująca spadkiem poziomu wapnia we krwi i objawami tężyczki).

Życie po operacji – rekonwalescencja i leczenie

Po operacji pacjent pozostaje w szpitalu zwykle 1-3 dni. W tym czasie monitoruje się gojenie rany, kontroluje poziom wapnia we krwi i obserwuje pod kątem ewentualnych powikłań. W początkowym okresie może występować ból i obrzęk w okolicy szyi, które łagodzi się lekami przeciwbólowymi. Powrót do pełnej aktywności fizycznej następuje zazwyczaj po kilku tygodniach.

Osoby po całkowitym usunięciu tarczycy wymagają stałej, dożywotniej terapii zastępczej hormonem tarczycy (lewotyroksyną). Prawidłowo dobrana dawka leku pozwala na utrzymanie prawidłowego metabolizmu i zapobiega objawom niedoczynności tarczycy, umożliwiając normalne funkcjonowanie. Regularne kontrole poziomu TSH są kluczowe dla właściwego dostosowania dawki.

Po operacji pacjent powinien:

• pozostawać pod obserwacją w szpitalu przez 1-3 dni,
• monitorować gojenie rany,
• kontrolować poziom wapnia we krwi,
• obserwować się pod kątem ewentualnych powikłań,
• przyjmować leki przeciwbólowe w razie potrzeby,
• uczestniczyć w regularnych kontrolach poziomu TSH.

W przypadku pacjentów operowanych z powodu raka tarczycy, dalsze postępowanie zależy od stopnia zaawansowania nowotworu. U niektórych pacjentów po operacji stosuje się leczenie uzupełniające jodem radioaktywnym (I-131), które ma na celu zniszczenie ewentualnych pozostałości tkanki tarczycowej lub mikroskopijnych przerzutów. Kontrola po leczeniu onkologicznym obejmuje regularne oznaczanie stężenia tyreoglobuliny we krwi (markera nowotworowego) oraz badania obrazowe, takie jak USG szyi czy scyntygrafia.