Leczenie chrapania metodą iniekcji podśluzówkowej

Zgodnie z definicją chrapanie to zjawisko akustyczne spowodowane wibracją tkanek miękkich podniebienia, języczka oraz łuków podniebienno-gardłowych i podniebienno-językowych, z towarzyszącym zapadaniem się ścian gardła, pojawiające się w trakcie snu. Jak przekonują badania, problem chrapania dotyczy znacznej części naszego społeczeństwa:

• dotyka ponad 45% Polaków
• w głównej mierze odnosi się do otyłych mężczyzn w średnim wieku
• po 60. roku życia dotyczy ponad 60% mężczyzn
• problemy z chrapaniem ma 40% kobiet

Patrząc szerzej, chrapanie to nie tylko problem naszego społeczeństwa. Na całym świecie chrapie ponad 2 miliardy ludzi, co jasno ukazuje, jak powszechny jest to problem.

Chrapanie, często przez nas bagatelizowane, jest sporym uprzykrzeniem życia zarówno dla chrapiącego, jak i bliskiej osoby śpiącej obok.

Nie można jednak chrapania postrzegać jedynie przez pryzmat nieprzespanych nocy. Jak przestrzegają lekarze, chrapania nie powinno się lekceważyć, gdyż spowodowane np. bezdechem sennym może sprzyjać rozwojowi innych przewlekłych chorób i w efekcie pogorszeniu stanu zdrowia. Dlatego też ważna wydaje się skuteczna terapia tej przypadłości.

Oecnie jest wiele zabiegowych sposobów poradzenia sobie z problemem. Przykładem mało inwazyjnej, ale skutecznej terapii jest leczenie chrapania metodą iniekcji podśluzówkowej, inaczej nazywanej snoreplastyką iniekcyjną.

Snoreplastyka iniekcyjna – na czym polega zabieg?

Snoreplastyka iniekcyjna po raz pierwszy została wprowadzona na przełomie 1999/2000 roku przez Walter Reed Army Medical Center w Waszyngtonie i zaprezentowana na dorocznym posiedzeniu Amerykańskiej Akademii Otolaryngologii i Chirurgii Głowy i Szyi jako element terapii chrapania. Już pół wieku wcześniej dr J. F. Strauss jako pierwszy próbował leczyć chrapanie przy pomocy iniekcji środka obliterującego w głąb podniebienia miękkiego.

Do zalet tej metody zalicza się małą inwazyjność, krótki czas trwania procedury oraz możliwość szybkiego powrotu do codziennych zajęć. Zabieg wykonuje się zwykle w znieczuleniu miejscowym, bez konieczności pobytu w szpitalu, a w razie potrzeby można go powtarzać. Warto wiedzieć, że zastosowanie siarczanu sodowego tetradecylu (STS) w leczeniu chrapania ma charakter off‑label (poza wskazaniami rejestracyjnymi); lekarz powinien omówić to z pacjentem i uzyskać świadomą zgodę.

Przebieg zabiegu

Snoreplastyka iniekcyjna jest zabiegiem krótkim i mało inwazyjnym. Przeprowadzana jest zazwyczaj w warunkach ambulatoryjnych i charakteryzuje się niskim ryzykiem powikłań. Dzięki stosunkowo prostemu przebiegowi pacjenci mogą szybko wrócić do codziennych aktywności.

Przygotowanie i kwalifikacja

Przed zabiegiem wskazana jest konsultacja laryngologiczna z oceną nosa i gardła oraz – przy podejrzeniu bezdechu – badanie snu (poligrafia lub polisomnografia). Należy poinformować lekarza o chorobach przewlekłych, przebytych zabiegach, alergii na siarczan sodowy tetradecylu oraz o wszystkich przyjmowanych lekach, zwłaszcza przeciwzakrzepowych i przeciwpłytkowych. Często zaleca się krótką przerwę od jedzenia i picia przed wizytą, a także unikanie alkoholu i palenia tytoniu. Nigdy nie odstawiaj leków samodzielnie – ewentualne modyfikacje ustala lekarz prowadzący.

