Badanie USG Doppler w diagnostyce żylaków nóg

Zgodnie z danymi opublikowanymi przez Jawienia i wsp. w renomowanym czasopiśmie Phlebology, u prawie połowy dorosłych Polaków stwierdza się występowanie przewlekłej niewydolności żylnej (PNŻ). Jest to schorzenie, którego jednym z objawów są żylaki nóg, które – jak podaje ten sam autor – występują średnio u 36% kobiet oraz 28% mężczyzn, a w populacji powyżej 60 roku życia – nawet u 60% badanych.

Żylaki są to trwałe rozszerzenia żył powierzchniowych kończyn dolnych w postaci wężowatych sznurów, splotów lub kłębków, często z balonowatym wypukleniem. Są jednym z objawów zaburzeń przepływu krwi w kończynach dolnych, a z racji mało estetycznego wyglądu są częstą przyczyną konsultacji lekarskich. W diagnostyce żylaków nóg oraz innych chorób układu krążenia, kluczową i podstawową rolę odgrywa badanie USG Doppler.

USG Doppler żył – na czym polega badanie?

USG Doppler jest jednym z podstawowych badań służących diagnostyce chorób układu krążenia. Pozwala na ocenę przepływu krwi w dużych naczyniach krwionośnych – tętnicach i żyłach, dzięki czemu umożliwia wykrycie wszelkich patologii z nim związanych, np. zwężeń, niedrożności, obecności skrzeplin w świetle naczynia (zakrzepica) czy cofania się krwi (refluks żylny), a także nieprawidłowości w budowie samych naczyń.

Badanie wykorzystuje tzw. efekt Dopplera, czyli zjawisko fizyczne polegające na zmianie częstotliwości fali dźwiękowej odbitej od poruszającego się obiektu. W tym przypadku lekarz, za pomocą specjalnej głowicy pokrytej żelem, wysyła w głąb tkanek falę ultradźwiękową. Odbija się ona od płynących w naczyniach krwinek i wraca do głowicy.

Aparat USG analizuje zmianę częstotliwości odbitej fali, co pozwala precyzyjnie określić kierunek oraz prędkość przepływu krwi w badanym naczyniu.

Nowoczesne technologie w USG Doppler

Nowoczesne aparaty ultrasonograficzne wykorzystują technikę kolorowego Dopplera (Color Doppler). Polega ona na barwnym obrazowaniu przepływu krwi na monitorze urządzenia. Zazwyczaj przepływ w kierunku do głowicy (najczęściej odpowiadający prawidłowemu przepływowi dosercowemu) kodowany jest kolorem niebieskim, a w kierunku od głowicy – kolorem czerwonym. Różnice w odcieniach kolorów odzwierciedlają z kolei prędkość przepływu. Zastosowanie tej techniki umożliwia jeszcze dokładniejszą ocenę anatomii, precyzyjną lokalizację nawet małych naczyń i ich patologii.

Wskazania do badania Doppler

Badanie dopplerowskie żył kończyn dolnych jest wskazane przy podejrzeniu wszelkich nieprawidłowości w obrębie układu żylnego.

Do najczęstszych objawów, które powinny skłonić do konsultacji z lekarzem i wykonania badania, należą:

• widoczne żylaki i tzw. pajączki naczyniowe,
• obrzęki kończyn dolnych, zwłaszcza narastające w ciągu dnia i wokół kostek,
• uczucie ciężkości i zmęczenia nóg,
• ból kończyn, zarówno w spoczynku, jak i podczas chodzenia,
• uczucie drętwienia, mrowienia i inne zaburzenia czucia,
• nagły, silny ból łydki, jej obrzęk i zaczerwienienie, co może świadczyć o groźnej dla życia zakrzepicy żył głębokich,
• zmiany skórne na podudziach, takie jak przebarwienia, wypryski czy owrzodzenia.

Ponadto, badanie USG Doppler umożliwia zdiagnozowanie choroby układu żylnego, ustalenie jej przyczyny oraz stopnia zaawansowania. Jest to niezbędne narzędzie do zakwalifikowania pacjenta do odpowiedniej metody leczenia (np. farmakoterapii, kompresjoterapii, metod małoinwazyjnych czy operacji chirurgicznej) oraz do monitorowania efektów wdrożonej terapii.

