Kiedy wykonuje się zabieg laserowego odmładzania pochwy?

Lasery są wszechobecne w dzisiejszym świecie – znajdują się zarówno w dziecięcych zabawkach, jak i w czytnikach kas sklepowych. Wykorzystuje je również medycyna; zakres ich zastosowań jest bardzo szeroki – mogą służyć do usuwania tkanek (np. nowotworowych), korygowania wad wzroku czy stymulowania procesów regeneracyjnych organizmu.

Ostatnie z wymienionych zastosowań leży u podłoża zabiegu laserowego odmładzania pochwy. Teoretycznie można uznać go za procedurę z zakresu medycyny estetycznej, jednak w rzeczywistości nie do końca tak jest, ponieważ badania naukowe dowodzą, że z jego pomocą mogą zostać zlikwidowane niektóre problemy zdrowotne.

W praktyce klinicznej wykorzystuje się najczęściej frakcyjne lasery CO₂ oraz Er:YAG. Urządzenia te oddziałują na błonę śluzową pochwy energiami dobranymi przez lekarza, co prowadzi do kontrolowanego mikrouszkodzenia tkanek i uruchomienia procesów naprawczych. Coraz częściej mówi się także o „zespole urogenitalnym menopauzy” (GSM) jako o szerszym pojęciu obejmującym suchość, pieczenie, ból i dolegliwości ze strony układu moczowego – część z tych objawów bywa celem terapii laserowej.

Wskazania do laserowego odmładzania pochwy

Mijające lata, choć w różnym czasie i stopniu, odbijają się na każdym narządzie – nie inaczej jest w przypadku żeńskich narządów rozrodczych. Na skutek procesów starzenia dochodzi m.in. do zmian stopnia zwartości pochwy. Taki stan określa się jako zespół relaksacji (rozluźnienia) pochwy. Zaburzenie wiąże się ze zmniejszeniem wytrzymałości ścian pochwy i spadkiem ich elastyczności; dodatkowo może pojawiać się zmniejszenie wydzielania śluzu pochwowego, powodujące uczucie suchości w okolicy narządów rozrodczych.

Zespół relaksacji pochwy (VRS)

Do wystąpienia opisanego problemu predysponuje nie tylko wiek. Wpływ na zespół relaksacji pochwy mają również ciąże i porody, uwarunkowania genetyczne oraz zmiany hormonalne (np. związane z okresem menopauzy, kiedy u kobiet znacząco zmniejsza się stężenie estrogenów). Skutkiem zaburzenia bywa zmniejszenie jakości doznań podczas kontaktów seksualnych – i to u obojga partnerów. Taka sytuacja może być dla pacjentki wstydliwa i zniechęcać do podejmowania zbliżeń.

Najczęstsze czynniki sprzyjające:

• wiek i naturalne procesy starzenia tkanek,
• ciąże i przebyte porody,
• predyspozycje genetyczne dotyczące tkanki łącznej,
• zmiany hormonalne związane z menopauzą i spadkiem estrogenów.

Problemy seksualne i medyczne

Problemy związane z życiem seksualnym, wynikające ze zbytniej luźności pochwy, nie są jednak jedynym powodem wykonywania laserowego odmładzania pochwy. Z zaburzeniem powiązane bywają też problemy medyczne, takie jak wysiłkowe nietrzymanie moczu czy wypadanie narządów rozrodczych.

Objawy GSM i wypadanie narządów

Wskazaniami rozważanymi przez lekarzy są także objawy zespołu urogenitalnego menopauzy (GSM), takie jak suchość, pieczenie czy bolesne współżycie. Trzeba jednak podkreślić, że zaawansowane wypadanie narządów miednicy mniejszej zwykle wymaga leczenia operacyjnego lub zastosowania pessara – w takich przypadkach sama terapia laserowa nie zastąpi leczenia przyczynowego.

Na czym polega zabieg laserowego odmładzania pochwy

Laserowe odmładzanie pochwy bazuje na pobudzaniu procesów regeneracyjnych. Pod wpływem lasera wnętrze pochwy jest poddawane działaniu ciepła, co stymuluje przebudowę włókien kolagenowych oraz syntezę nowych cząsteczek tego białka. Efektem zabiegu jest zwiększenie zwartości pochwy.

Zalety i rekonwalescencja

Omawiana procedura jest wykonywana także wtedy, gdy u pacjentki występują problemy związane z zespołem rozluźnienia pochwy, a nie chce ona poddawać się inwazyjnym zabiegom. Laserowe odmładzanie pochwy bywa polecane takim kobietom, ponieważ jest zabiegiem nieinwazyjnym, bezkrwawym i praktycznie bezbolesnym. Powrót do codziennych obowiązków po tej procedurze jest możliwy zasadniczo od razu – nie jest konieczne branie urlopu.

