Leczenie chrapania metodą koblacji

Szacuje się, że chrapanie przynajmniej okazjonalnie występuje u około 30–50% dorosłych, a chrapanie nawykowe (wiele nocy w tygodniu) u około 10–20% dorosłych. Częściej dotyczy mężczyzn i nasila się z wiekiem. W Polsce problem ten dotyczy wielu milionów osób, jednak dokładne wartości zależą od przyjętej definicji i metody badania.

W grupie narażonej na chrapanie i związany z nim bezdech senny znajdują się osoby z nadwagą lub otyłością, starsze, palące tytoń oraz spożywające alkohol przed snem.

Chrapanie - przyczyny i ryzyko

Sam proces chrapania wiąże się ze zbytnim zwiotczeniem podniebienia miękkiego. W trakcie snu (zwłaszcza w pozycji na wznak) dochodzi do zwiotczenia mięśni i ich obniżenia, co w efekcie prowadzi do zwężenia cieśni gardła. Przepływające w trakcie oddychania powietrze wywołuje drgania ścian gardła, co objawia się wydawaniem przez śpiącego mniej lub bardziej głośnych dźwięków.

Do częstych przyczyn i czynników ryzyka należą także:

• niedrożność nosa (np. skrzywienie przegrody, przerost małżowin nosowych, alergiczny nieżyt nosa),
• długie i wiotkie podniebienie miękkie lub języczek,
• przerost migdałków podniebiennych,
• budowa żuchwy i języka sprzyjająca jej zapadaniu,
• otyłość,
• spożywanie alkoholu i leków nasennych przed snem,
• spanie na plecach.

Oprócz zakłócania snu, chrapanie może być przyczyną niedotlenienia organizmu i chronicznego przemęczenia. Nie należy lekceważyć tego problemu – najlepszym rozwiązaniem jest wizyta u laryngologa. Chroniczne chrapanie jest często związane z zespołem bezdechu sennego (obturacyjny bezdech senny), który wiąże się z większym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych, udarów mózgu oraz problemów metabolicznych. Diagnostyka może wymagać badania snu (poligrafii lub polisomnografii), aby dobrać najskuteczniejsze leczenie.

Leczenie chrapania - metody

Metodę leczenia chrapania wybiera lekarz po przeprowadzeniu rzetelnego wywiadu, badania laryngologicznego i – w razie wskazań – oceny snu. W zależności od konkretnego przypadku może doradzić pacjentowi zabieg chirurgiczny bądź mniej inwazyjną procedurę, np. koblację – technikę małoinwazyjną wykorzystującą energię fal radiowych w niskiej temperaturze.

W wielu przypadkach skuteczne są również metody niefarmakologiczne i alternatywne wobec zabiegów:

• Zmiany stylu życia: redukcja masy ciała, ograniczenie alkoholu i leków nasennych przed snem, unikanie spania na plecach (terapia pozycyjna), leczenie niedrożności nosa, zaprzestanie palenia.
• Aparaty wewnątrzustne (np. szyna wysuwająca żuchwę – MAD): przesuwają żuchwę i język do przodu, co poszerza gardło. Skuteczne u części pacjentów z chrapaniem i łagodnym OBS.
• CPAP (ciągłe dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych): podstawowa metoda leczenia umiarkowanego i ciężkiego bezdechu sennego; zwykle skutecznie eliminuje chrapanie i bezdechy, wymaga jednak regularnego stosowania.
• Chirurgiczne metody leczenia chrapania dobierane do miejsca zwężenia dróg oddechowych: zabiegi na nosie (np. septoplastyka, zmniejszenie małżowin nosowych), na gardle i podniebieniu (np. plastyka podniebienia i języczka – UPPP/ZPPP, radiofrekwencja tkanek podniebienia), na migdałkach (np. tonsillektomia) czy na nasadzie języka. W wybranych sytuacjach wykonywane jest także laserowe leczenie chrapania (np. techniki pokrewne LAUP) – obecnie stosowane selektywnie, po kwalifikacji specjalistycznej.

Koblacja może być rozważana u pacjentów, u których głównym źródłem chrapania jest wiotkie podniebienie miękkie, bez istotnego przerostu tkanek czy znacznej otyłości. W przypadku umiarkowanego i ciężkiego OBS monoterapia zabiegowa zwykle nie zastępuje metod takich jak CPAP.

