USG Doppler żył i tętnic kończyn dolnych - co pozwala zdiagnozować?

Badanie USG, wykorzystujące ultradźwięki, jest jednym z powszechnie stosowanych narzędzi w diagnostyce. Chociaż sposób wytwarzania ultradźwięków za pomocą kryształów piezoelektrycznych opracowano w latach 80. XIX wieku, dopiero blisko 60 lat później po raz pierwszy zostały wykorzystane w medycynie.

W 1956 roku Ian Donald zastosował ultradźwięki, by zmierzyć obwód główki płodu. Dwa lata później Donald i Brown opracowali dwuwymiarową technikę USG, która umożliwiła uwidocznienie guza narządów rodnych u kobiety. Niedługo później Japończycy opracowali sposób na wykorzystanie zjawiska dopplerowskiego do pomiarów przepływu krwi. Obecnie aparaty ultrasonograficzne stanowią niezbędne narzędzie diagnostyczne.

USG Doppler kończyn dolnych - wskazania i zastosowanie

Niektóre objawy, dotyczące kończyn dolnych, jak powstawanie owrzodzeń, zmiany koloru skóry czy dolegliwości bólowe, mogą mieć różne przyczyny. Zwykle odpowiednio zebrany przez lekarza wywiad naprowadza go na właściwe rozpoznanie, jednak nie pozwala na jego potwierdzenie. Dlatego dla chirurgów naczyniowych, flebologów czy angiologów, zajmujących się odpowiednio chorobami żył oraz naczyń, USG Doppler żył i tętnic kończyn dolnych stanowi niezbędne narzędzie diagnostyczne.

USG Doppler pozwala zdiagnozować:

• zakrzepicę żył głębokich - badanie pomaga w wykrywaniu obecności skrzeplin w żyłach głębokich,
• przewlekłą niewydolność żylną - pozwala na ocenę funkcji zastawek żylnych i przepływu krwi, co jest kluczowe dla diagnozy tej choroby,
• miażdżycę tętnic obwodowych - umożliwia identyfikację zwężeń i okluzji w tętnicach spowodowanych nagromadzeniem blaszek miażdżycowych,
• zespół pozakrzepowy - to powikłanie po przebytej zakrzepicy. Badanie ocenia, w jakim stopniu żyły zostały uszkodzone i czy przepływ krwi jest w nich prawidłowy,
• krytyczne niedokrwienie kończyn - badanie pozwala ocenić stopień zwężenia tętnic,
• tętniaki - umożliwia wykrycie patologicznych poszerzeń tętnic (np. bardzo groźnego tętniaka tętnicy podkolanowej), które grożą pęknięciem lub powstaniem zakrzepu,
• ostre niedokrwienie kończyny - w nagłych przypadkach (np. zatorem lub zakrzepem) badanie pozwala szybko zlokalizować miejsce zamknięcia tętnicy, co jest kluczowe dla uratowania nogi,
• monitorowanie po zabiegach - służy do kontroli stanu naczyń po operacjach naczyniowych, np. po wszczepieniu bypassów (pomostów naczyniowych) czy po angioplastyce (balonikowaniu).

Interpretacja tych obrazów zależy w dużej mierze od umiejętności i doświadczenia wykonującego badanie specjalisty.

Przebieg badania USG Doppler

Badanie USG Doppler żył i tętnic kończyn dolnych jest bezbolesne i całkowicie bezpieczne, dlatego można je wykonywać u pacjentów w każdym wieku. Może być też wielokrotnie powtarzane, co pozwala zobrazować postępy leczenia. Nie trzeba się do niego przygotowywać.

Aby umożliwić przewodzenie ultradźwięków przez warstwy skóry, na głowicę aplikowany jest żel. Następnie lekarz prowadzi głowicę wzdłuż przebiegu naczyń, w poszukiwaniu wskazujących na chorobę zmian. Po ich obejrzeniu przystępuje się do badania przepływów, korzystając z techniki dopplerowskiej.

W trakcie badania przepływów krwi maszyna wydaje różne dźwięki i szumy, które dla specjalisty stanowią dodatkową wskazówkę diagnostyczną. Warto jednak zwrócić uwagę na pewne ograniczenia badania. USG Doppler może być mniej skuteczne u pacjentów z otyłością lub z rozległymi obrzękami, co może utrudniać uzyskanie wyraźnego obrazu.

Ponadto, badanie wymaga współpracy pacjenta, a nieprawidłowe pozycjonowanie może wpłynąć na wyniki.

Interpretacja wyników i zaawansowane technologie

Przepływ krwi w badaniu USG Doppler jest obrazowany za pomocą kolorów. Niebieski oznacza przepływ krwi w kierunku przeciwnym do głowicy, a czerwony – skierowany jest ku niej. Mieszanie się kolorów sugeruje obecność przeszkody, sprawiającej turbulentny przepływ. Może być nią np. blaszka miażdżycowa w tętnicy lub skrzeplina krwi w żyłach.

Dlatego badanie USG Doppler jest istotną częścią diagnostyki zatorowości płucnej, a także innych powikłań zakrzepicy żył powierzchownych i głębokich. USG Doppler umożliwia też zmierzenie szybkości przepływów, która w obecności miażdżycy ulega zmniejszeniu.

Badanie wykonuje się w pozycji leżącej, chociaż niektóre próby mogą wymagać zmiany pozycji ciała na stojącą, ale nie stanowi to dyskomfortu dla pacjenta.

Nowoczesne technologie w USG Doppler

Warto zauważyć, że nowoczesne aparaty ultrasonograficzne mogą oferować dodatkowe funkcje, takie jak elastografia, która pozwala na ocenę sztywności tkanek, co może być pomocne w diagnostyce niektórych schorzeń naczyniowych. Wprowadzenie technologii 3D i 4D w badaniach Dopplerowskich także przyczynia się do dokładniejszej analizy przepływów i struktur naczyniowych.

W porównaniu do innych metod, takich jak angiografia, USG Doppler jest mniej inwazyjne i nie wymaga stosowania kontrastu, co czyni je bezpieczniejszym dla pacjentów z alergiami na kontrast czy problemami z nerkami. Jednak angiografia może dostarczyć bardziej szczegółowe informacje o strukturze naczyń, co bywa konieczne w skomplikowanych przypadkach.

Koszty i dostępność badania USG Doppler

Cena badania USG Doppler żył i tętnic kończyn dolnych w większości polskich miast wynosi około 100 - 200 zł. Poza wynikiem badania, otrzymywanym od razu, zwykle w cenę wliczona jest również konsultacja lekarska.

USG Doppler jest szeroko dostępne:

• w placówkach medycznych publicznych,
• w placówkach medycznych prywatnych.

Dzięki swojej bezinwazyjności i precyzyjności, USG Doppler jest jednym z podstawowych narzędzi w diagnostyce chorób układu naczyniowego, co sprawia, że jest ono zalecane przez specjalistów w przypadku podejrzenia wielu schorzeń naczyniowych.