Metody leczenia zaćmy

Starożytni Egipcjanie leczyli zaćmę, posypując oczy rozgrzanym, tłuczonym szkłem. Babilończycy natomiast za pomocą szpikulca spychali zmętniałą soczewkę w kierunku dna oka. Zwykle taka "operacja" kończyła się całkowitą utratą wzroku w wyniku zakażenia. Pierwszy udany zabieg usunięcia zmętniałej soczewki wykonał w 1747 roku Jacques Daviel, okulista francuskiego pochodzenia. Taka operacja wiązała się jednak z koniecznością dobrania odpowiednich okularów, ponieważ usuniętej soczewki nie zastępowano sztuczną.

Pierwszą próbę wszczepienia soczewki, wykonanej ze szkła, przeprowadził w 1795 r. drezdeński okulista Casamaata. Okazała się jednak zbyt ciężka i opadła na dno oka, przez co zabieg zakończył się niepowodzeniem. Od tamtych czasów metody leczenia zaćmy przeszły istotną ewolucję, dzięki czemu dzisiaj leczenie tego schorzenia cechuje wysoka skuteczność, przy czym jest ono niemal bezbolesne i minimalnie inwazyjne.

Nowoczesne techniki operacyjne

Obecnie za metodę z wyboru w leczeniu zaćmy uważa się leczenie operacyjne, polegające na usunięciu zmętniałej soczewki z następczym zastąpieniem jej odpowiednio dobraną soczewką sztuczną.

Za jedną z najbardziej nowoczesnych metod usuwania zaćmy uważa się wykorzystanie techniki fakoemulsyfikacji. Polega ona na "rozbiciu" zmętniałej soczewki za pomocą ultradźwięków, co umożliwia jej usunięcie poprzez cięcie o bardzo małych rozmiarach. Zabieg taki jest wykonywany w znieczuleniu miejscowym - oznacza to, że pacjent podczas całego zabiegu zachowuje pełną świadomość, co wymaga od niego współpracy z operatorem w trakcie operacji.

Inną nowoczesną metodą jest laserowa chirurgia zaćmy, która wykorzystuje laser do wykonania precyzyjnych cięć i rozbicia zmętniałej soczewki. Ta technika może być stosowana u niektórych pacjentów, oferując większą precyzję i potencjalnie krótszy czas rekonwalescencji.

Wybór soczewek wewnątrzgałkowych

Po usunięciu zmętniałej soczewki stosuje się różne rodzaje sztucznych soczewek wewnątrzgałkowych. Pacjenci mogą wybierać między soczewkami multifokalnymi, które umożliwiają widzenie na różnych odległościach, a soczewkami torycznymi, które korygują astygmatyzm. Wybór odpowiedniej soczewki zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta oraz jego stylu życia.

Przebieg i zalety operacji

Operację zaćmy wykonuje się w trybie ambulatoryjnym, co oznacza, że pacjent tego samego dnia wraca do domu. Następnego dnia lekarz usuwa opatrunek i pacjent odzyskuje zdolność wyraźnego widzenia i może niemal w pełni powrócić do codziennych aktywności (specjaliści zalecają jedynie rezygnację z silnego wysiłku fizycznego na okres około 6 tygodni od zabiegu). Wizyta kontrolna odbywa się zwykle po upływie 2-3 tygodni.

Warto wiedzieć, że operacja zaćmy z wszczepieniem soczewki standardowej - czyli takiej, która koryguje widzenie do dali - jest wykonywana w ramach ubezpieczenia zdrowotnego, czyli podlega refundacji przez NFZ. Zabieg można również wykonać w prywatnym gabinecie okulistycznym i wówczas jego cena uwarunkowana jest przede wszystkim rodzajem wszczepianej soczewki, gdyż te nowoczesne są bardzo drogie.

Korzyści z wszczepienia nowoczesnych soczewek:

• pełna ostrość widzenia zarówno w dal, jak i do bliży,
• korekcja wad wzroku takich jak astygmatyzm,
• filtry chroniące narząd wzroku przed promieniowaniem UV.

Zalecenia pooperacyjne i przyszłość terapii

Zaleca się, aby operację usunięcia zaćmy wykonywać jak najwcześniej po jej rozpoznaniu, dzięki czemu choroba nie ogranicza codziennego funkcjonowania. Wczesne usunięcie zaćmy może również zapobiec ewentualnym powikłaniom, takim jak zwiększone ryzyko jaskry czy utrudnienia w dokładnym badaniu dna oka. Zaćma ma charakter postępujący, co oznacza, że nie można wyleczyć jej za pomocą metod farmakologicznych. Istnieją wprawdzie krople, których celem jest hamowanie progresji zaćmy, jednak nie można za ich pomocą cofnąć zmian dokonanych w soczewce.

Warto jednak wspomnieć, że badania nad farmakologicznymi metodami leczenia zaćmy wciąż trwają. Naukowcy badają możliwość zastosowania terapii genowej oraz nowych leków, które mogłyby w przyszłości opóźniać rozwój zaćmy lub poprawiać stan soczewki. Obecnie jednak żadna z tych metod nie znajduje się w fazie klinicznego zastosowania.

Powikłania i opieka pooperacyjna

Po operacji pacjenci powinni unikać czynników ryzyka mogących wpływać na zdrowie oczu, takich jak palenie tytoniu czy nadmierna ekspozycja na światło słoneczne bez odpowiedniej ochrony. Regularne kontrole u okulisty są kluczowe dla monitorowania stanu zdrowia oczu i ewentualnego wczesnego wykrywania innych schorzeń okulistycznych.

Choć operacja zaćmy jest zazwyczaj bezpieczna, mogą wystąpić rzadkie powikłania pooperacyjne, takie jak infekcje, krwotoki, czy odwarstwienie siatkówki. Dlatego ważne jest, aby pacjenci byli świadomi tych ryzyk i zgłaszali wszelkie niepokojące objawy lekarzowi.

Indywidualne podejście do pacjenta

Leczenie zaćmy może różnić się u pacjentów z innymi schorzeniami oczu, takimi jak jaskra czy retinopatia cukrzycowa. W takich przypadkach konieczna jest ścisła współpraca między pacjentem a specjalistą, aby dostosować schemat leczenia do indywidualnych potrzeb.

Przed operacją pacjent powinien przejść szczegółowe badania diagnostyczne, które pomagają w planowaniu zabiegu. Obejmują one ocenę stanu soczewki, pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego oraz ocenę siatkówki. Pacjent powinien być również odpowiednio przygotowany do zabiegu, co oznacza m.in. unikanie jedzenia przed operacją czy przestrzeganie zaleceń dotyczących przyjmowania leków.