Leczenie zachowawcze nietrzymania moczu

Objaw nietrzymania moczu (NTM) jest problemem częstym - według Urology Care Foundation, dotyczy on nawet 25% obywateli Stanów Zjednoczonych. Stan ten występuje u ludzi od dawna, pierwsze wzmianki na jego temat znaleziono podczas analizy egipskiego papirusu Ebersa, który pochodzi z około 1 500 roku p.n.e.

W leczeniu większości jednostek chorobowych, dopóki jest to możliwe, zanim użyte zostaną metody inwazyjne podejmowane są próby leczenia mniej obciążającego. Podobnie jest w przypadku nietrzymania moczu, gdzie przed podjęciem decyzji o leczeniu zabiegowym, wdrażane jest leczenie zachowawcze.

Leczenie zachowawcze nietrzymania moczu

Jak w wielu jednostkach chorobowych, na samym początku proponowana jest zmiana stylu życia. Obejmuje ona m.in. normalizację masy ciała (jeśli jest oczywiście taka potrzeba), ograniczenie spożycia płynów zwiększających diurezę (np. słodkie napoje, kawa), w niektórych postaciach NTM zaleca się ograniczenie ciężkiej pracy fizycznej (szczególnie w wysiłkowej).

Odrębną kategorię terapeutyczną stanowią specjalne ćwiczenia mięśni dna miednicy (określane jako kinezyterapia). Koncentrują się one wokół tzw. mięśni Kegla, struktur zlokalizowanych w okolicy krocza i dna miednicy. Poprzez wielokrotne napinanie i późniejsze rozluźnianie ich w odpowiedni sposób ulegają one wzmocnieniu. Szacuje się, że dla wystąpienia efektu konieczne jest regularne ćwiczenie przez minimum 3 miesiące.

Kluczową rolę w tym procesie odgrywają fizjoterapeuci uroginekologiczni, którzy dobierają indywidualne programy ćwiczeń oraz wspierają pacjentki i pacjentów w nauce prawidłowej aktywacji mięśni dna miednicy. Ich udział znacznie zwiększa skuteczność terapii zachowawczej.

Modyfikacją tej metody jest tzw.  Biofeedback – przy pomocy elektrod oceniana jest efektywność skurczów wykonywanych przez pacjentkę, jeżeli wykonuje ona to w sposób nieodpowiedni, urządzenie wyświetla graficzny komunikat.

Jeszcze inaczej funkcjonuje elektrostymulacja, podczas której impulsy elektryczne pobudzają mięśnie do działania, odbywa się to w sposób bierny bez wykonywania świadomych ruchów przez pacjentkę.

Trening pęcherza i leczenie behawioralne

Niektórzy ginekolodzy zalecają tzw. trening pęcherza. Polega on na świadomym kontrolowaniu przerw między kolejnymi mikcjami, polecane są próby stopniowego wydłużenia odstępów między nimi. Jest on jednak jedną z najmniej efektywnych metod.

Istotnym elementem leczenia zachowawczego jest także edukacja pacjenta – zrozumienie mechanizmów choroby, czynników ryzyka oraz celów terapii zwiększa zaangażowanie w leczenie i poprawia jego skuteczność. W tym kontekście mówi się również o leczeniu behawioralnym, które obejmuje zmianę nawyków, trening pęcherza oraz prowadzenie dzienniczka mikcji.

W najnowszych zaleceniach ujęto również zastosowanie technologii cyfrowych – dostępne są aplikacje mobilne wspierające codzienne wykonywanie ćwiczeń mięśni dna miednicy oraz monitorujące objawy NTM. Aplikacje te zwiększają zaangażowanie pacjentów w proces leczenia i ułatwiają prowadzenie dzienniczka mikcji, co ma istotne znaczenie diagnostyczne.

Leczenie farmakologiczne nietrzymania moczu

Możliwe jest oczywiście także leczenie farmakologiczne. Tutaj formy terapii różnią się w zależności od obecnego u chorego rodzaju NTM.

W postaci wysiłkowej (mającej związek z osłabieniem napięcia przepony moczowo – płciowej i objawiającej się podczas m.in. kaszlu, wysiłku) z powodzeniem można zastosować, podawane dopochwowo, estrogeny. Ich działanie polega na zwiększaniu napięcia w obrębie cewki moczowej.

Inną substancją, która może przynieść odpowiedni efekt jest duloksetyna, która dzięki hamowaniu wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny skutkuje podobnym działaniem jak pochodne hormonów żeńskich.

W jeszcze innej postaci - wynikającej z nadmiernej czynności mięśnia wypierającego mocz - użyteczne mogą być tzw. leki antycholinergiczne, które zmniejszają napięcie tej struktury i przeciwdziałają występowaniu objawów tzw. pęcherza nadreaktywnego.

Skutki uboczne farmakoterapii

Do najczęstszych działań niepożądanych leków antycholinergicznych należą:

• suchość w ustach;
• zaparcia;
• zaburzenia widzenia;
• zawroty głowy;
• wydłużenie odstępu QT (rzadziej);
• zaburzenia funkcji poznawczych, szczególnie u osób starszych.

W ostatnim czasie na rynku pojawiły się także nowe klasy leków, takie jak agoniści receptora beta-3 adrenergicznego (np. mirabegron), które oferują większy komfort stosowania i mniej działań niepożądanych w porównaniu z klasycznymi antycholinergikami.