Przebieg badania USG Doppler

Badanie USG Doppler żył kończyn dolnych jest całkowicie nieinwazyjne, bezbolesne i bezpieczne, dlatego można je bez obaw przeprowadzać wielokrotnie, a także u osób starszych i kobiet w ciąży. Nie wymaga od pacjenta żadnego specjalnego przygotowania. Wyniki w postaci opisu pacjent otrzymuje bezpośrednio po zakończeniu badania.

Sama procedura trwa zazwyczaj od 20 do 40 minut dla obu kończyn. Pacjent jest proszony o przyjęcie odpowiedniej pozycji – stojącej, siedzącej lub leżącej, w zależności od tego, który odcinek układu żylnego jest w danym momencie oceniany. Lekarz nakłada na skórę przezroczysty żel, który ułatwia przewodzenie fal ultradźwiękowych i eliminuje pęcherzyki powietrza, a następnie przykłada głowicę urządzenia w miejscach przebiegu badanych żył.

Ocena układu żylnego podczas badania

Badanie najczęściej rozpoczyna się od przyłożenia głowicy USG w pachwinie w celu oceny głównych pni żylnych – żyły udowej i żyły odpiszczelowej. Następnie lekarz przesuwa głowicę w dół, badając naczynia na całej długości uda i podudzia, aż do stopy.

W trakcie badania oceniane są zarówno żyły układu powierzchniowego, jak i głębokiego oraz tzw. żyły przeszywające (perforatory), które je łączą. Lekarz może również prosić pacjenta o wykonanie prostych manewrów, np. napięcia mięśni łydki, aby ocenić wydolność zastawek żylnych i zjawisko refluksu.

Znaczenie i koszty badania

Badanie USG Doppler układu żylnego kończyn dolnych dostarcza wiele bezcennych informacji dotyczących przyczyny oraz zaawansowania choroby żylnej, co ma bezpośredni wpływ na wybór najskuteczniejszego sposobu leczenia. Pozwala stworzyć tzw. "mapę żylaków", która jest niezbędna chirurgowi naczyniowemu do precyzyjnego zaplanowania zabiegu. Dzięki badaniu możliwe jest wykrycie nawet niewielkich schorzeń tętnic i żył, a następnie podjęcie ich leczenia, nim staną się groźne dla zdrowia.

Badanie można wykonać w ramach umowy z NFZ (na podstawie skierowania od lekarza) bądź prywatnie. Cena badania USG Doppler nóg, wykonywanego w gabinecie prywatnym, wynosi od 220 do około 350 zł w zależności od tego, czy badana jest jedna, czy obie kończyny.

Interpretacja wyników i profilaktyka

Wyniki badania USG Doppler mogą wskazywać na obecność refluksu żylnego, co oznacza cofanie się krwi i może prowadzić do powstawania żylaków. W przypadku wykrycia zwężeń lub niedrożności może być konieczne dalsze leczenie, aby zapobiec powikłaniom, takim jak zakrzepica. Wyniki są analizowane przez specjalistę, który decyduje o dalszym postępowaniu.

Regularne badania USG Doppler mogą pomóc w wczesnym wykrywaniu problemów z układem żylnym i zapobieganiu powikłaniom. Ważna jest także profilaktyka, która obejmuje unikanie długotrwałego stania i siedzenia, regularną aktywność fizyczną, utrzymanie prawidłowej masy ciała oraz stosowanie kompresjoterapii (np. noszenie specjalnych pończoch uciskowych).

Wczesne wykrycie i leczenie schorzeń żylnych może znacznie zmniejszyć ryzyko rozwoju żylaków i związanych z nimi problemów zdrowotnych.

Podsumowanie korzyści z badania USG Doppler:

• wczesne wykrywanie problemów żylaków,
• pomoc w zapobieganiu powikłaniom,
• opracowanie planu leczenia,
• monitorowanie efektów terapii.