Jak wygląda zabieg?

Po znieczuleniu miejscowym preparat podaje się w kilka precyzyjnie dobranych punktów podniebienia miękkiego. Całość trwa krótko; po obserwacji pacjent wraca do domu z zaleceniami. W niektórych przypadkach dla optymalnego efektu wykonuje się kilka sesji w odstępach czasowych.

Rekonwalescencja

W pierwszych dniach typowe są ból gardła i dyskomfort przy przełykaniu. Aby złagodzić dolegliwości i ułatwić gojenie:

• spożywaj chłodne, miękkie posiłki; unikaj potraw gorących i ostrych oraz alkoholu,
• dbaj o nawodnienie; można stosować delikatne płukanki z soli lub preparaty zalecone przez lekarza,
• na ból zwykle wystarcza paracetamol; unikaj samodzielnego przyjmowania kwasu acetylosalicylowego, jeśli nie zaleci tego lekarz,
• śpij na boku i ograniczaj wysiłek fizyczny w pierwszych dniach,
• zgłoś się na wizytę kontrolną zgodnie z zaleceniem, aby ocenić efekt i ewentualną potrzebę kolejnych iniekcji.

Skuteczność i trwałość snoreplastyki iniekcyjnej

Metodę iniekcji podśluzówkowej w terapii chrapania opisał amerykański otolaryngolog S. E. Brietzke, który w 2001 roku wraz ze współpracownikami opublikował wyniki w pracy Injection snoreplasty: How to treat snoring without all the pain and expense.

Metoda ta została bardzo dobrze przyjęta przez innych otolaryngologów i szybko zyskała popularność w zabiegowej terapii chrapania. Skuteczność tej metody opiera się na działaniu wstrzykiwanego preparatu siarczanu sodowego tetradecylu (ang. sodium tetradecyl sulfate (STS)). STS używany w zabiegach ma za zadanie spowodować zwłóknienie tkanki w miejscu podania, a w efekcie stwardnienie podniebienia miękkiego i zmniejszenie jego drgań, redukując w ten sposób chrapanie. Przykładem preparatu zawierającego aktywny siarczan sodowy tetradecylu jest Fibro Vein, produkt brytyjskiego koncernu farmaceutycznego STD Pharmaceuticals Products, dotychczas głównie wykorzystywany w skleroterapii żylaków kończyn dolnych.

Oprócz bezpośrednich efektów zabiegu, istotna jest również trwałość tej metody. Badania wskazują, że efekty snoreplastyki iniekcyjnej mogą utrzymywać się przez wiele miesięcy, a nawet lat, co czyni ją skuteczną długoterminową opcją terapeutyczną.

Efekt narasta stopniowo – wraz z procesem gojenia i włóknienia po iniekcji. U części pacjentów dla utrzymania lub wzmocnienia rezultatu konieczne bywa wykonanie kolejnych sesji lub połączenie zabiegu z innymi metodami leczenia.

Wskazania, przeciwwskazania i bezpieczeństwo zabiegu

Warto podkreślić, że pomimo wysokiej skuteczności, iniekcje podśluzówkowe nie są odpowiednie dla wszystkich pacjentów. W przypadkach bardzo nasilonego bezdechu sennego lub znacznej otyłości mogą być konieczne inne metody leczenia.

Zastosowanie i ograniczenia

Snoreoplastyka iniekcyjna jest bezpieczną i skuteczną metodą leczenia chrapania. Wiadomo jednak, że chrapanie nie jest związane tylko i wyłącznie ze strukturą podniebienia i w niektórych przypadkach leczenie przy pomocy ostrzykiwania podniebienia może być terapią wspomagającą dla innych zabiegów bardziej inwazyjnych lub w operacyjnym leczeniu chrapania.

