Czy zaćmę można wyleczyć bez operacji?

Zaćma (łac. cataracta) jest schorzeniem, którego istotą jest zmętnienie soczewki lub torebki soczewki oka. Wg Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), zaćma jest najczęstszą przyczyną upośledzenia wzroku. Z badań przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych wynika, że u ponad 40% osób po 74. roku życia zaćma powoduje pogarszanie się widzenia.

Objawem zaćmy jest stopniowe pogarszanie się wzroku, z zachowanym poczuciem światła nawet w przypadku występowania bardzo zaawansowanych zmian.

Typowe leczenie zaćmy polega na usunięciu zmętniałej soczewki oka i zastąpieniu jej soczewką sztuczną. Istnieje możliwość takiego jej dobrania, by udało się skorygować wadę wzroku, występującą przed zabiegiem, dzięki czemu pacjent może zrezygnować z okularów, które nosił przez całe życie.

Alternatywy dla operacji zaćmy

Zmętnienie soczewki, które powoduje pogorszenie widzenia, jest nieodwracalne. Nie istnieje w związku z tym żadna skuteczna metoda zachowawczego leczenia zaćmy.

Jedynym sposobem na uniknięcie zabiegu jest wczesne wdrożenie profilaktyki pojawienia się zaćmy.

Jest to możliwe po poznaniu czynników prowokujących lub przyspieszających jej powstawanie, jednak zazwyczaj pozwala wyłącznie na opóźnienie pojawienia się objawów choroby.

Rodzaje zaćmy

Wyróżniamy dwa główne rodzaje zaćmy: zaćmę wrodzoną oraz nabytą. Zaćma wrodzona jest najczęstszą przyczyną ślepoty wśród dzieci.

Wśród jej przyczyn wymienia się:

• wady chromosomalne,
• infekcje wewnątrzmaciczne,
• uszkodzenia toksyczne i związane z zaburzeniami metabolicznymi.

Zaćma nabyta pojawia się wraz z wiekiem (zaćma starcza), w wyniku działania wolnych rodników i produktów metabolizmu lub jest spowodowana występowaniem schorzeń gałki ocznej oraz chorób ogólnoustrojowych, takich jak cukrzyca, choroba Wilsona, niedoczynność przytarczyc czy dystrofia miotoniczna.

Istotną rolę w powstawaniu zaćmy przypisuje się promieniowaniu podczerwonemu, ultrafioletowemu oraz rentgenowskiemu.

Profilaktyka zaćmy i opóźnianie jej rozwoju

Skuteczne leczenie zachowawcze zaćmy nie istnieje. Można natomiast wdrożyć profilaktykę, która opóźni jej powstanie. Istotna jest ochrona oczu przed promieniowaniem, którą można zapewnić poprzez noszenie okularów z filtrem UV oraz masek ochronnych w zakładach pracy.

Osoby ze schorzeniami metabolicznymi (w tym cukrzyca) powinny dbać o ich odpowiednie leczenie, aby nie doprowadzić do przyspieszenia rozwoju zaćmy.

Rola antyoksydantów

Pojawił się szereg prac naukowych, w których udowodniono ochronny wpływ witaminy C. W związku z tym pacjenci z grup ryzyka wystąpienia zaćmy powinni rozważyć odpowiednią dietę lub suplementację witaminy C.

Oprócz witaminy C, badania wskazują na korzystny wpływ innych antyoksydantów, takich jak:

• witamina E,
• karotenoidy (np. luteina i zeaksantyna).

Te substancje mogą wspomagać ochronę soczewki przed uszkodzeniami oksydacyjnymi.

Regularne badania okulistyczne są również kluczowe w monitorowaniu stanu zdrowia oczu i wczesnym wykrywaniu postępującej zaćmy.

Zdrowy styl życia, obejmujący zrównoważoną dietę, regularną aktywność fizyczną oraz unikanie palenia tytoniu, może również pomóc w opóźnieniu rozwoju zaćmy. Kontrola chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca, jest niezwykle ważna, ponieważ może przeciwdziałać przyspieszonemu pogarszaniu się wzroku.

Korzyści z operacji zaćmy

Pacjenci często boją się podjęcia decyzji o wykonaniu operacji zaćmy, ponieważ obawiają się pogorszenia wzroku lub komplikacji związanych z zabiegiem. Na to pytanie odpowiedzi szukali autorzy artykułu "Ocena wybranych aspektów jakości życia u pacjentów w przedziale wiekowym 55–75 lat przed i po zabiegu usunięcia zaćmy".

Wśród 100 pacjentów operowanych z powodu zaćmy przeprowadzono ankietę, w której badano zadowolenie z życia po zabiegu. Aż 94% ankietowanych osób stwierdziło, że poprawa widzenia spowodowana operacją zaćmy spowodowała poprawę ich aktywności życiowej.

Bezpieczeństwo i skuteczność zabiegu

Operacja zaćmy jest jednym z najczęściej wykonywanych zabiegów chirurgicznych na świecie i charakteryzuje się wysoką skutecznością oraz niskim ryzykiem powikłań. Zabieg jest zazwyczaj krótki i przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym, co minimalizuje ryzyko dla pacjenta.

Nowoczesne techniki chirurgiczne, takie jak fakoemulsyfikacja, zapewniają szybki powrót do pełnej sprawności wzrokowej. Fakoemulsyfikacja polega na usunięciu zmętniałej soczewki za pomocą ultradźwięków, co pozwala na małe nacięcie i szybszą rekonwalescencję.

Mimo wysokiej skuteczności operacji zaćmy, należy pamiętać, że jak każdy zabieg chirurgiczny, wiąże się ona z niewielkim ryzykiem powikłań, takich jak:

• infekcje,
• krwawienia,
• odwarstwienie siatkówki.

Dlatego ważne jest, aby pacjenci byli świadomi tych ryzyk i omówili je ze swoim lekarzem.

Podsumowując, choć nie ma skutecznego leczenia zachowawczego zaćmy, profilaktyka i zdrowy styl życia mogą pomóc opóźnić jej rozwój. W przypadku zaawansowanej zaćmy operacja pozostaje jedynym skutecznym rozwiązaniem, które nie tylko poprawia jakość widzenia, ale także znacząco wpływa na komfort życia pacjentów.

Badania nad kroplami do oczu zawierającymi substancje antyoksydacyjne trwają, jednak na chwilę obecną nie są one uznane za skuteczną metodę leczenia zachowawczego.