Koblacja podniebienia - przebieg i efekty

Koblacja jest jedną z małoinwazyjnych metod leczenia chrapania i łagodnych bezdechów sennych. Polega na wykorzystaniu zaawansowanej technologii fal radiowych oraz niskich temperatur, co ogranicza uszkodzenie termiczne tkanek w porównaniu z tradycyjną elektrochirurgią. Podczas zabiegu może wystąpić niewielkie krwawienie i obrzęk, ale zwykle są one ograniczone. Sam zabieg trwa z reguły kilkanaście minut i najczęściej jest przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym.

Na czym polega koblacja?

Koblacja (kontrolowana ablacja) wykorzystuje energię fal elektromagnetycznych wytwarzających plazmę o niskiej temperaturze. Zabieg polega nie na przecinaniu tkanek, lecz na ich dezintegracji na poziomie molekularnym. Umożliwia to praca w temperaturze od 40°C do 70°C – co odróżnia system od tradycyjnych technik elektrochirurgicznych, wykorzystujących temperatury rzędu od 400°C do 700°C.

W miejscu zadziałania energii wraz z upływem czasu dokonują się procesy regeneracji tkanek z następczym bliznowaceniem i lokalnym usztywnieniem struktur. Dzięki temu metoda ta jest precyzyjna, a rekonwalescencja pacjenta zazwyczaj szybsza niż po klasycznych operacjach podniebienia.

Bezpieczeństwo i możliwe powikłania

Możliwe działania niepożądane i powikłania po koblacji (zwykle łagodne i przemijające) obejmują:

• ból gardła, uczucie drapania, trudności w przełykaniu przez kilka dni,
• obrzęk tkanek, niewielkie krwawienie lub pojawienie się strupów w miejscu zabiegu,
• przejściową zmianę barwy głosu lub nosowanie, uczucie ciała obcego,
• zakażenie rany lub opóźnione gojenie (rzadko),
• nadmierne bliznowacenie powodujące dyskomfort,
• niewystarczający efekt kliniczny i konieczność powtórzenia zabiegu albo zastosowania innej metody (np. CPAP lub inne chirurgiczne metody leczenia chrapania).

Cel i efekty koblacji

Celem zabiegu metodą koblacji jest podniesienie i usztywnienie podniebienia, dzięki czemu zwiększa się drożność dróg oddechowych. Pacjent może łatwiej oddychać, co przekłada się na ograniczenie problemu chrapania. Efekt narasta stopniowo w ciągu kilku tygodni, kiedy dochodzi do przebudowy tkanek. U niektórych osób dla optymalnego wyniku potrzebne są 1–3 sesje zabiegowe. W wybranych przypadkach zabieg można łączyć z plastyką podniebienia, języczka i gardła.

Sam zabieg kontrolowanej ablacji obarczony jest niewielkim ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych. Małoinwazyjny charakter zabiegu sprawia, że dolegliwości bólowe zwykle są umiarkowane i krótkotrwałe. Skuteczność koblacji w zmniejszaniu chrapania potwierdzono w badaniach obserwacyjnych, jednak ostateczny efekt zależy od przyczyn chrapania, masy ciała i przestrzegania zaleceń.

U pacjentów z istotnym bezdechem sennym koblacja nie zawsze zastępuje inne metody, takie jak CPAP.

W praktyce zakres poprawy jest indywidualny. U części pacjentów chrapanie jedynie się zmniejsza, a czasem konieczne jest zastosowanie dodatkowych metod (np. aparatu wewnątrzustnego lub laserowe leczenie chrapania w ściśle dobranych wskazaniach).

Rekonwalescencja po koblacji

Niewielkie dolegliwości bólowe czy dyskomfort, mogące wystąpić po zabiegu koblacji, zazwyczaj ustępują w ciągu tygodnia od zabiegu i dobrze reagują na ogólnodostępne środki przeciwbólowe. Przez ten czas pacjent powinien ograniczyć m.in. spożywanie alkoholu, gorących dań i gazowanych napojów. W miarę możliwości należy unikać nadmiernego wysiłku głosowego w bezpośrednim okresie pozabiegowym.

Dodatkowo zaleca się:

• chłodne i miękkie posiłki w pierwszych dniach,
• odpowiednie nawodnienie,
• unikanie palenia,
• spanie z lekko uniesioną górną częścią ciała,
• stosowanie przepisanych środków do miejscowej pielęgnacji gardła.

O przyjmowaniu leków zwiększających ryzyko krwawienia należy wcześniej poinformować lekarza.

Pacjenci są również zachęcani do regularnych kontroli u lekarza prowadzącego, aby monitorować postępy w leczeniu oraz ocenę ewentualnych dalszych działań terapeutycznych. Przy właściwym doborze metody, przestrzeganiu zaleceń i kontroli efektów leczenia można uzyskać istotną poprawę jakości snu i ogólnego samopoczucia pacjenta oraz jego partnera.