W badaniach wykazano, że na skuteczność metody wpływa masa ciała chorego. Udowodniono, że u pacjentów z dużą otyłością metoda jest mniej skuteczna w porównaniu z pacjentami o mniejszej masie ciała. Niemniej liczne obserwacje wykazały, że powyższa terapia może być z powodzeniem przeprowadzana u chrapiących pacjentów z lekkim obturacyjnym bezdechem sennym, kiedy za przyczynę chrapania uważa się wibrację poszerzonego podniebienia miękkiego wraz z języczkiem.

Działania niepożądane

Możliwe działania niepożądane:

• ból gardła,
• obrzęk i dyskomfort przy przełykaniu,
• powierzchowne owrzodzenie lub strup w miejscu wkłucia,
• przejściowa chrypka czy uczucie ciała obcego.

Rzadko dochodzi do:

• krwawienia,
• zakażenia,
• dłużej utrzymującej się nadwrażliwości,
• zmian w barwie głosu,
• niewydolności podniebienno‑gardłowej (przeciekanie płynów przez nos),
• reakcji alergicznej na STS,
• martwicy fragmentu błony śluzowej.

Przeciwwskazania:

• nadwrażliwość na siarczan sodowy tetradecylu lub inne składniki preparatu,
• aktywne infekcje w jamie ustnej i gardle, owrzodzenia lub niezaleczone choroby przyzębia,
• zaburzenia krzepnięcia lub terapia przeciwzakrzepowa/przeciwpłytkowa wymagająca kontynuacji (decyzja po ocenie ryzyka i korzyści),
• ciąża i karmienie piersią,
• umiarkowany i ciężki obturacyjny bezdech senny – preferowane są inne metody leczenia podstawowego.

Alternatywy leczenia chrapania i OBS

W zależności od przyczyny chrapania rozważa się:

• modyfikacje stylu życia: redukcję masy ciała, unikanie alkoholu i leków uspokajających przed snem, spanie na boku, higienę snu,
• leczenie niedrożności nosa i chorób współistniejących (alergia, przewlekły nieżyt nosa, refluks): leczenie farmakologiczne lub – gdy wskazane – zabiegi w obrębie nosa (np. korekcja przegrody, zmniejszenie małżowin nosowych),
• aparaty wewnątrzustne wysuwające żuchwę (MAD) – skuteczne w chrapaniu i łagodnym OBS,
• terapie zabiegowe podniebienia alternatywne do iniekcji, np. ablacja radiofalowa lub implanty podniebienne – wybór zależy od anatomii i oceny laryngologicznej,
• terapia CPAP – metoda pierwszego wyboru w umiarkowanym i ciężkim obturacyjnym bezdechu sennym,
• w przypadku otyłości: kompleksowe leczenie nadwagi/otyłości; u wybranych pacjentów rozważa się leczenie bariatryczne.

U pacjentów z otyłością lub z objawami sugerującymi obturacyjny bezdech senny (senność dzienna, przerwy w oddychaniu, przebudzenia z uczuciem dławienia) kluczowa jest diagnostyka snu i leczenie przyczynowe. W umiarkowanym i ciężkim OBS podstawową terapią jest CPAP; zabiegi na podniebieniu, w tym iniekcje podśluzówkowe, mają wtedy znaczenie ograniczone i zwykle nie zastępują leczenia przyczynowego. Redukcja masy ciała wyraźnie poprawia wyniki terapii niezależnie od zastosowanej metody.

Koszty i dostępność leczenia w Polsce

Dostępność i koszty w Polsce: Zabieg snoreplastyki iniekcyjnej jest dostępny głównie w wybranych prywatnych placówkach laryngologicznych i ośrodkach medycyny snu. Zwykle jest to świadczenie komercyjne; standardowa refundacja w ramach NFZ w przypadku izolowanego chrapania nie jest stosowana.

Całkowity koszt zależy od ośrodka, liczby sesji i użytego materiału. Przed podjęciem decyzji warto sprawdzić aktualne cenniki, zakres świadczenia (konsultacja, kwalifikacja, wizyty kontrolne) oraz doświadczenie wykonującego lekarza.