Ginekomastia a okres dorastania

Gruczoł piersiowy u mężczyzn

Gruczoł piersiowy u mężczyzn znajduje się pod hamującym wpływem męskich hormonów płciowych (głównie testosteronu), dlatego pozostaje on w stanie szczątkowym. Okazuje się jednak, iż pod wpływem wielu czynników i na różnych etapach życia może dojść do jego powiększenia, czyli ginekomastii.

Ginekomastia to palpacyjnie wyczuwalny, łagodny rozrost tkanki gruczołowej sutka. Może występować jako ginekomastia jednostronna, gdzie powiększenie dotyczy tylko jednej piersi, lub ginekomastia obustronna, gdy obejmuje obie piersi. Najczęściej dotyczy ona obu piersi i przypomina swoją strukturą kobiecy biust.

W okresie powiększania się piersi często występuje nadwrażliwość na dotyk i bolesność. Wyróżnia się ginekomastię fizjologiczną oraz patologiczną. Fizjologiczny rozrost tkanki gruczołowej sutka jest przejściowy i dotyczy przede wszystkim okresu noworodkowego lub okresu dojrzewania. Z kolei ginekomastia patologiczna może towarzyszyć wielu chorobom lub być efektem przyjmowania niektórych leków.

Przyczyny ginekomastii:

• spożywanie alkoholu,
• stosowanie substancji anabolicznych,
• choroby wątroby,
• zaburzenia równowagi hormonalnej.

Te czynniki mogą wpływać na równowagę hormonalną w organizmie, prowadząc do rozwoju ginekomastii.

Ginekomastia w okresie dojrzewania

Ginekomastia u chłopców w okresie dojrzewania dotyczy, według różnych autorów, od 19 do 69% prawidłowo dojrzewających chłopców. Jej główną przyczyną jest zaburzenie równowagi pomiędzy estrogenami i androgenami, na korzyść estrogenów, które stymulują rozrost tkanki gruczołowej gruczołu piersiowego.

Pierwszą wizualną oznaką dojrzewania chłopca jest powiększenie się objętości jąder. Idzie to w parze również ze zwiększoną jądrową produkcją testosteronu, który na etapie dalszych przemian przekształcany jest przy udziale enzymu aromatazy do estradiolu. Dochodzi do przewagi estrogenów, które osiągają poziom odpowiedni dla dorosłych mężczyzn, wcześniej niż testosteron.

Podłoże ginekomastii u nastolatków:

• nadmierna stymulacja komórek Leydiga,
• zaburzenia równowagi hormonalnej,
• przewaga estrogenów nad androgenami.

Innym podłożem wystąpienia ginekomastii u nastolatka jest nadmierna stymulacja komórek Leydiga (komórki śródmiąższowe jąder) do wzmożonego wydzielania w pierwszej kolejności estrogenów i ich prekursorów, co również powoduje zaburzenie równowagi pomiędzy estrogenami a androgenami, a w efekcie do wystąpienia ginekomastii u chłopca.

Diagnoza i leczenie ginekomastii

W przypadku podejrzenia ginekomastii, lekarz zazwyczaj przeprowadza szczegółowy wywiad medyczny oraz badanie fizykalne. W niektórych przypadkach konieczne może być wykonanie dodatkowych badań laboratoryjnych, takich jak oznaczenie poziomu hormonów czy badania obrazowe, takie jak ultrasonografia lub mammografia.

Regularna obserwacja i monitorowanie zmian są kluczowe w przypadku podejrzenia ginekomastii patologicznej, aby w porę zareagować na ewentualne niekorzystne zmiany.

Leczenie farmakologiczne i chirurgiczne

W większości przypadków ginekomastia w okresie dojrzewania nie wymaga leczenia i ustępuje samoistnie. W sytuacjach, gdy ginekomastia jest bardzo nasilona, trwa dłużej niż 1,5 roku lub powoduje duże problemy psychologiczne, można rozważyć interwencję farmakologiczną lub chirurgiczną.

Leki takie jak tamoksyfen mogą być stosowane, aby zredukować rozmiar gruczołów piersiowych, jednak ich użycie jest zarezerwowane dla wybranych przypadków. Ważne jest również zrozumienie, że nieleczona ginekomastia może prowadzić do trwałych zmian w tkance piersiowej, co może wymagać późniejszych interwencji chirurgicznych.

Psychologiczne aspekty ginekomastii

Niezależnie od rodzaju, a także czasu trwania, powiększony gruczoł piersiowy u chłopca może być poważnym psychologicznym problemem. W szczególności u nastolatków może znacząco wpływać na poczucie własnej wartości oraz na kontakty z rówieśnikami. Chłopcy w okresie pokwitania bardzo przeżywają każdą zmianę zachodzącą w ich ciele, a ginekomastia może osłabić wiarę we własną męskość.

Nastolatkowie bardzo często wstydzą się zwierzyć ze swoich rozterek, przez co nie wiedzą, jak często taki problem występuje. Dlatego też w przypadku ginekomastii okresu dojrzewania, prócz obserwacji, bardzo ważne jest uświadomienie chłopcom, że jest to powszechny, fizjologiczny i przede wszystkim przejściowy stan.

Wsparcie psychologiczne

Dostosowanie wsparcia psychologicznego, zarówno dla chłopców, jak i ich rodzin, może być kluczowe w radzeniu sobie z emocjonalnymi aspektami tego schorzenia. Wsparcie to może obejmować indywidualne sesje terapeutyczne oraz grupy wsparcia, które pomagają młodym ludziom radzić sobie z ich obawami i wzmacniają ich poczucie własnej wartości.