Jakie badania wykonać przed operacją tarczycy?

Gruczoł tarczowy (łac. glandula thyroidea) jest niepodzielnym narządem wydzielania wewnętrznego, znajdującym się w dolnej części szyi. Zbudowany jest z dwóch płatów połączonych węziną. Tarczyca odpowiada za produkcję hormonów regulujących metabolizm całego organizmu: tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3). Ponadto wytwarza kalcytoninę, odpowiedzialną za gospodarkę wapniowo-fosforanową.

Zaburzenia prawidłowego funkcjonowania tarczycy mogą być przyczyną wielu poważnych chorób, takich jak nadczynność, niedoczynność, choroba Hashimoto czy Gravesa-Basedowa. Metoda leczenia jest uzależniona od rodzaju schorzenia. Wśród dostępnych sposobów terapii wyróżniamy leczenie farmakologiczne, leczenie jodem promieniotwórczym oraz zabieg chirurgiczny.

Całkowite usunięcie gruczołu tarczowego określane jest mianem tyreoidektomii. Zakres totalnego wycięcia tarczycy obejmuje usunięcie obu płatów wraz z węziną. Wskazaniem bezwzględnym do zabiegu tyreoidektomii jest rak tarczycy, duże wole zamostkowe utrudniające oddychanie, a także niektóre przypadki opornej na leczenie choroby Gravesa-Basedowa.

Diagnostyka i kwalifikacja do operacji tarczycy

Diagnoza, rozpoznanie oraz kwalifikacja do zabiegu całkowitego wycięcia tarczycy przeprowadzane jest przez endokrynologa we współpracy z chirurgiem. Pierwszym krokiem jest szczegółowy wywiad chorobowy oraz badanie fizykalne, podczas którego lekarz ocenia wielkość gruczołu, wyczuwalność guzków oraz ewentualne powiększenie węzłów chłonnych szyjnych.

Podstawowym badaniem obrazowym jest USG tarczycy, które pozwala uwidocznić wszelkie zmiany w gruczole. Cechy, które mogą sugerować złośliwość guzka i wymagają dalszej diagnostyki, to nieregularne granice, mikrozwapnienia, wzmożony przepływ krwi wewnątrz guzka oraz podejrzenie naciekania na otaczające tkanki.

W przypadku stwierdzenia podejrzanych zmian konieczne jest wykonanie biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej (BAC), która polega na pobraniu komórek z guzka do badania cytologicznego. Biopsja z dużą dokładnością pozwala rozpoznać m.in. najczęstszego raka brodawkowatego. Jeśli wynik jest niejednoznaczny (np. podejrzenie nowotworu pęcherzykowego), ostateczne rozpoznanie stawia się dopiero po operacji na podstawie badania histopatologicznego usuniętej tkanki.

Jakie badania są niezbędne przed operacją tarczycy?

Przed zabiegiem całkowitego usunięcia tarczycy konieczne jest wykonanie szeregu badań, aby zapewnić pacjentowi maksymalne bezpieczeństwo. Do najważniejszych należą:

• Badania laboratoryjne: morfologia krwi, układ krzepnięcia, elektrolity oraz poziom hormonów tarczycy (TSH, fT3, fT4).
• Oznaczenie poziomu wapnia i witaminy D: jest to kluczowe, ponieważ w trakcie operacji istnieje ryzyko uszkodzenia przytarczyc, gruczołów regulujących gospodarkę wapniową.
• Badanie laryngologiczne: ocena ruchomości strun głosowych przed operacją jest standardem. Nerwy krtaniowe wsteczne, odpowiedzialne za ruch strun, przebiegają w bliskim sąsiedztwie tarczycy i mogą zostać uszkodzone podczas zabiegu.
• Badania obrazowe: poza USG, w przypadku dużych woli lub podejrzenia raka, lekarz może zlecić tomografię komputerową (CT) szyi.
• Scyntygrafia tarczycy: badanie to ocenia aktywność hormonalną guzków. W obrazie scyntygraficznym guzki „gorące” (aktywne hormonalnie) bardzo rzadko są złośliwe, natomiast guzki „zimne” (nieaktywne) wymagają dalszej diagnostyki w kierunku raka.

Zabieg wymaga odpowiedniego przygotowania. W przypadku nadczynności lub niedoczynności tarczycy konieczne jest farmakologiczne uzyskanie stanu eutyreozy, czyli prawidłowego stężenia hormonów. Zapobiega to groźnemu powikłaniu, jakim jest przełom tarczycowy – stan zagrażający życiu, związany z gwałtownym uwolnieniem hormonów do krwiobiegu podczas operacji.

Przebieg operacji tarczycy i nowoczesne techniki

Operacja całkowitego usunięcia gruczołu tarczowego przeprowadzana jest w znieczuleniu ogólnym i trwa zazwyczaj od 1,5 do 2,5 godziny. Pacjent ułożony jest w pozycji z odgiętą do tyłu głową, aby chirurg miał jak najlepszy dostęp do szyi. Zabieg wykonuje się poprzez kilkucentymetrowe cięcie kołnierzykowe w naturalnym fałdzie skórnym, co sprawia, że blizna pooperacyjna jest zazwyczaj mało widoczna.

Kluczowym elementem nowoczesnej chirurgii tarczycy jest neuromonitoring nerwów krtaniowych wstecznych. Jest to technologia, która pozwala na śródoperacyjną identyfikację i ocenę funkcji nerwów, co znacząco zmniejsza ryzyko ich uszkodzenia i wystąpienia powikłań w postaci chrypki lub utraty głosu. Standardem jest również staranne zidentyfikowanie i zachowanie gruczołów przytarczycznych, aby uniknąć pooperacyjnej niedoczynności przytarczyc i tężyczki.

Po usunięciu gruczołu w ranie pozostawia się dren ssący Redona, który pozwala na odprowadzenie krwi i płynów. Jest on usuwany zazwyczaj następnego dnia po zabiegu. Ranę zamyka się szwem śródskórnym, co zapewnia najlepszy efekt kosmetyczny.

Życie po operacji – rekonwalescencja i leczenie

Hospitalizacja po operacji tarczycy trwa zazwyczaj 2-3 dni. W tym czasie monitoruje się poziom wapnia we krwi, aby wcześnie wykryć ewentualną niedoczynność przytarczyc. Po powrocie do domu należy prowadzić oszczędzający tryb życia przez około 2-4 tygodnie, unikać dźwigania i dbać o ranę pooperacyjną.

Po całkowitym usunięciu tarczycy konieczna jest dożywotnia substytucja hormonalna. Pacjent codziennie przyjmuje tabletkę z syntetyczną lewotyroksyną (L-T4), która zastępuje naturalne hormony tarczycy. Dawkę leku dobiera się indywidualnie na podstawie regularnych badań poziomu TSH. Prawidłowo prowadzone leczenie pozwala na prowadzenie w pełni normalnego, aktywnego życia bez żadnych ograniczeń.