Zalety laserowego odmładzania pochwy:

• brak nacięć i charakter nieinwazyjny procedury,
• zazwyczaj niewielki ból i brak krwawienia,
• krótki czas trwania pojedynczej sesji,
• szybki powrót do codziennych aktywności.

Przebieg i liczba zabiegów

Przed zabiegiem lekarz przeprowadza wywiad, badanie ginekologiczne i wyklucza przeciwwskazania. Sama procedura trwa zwykle kilkanaście minut i najczęściej nie wymaga znieczulenia. W wielu przypadkach planuje się serię więcej niż jednego zabiegu, a odstępy i liczba sesji są indywidualnie dobierane do problemu i reakcji tkanek.

Procedura obejmuje:

• kwalifikację z wywiadem i badaniem ginekologicznym,
• sprawdzenie i wykluczenie przeciwwskazań,
• krótką sesję trwającą zwykle kilkanaście minut,
• znieczulenie na ogół nie jest potrzebne,
• planowanie liczby wizyt i odstępów indywidualnie do problemu i reakcji tkanek.

Zalecenia po zabiegu i możliwe działania niepożądane

Po zabiegu przez kilka dni możliwe są przejściowe objawy, takie jak uczucie ciepła, obrzęk, niewielkie plamienie czy nasilenie wydzieliny. Zazwyczaj zaleca się krótką wstrzemięźliwość seksualna (zwykle 3–7 dni), unikanie kąpieli w basenie i sauny oraz stosowanie przepisanych preparatów nawilżających lub osłonowych.

Niekiedy odnotowuje się działania niepożądane o większym nasileniu, m.in. ból, utrzymującą się suchość, oparzenia czy bliznowacenie – o ryzykach należy porozmawiać ze swoim lekarzem przed podjęciem decyzji.

Skuteczność i bezpieczeństwo zabiegu

Skuteczność zabiegów laserowego odmładzania pochwy postanowili ocenić autorzy pracy „Laser Vaginal Tightening (LVT) – evaluation of a novel noninvasive laser treatment for vaginal relaxation syndrome”. W badanej grupie każda z pacjentek przebyła procedurę dwukrotnie. 95% kobiet odnotowało poprawę jakości współżycia seksualnego. Procedura pomogła także w przypadku nietrzymania moczu – prowadziła do znaczącego zmniejszenia nasilenia dolegliwości lub całkowitego ustąpienia objawów.

Dowody naukowe i ograniczenia

Należy jednak pamiętać, że pojedyncze badania obserwacyjne nie przesądzają o skuteczności metody. W kolejnych latach pojawiły się również badania kontrolowane (w tym z zastosowaniem procedury pozorowanej), które przynosiły wyniki mieszane – część z nich potwierdzała poprawę niektórych objawów, a część nie wykazywała istotnej przewagi nad placebo. Efekty, jeśli występują, mogą dotyczyć przede wszystkim łagodnych postaci wysiłkowego nietrzymania moczu oraz objawów GSM i u części pacjentek mają charakter czasowy, co może wymagać zabiegów podtrzymujących.

Przeciwwskazania, przygotowanie i alternatywy

Przed rozpoczęciem terapii konieczna jest konsultacja ginekologiczna, omówienie oczekiwań, wykonanie aktualnych badań (np. cytologii, USG, ewentualnie posiewów przy podejrzeniu infekcji) oraz ustalenie, czy zgłaszane dolegliwości nie wynikają z innych, odwracalnych przyczyn. Pacjentka powinna otrzymać pełną informację o możliwych korzyściach i ograniczeniach metody oraz podpisać świadomą zgodę.

Przeciwwskazania

Do typowych przeciwwskazań należą m.in. ciąża, aktywne infekcje pochwy lub sromu, nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych o nieustalonej przyczynie, nieprawidłowy wynik cytologii lub podejrzenie nowotworu, świeże rany czy niedawno przebyte zabiegi w obrębie pochwy. W razie istotnego wypadania narządów miednicy lub zaawansowanego nietrzymania moczu lekarz może zaproponować inne formy leczenia jako bardziej adekwatne.

Przygotowanie do zabiegu

Przygotowanie do zabiegu obejmuje:

• unikanie irygacji, globulek i współżycia na 24–48 h przed zabiegiem,
• wykonanie zaleconych badań,
• leczenie stwierdzonych infekcji.

Alternatywy leczenia

W zależności od rozpoznania istnieją alternatywne metody leczenia, które warto omówić przed podjęciem decyzji o laserze. W zespole urogenitalnym menopauzy często skuteczne są preparaty nawilżające i lubrykanty oraz miejscowa terapia estrogenowa (o ile nie ma przeciwwskazań). W łagodnym wysiłkowym nietrzymaniu moczu podstawą bywa fizjoterapia i trening mięśni dna miednicy, a w bardziej zaawansowanych postaciach – leczenie zabiegowe. W wypadaniu narządów miednicy rozważa się pessary lub leczenie operacyjne.