Jakie wady wzroku można wyleczyć laserem?

Jakie lasery stosuje się w okulistyce?

Początki zastosowania laserów w okulistyce sięgają końca lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Potężne, chłodzone wodą urządzenia nierzadko zajmowały pół gabinetu i nagrzewały się do tego stopnia, że możliwe było oddanie zaledwie kilkunastu "strzałów" w trakcie jednego zabiegu.

Obecnie ich użycie uznawane jest za standard, a lasery okulistyczne występują w wielu różnych odmianach (CO2, neodymowo-yagowe, excimerowe, femtosekundowe). Dobiera się je w zależności od rodzaju zaplanowanego zabiegu i części oka, która będzie mu poddawana. Ich wspólnym mianownikiem jest sposób działania, czyli szybkie, precyzyjne i czyste usuwanie komórek, w które wycelowano wiązkę laserową.

Laserowa korekcja wzroku

Schemat leczenia refrakcyjnych wad wzroku metodą LASIK

Refrakcyjne wady wzroku związane są z nieprawidłowym kształtem rogówki. Wpadające do oka światło załamuje się przed siatkówką (krótkowzroczność), za siatkówką (nadwzroczność) lub też w różnej odległości od siatkówki w efekcie jej niesferycznego kształtu (astygmatyzm).

Sposobem na trwałą neutralizację tych dolegliwości jest zabieg laserowej korekty i przywrócenia właściwego kształu rogówki za pomocą lasera excimerowego, który "odparowuje" określone partie komórek rogówki. Procedury tego typu dostępne są w Polsce od ponad 10 lat i uznaje się je za złoty standard w okulistyce. Charakteryzują się one wysokim bezpieczeństwem, efektywnością i krótkim czasem rekonwalescencji.

Laser excimerowy emituje ultrakrótkie impulsy światła o specyficznej długości fali, które są w stanie precyzyjnie usuwać bardzo cienkie warstwy tkanki z powierzchni rogówki. Dzięki temu możliwe jest modelowanie kształtu rogówki i poprawa jej zdolności refrakcyjnej, co prowadzi do poprawy ostrości wzroku i redukcji wad refrakcji.

Różne metody operacji laserowej oczu

W zależności od wady wzroku, indywidualnych uwarunkowań i planowanych rezultatów, zabieg może być przeprowadzony rozmaitymi technikami (m.in. LASEK, LASIK, PRK, EPI-LASIK, EBK, femtoLASIK, SBK-LASIK). Różnią się one od siebie przede wszystkim sposobem przygotowania rogówki na działanie lasera. Zależnie od metody różna jest technika nacięcia bądź usunięcia zewnętrznej warstwy rogówki w celu uzyskania dostępu do jej głębszych warstw, które poddane będą modelowaniu laserowemu.

Laser femtosekundowy w leczeniu zaćmy

Zaćma, zwana także kataraktą, to poważna degeneracyjna choroba oczu, która stopniowo ogranicza, w stadium zaawansowanym całkowicie uniemożliwia widzenie. Jej istotą jest uwarunkowany wiekiem, predyspozycjami genetycznymi lub przebytymi urazami proces odkładania się złogów białkowych na soczewce oka, prowadzący do jej stopniowego mętnienia i utraty przejrzystości.

W 2012 r. prof. Jerzy Szaflik przeprowadził pierwszy w Polsce zabieg usunięcia zaćmy przy użyciu lasera femtosekundowego. Trwająca ok. 20-30 minut procedura polega na otwarciu torebki soczewki i rozbiciu zmętniałej soczewki światłem lasera w tzw. zimny sposób, czyli nie podnoszący temperatury wewnątrz gałki ocznej i nie uszkadzający pozostałych struktur oka. Rozdrobniona zaćma jest następnie usuwana poprzez niewielkie nacięcia, a w jej miejscu umieszcza się sztuczną rozwijalną soczewkę.

U części pacjentów po chirurgicznym usunięciu zaćmy może powstać tzw. zaćma wtórna, czyli zmętnienie tylnej torebki soczewki oka, w której znajduje się wszczepiona sztuczna soczewka. Stosuje się wtedy szybki i prosty zabieg kapsulotomii tylnej, czyli wycięcia laserem w torebce soczewki niewielkiego otworu.

Laserowe leczenie jaskry

Mianem jaskry określana jest grupa chorób oczu prowadząca do uszkodzenia nerwu wzrokowego i komórek zwojowych siatkówki poprzez wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego. Prowadzi to z czasem do zawężenia pola widzenia i w efekcie znacznego pogorszenia lub nawet utraty wzroku.

Jeśli podwyższonego ciśnienia nie udaje się opanować farmakologicznie, możliwe jest wykonanie zabiegu trabekuloplastyki laserowej SLT, czyli poszerzenia przestrzeni w kącie przesączania i tym samym poprawy odpływu cieczy z oka. Trwająca ok. 5 minut procedura obniża ciśnienie wewnątrzgałkowe o 25-30% u około 80% pacjentów w ciągu ok. 6 tygodni od jej przeprowadzenia.

W przypadkach ostrego ataku jaskry istnieje możliwość przeprowadzenia tzw. irydotomii laserowej. Polega ona na przecięciu tęczówki u jej podstawy, w celu stworzenia drogi przejścia dla cieczy wodnistej z komory tylnej do przedniej w warunkach wąskiego i zamykającego się kąta przesączania. Zabieg ten zabezpiecza przed ostrym atakiem jaskry, pozwalając uniknąć leczenia operacyjnego. Wykonuje się go laserem neodymowym YAG.

Przebieg laserowej operacji okulistycznej

Zabiegi laserowe wykonuje się zazwyczaj w pozycji siedzącej, przy specjalnie skonstruowanej lampie szczelinowej. Po wcześniejszym badaniu oko zostaje znieczulone kroplami podawanymi do worka spojówkowego. Do oka przykłada się specjalny rodzaj szkła kontaktowego stabilizującego ustawienie gałki ocznej, uniemożliwiającego mruganie powiek i powiększającego obraz. W czasie zabiegu widoczne mogą być silne błyski światła, a po jego zakończeniu widzenie może być przejściowo niewyraźne na skutek olśnienia oraz obecności cieczy immersyjnej.

Laserowe zabiegi okulistyczne należą do bezpiecznych procedur, jednak tak jak w przypadku każdej ingerencji w organizm, tak również tutaj mogą pojawić się pewne skutki uboczne. Na szczęście występują one u zaledwie 1% pacjentów i są zazwyczaj następstwem drobnych uszkodzeń nabłonka rogówki, skutkujących odczynem zapalnym lub niewielkim krwawieniem.