Leczenie kanałowe - jakie są wskazania do jego przeprowadzenia

Leczenie kanałowe przeprowadza się u osób ze stanem zapalnym miazgi zębowej i tkanek okołowierzchołkowych zęba. Jego podstawą jest dokładne usunięcie z kanałów i wnętrza zęba zmienionej chorobowo miazgi, będącej połączeniem nerwu i naczyń krwionośnych. Jej stan zapalny powoduje u pacjenta bardzo silny ból.

Leczenie endodontyczne – podstawy i diagnostyka

Leczenie kanałowe jest zabiegiem mającym na celu uratowanie zęba przed koniecznością ekstrakcji. Obecnie dzięki nowoczesnym narzędziom i technikom leczenie jest bardziej precyzyjne i przewidywalne niż jeszcze kilkanaście lat temu. Współczesna endodoncja korzysta z mikroskopów zabiegowych, ultradźwięków oraz systemów maszynowych do opracowywania kanałów.

Najczęściej stosowane narzędzia w endodoncji:

• mikroskopy zabiegowe
• ultradźwięki
• systemy maszynowe do opracowywania kanałów
• koferdam jako izolacja pola zabiegowego

W wielu przypadkach stosuje się również tzw. koferdam, czyli gumową osłonę izolującą ząb od śliny i bakterii. Jest to obecnie standard zwiększający bezpieczeństwo i skuteczność leczenia.

Przed przystąpieniem do zabiegu konieczna jest dokładna diagnostyka, najczęściej w postaci zdjęcia RTG lub tomografii CBCT. Pozwala to ocenić liczbę kanałów, ich przebieg oraz ewentualne zmiany okołowierzchołkowe. Dzięki temu lekarz może zaplanować leczenie z wysoką precyzją.

Przebieg leczenia kanałowego

Leczenie powinno się przeprowadzać w czasie jednej wizyty tak, aby minimalizować ryzyko zainfekowania wnętrza zęba, a także nie narażać pacjenta na długotrwały stres. Zabieg rozpoczyna się od otworzenia zęba i udrożnienia wejść do kanałów zębowych.

Etapy oczyszczania kanałów zębowych:

• usunięcie zmienionej zapalnie miazgi
• eliminacja bakterii chorobotwórczych
• dokładne opracowanie kanałów pod mikroskopem
• weryfikacja opracowania zdjęciami RTG

Za pomocą specjalnych pilników usuwa się zmienioną zapalnie miazgę zęba, a wraz z nią bakterie chorobotwórcze. Aby mieć pewność, że wszystkie kanały zostały dokładnie oczyszczone i udrożnione aż po sam wierzchołek, stomatolog korzysta z mikroskopu oraz endometru. Istotnym elementem procedury jest monitorowanie wypełniania kanałów poprzez wykonywanie zdjęć RTG.

Wypełnienie i odbudowa zęba

Dokładne oczyszczenie kanałów jest bardzo ważne – pozostawione fragmenty chorej tkanki mogą ponownie stać się źródłem zakażenia bakteryjnego i wymagać powtórnego leczenia endodontycznego (tzw. reendo). Pozbawione tkanki kanały są następnie odkażane oraz szczelnie, precyzyjnie wypełniane biomateriałem.

Jeśli ząb jest nieznacznie uszkodzony, do jego odbudowy wystarczą materiały kompozytowe dostępne w gabinecie. Jednak w przypadku większych ubytków często konieczna jest odbudowa protetyczna, np. na bazie porcelany lub cyrkonu.

Nowoczesne systemy termiczne stosowane do obturacji kanałów pozwalają na jeszcze szczelniejsze zakotwiczenie materiału w wąskich strukturach zęba, co wpływa na długoterminową trwałość leczenia.

Wskazania do leczenia kanałowego

Wskazaniem do leczenia kanałowego jest nieodwracalny stan zapalny silnie unerwionej tkanki (miazgi zębowej). Dochodzi do niego przede wszystkim przy zaawansowanej, głębokiej próchnicy, gdy pacjent zbyt długo zwleka z wizytą u stomatologa, jak również w przypadku wielokrotnego leczenia danego zęba, polegającego np. na poszerzaniu ubytków wraz z rozwojem próchnicy.

Najczęstsze przyczyny leczenia kanałowego:

• głęboka, zaawansowana próchnica
• wielokrotne wcześniejsze leczenie zęba
• uszkodzenia mechaniczne
• urazy powodujące obumarcie miazgi
• nieszczelne, stare wypełnienia

Rzadziej stan zapalny jest efektem uszkodzeń mechanicznych. Bez względu na przyczynę chorą miazgę należy usunąć, bo stan zapalny może prowadzić do ropnia, martwicy, zgorzeli czy zapalenia okostnej. Towarzyszy temu zwykle silny, pulsujący ból oraz nadwrażliwość na temperaturę.

Leczenie kanałowe jest także konieczne w przypadku obumarcia miazgi, kiedy ząb przestaje reagować na bodźce, a jednocześnie rozwija się w nim stan zapalny. Dotyczy to często zębów po urazach lub wieloletnich nieszczelnych wypełnieniach. Czasem zabieg wykonuje się również profilaktycznie przed planowaną odbudową protetyczną – np. przed założeniem korony.

Leczenie kanałowe wtórne (reendo)

Warto wiedzieć, że leczenie kanałowe stosuje się nie tylko przy stanach zapalnych miazgi, ale także gdy dochodzi do zakażeń tkanek okołowierzchołkowych lub zgorzeli. Zdarza się również, że ząb leczony wcześniej wymaga powtórnego zabiegu. Leczenie kanałowe stosuje się także w innych sytuacjach klinicznych.

Leczenie wtórne wykonuje się najczęściej wtedy, gdy pierwotna terapia nie przyniosła oczekiwanego rezultatu albo została przeprowadzona niedokładnie. Przyczyną może być niepełne lub nieszczelne wypełnienie kanałów, trudne anatomicznie zakrzywienia lub pozostawione w kanale narzędzie. Przyczyną może być niepełne lub nieszczelne opracowanie systemu kanałowego.

W przeszłości stosowane materiały starszej generacji, takie jak cementy fosforanowe, również mogą wymagać wymiany. Obecnie dzięki powiększeniu i zaawansowanym narzędziom maszynowym reendo jest skuteczniejsze niż dawniej i pozwala uratować wiele zębów, które wcześniej wymagałyby ekstrakcji. Obecnie dzięki powiększeniu i nowoczesnym technikom skuteczność jest wyższa.