Przepuklina to przemieszczenie narządów poza jamy ciała, w których naturalnie się one znajdują. Powstaje ona zwykle w miejscach zmniejszonego oporu. Wyróżnia się przepukliny brzuszne (wówczas dochodzi do uwypuklenia otrzewnej przez otwory w ścianie brzucha) oraz wewnętrzne (polegające na przesunięciu trzewi do klatki piersiowej lub zachyłków otrzewnej).
Najczęściej występującą przepukliną brzuszną jest przepuklina pachwinowa. Przykładem przepukliny wewnętrznej jest z kolei przepuklina rozworu przełykowego.
Objawy i diagnostyka przepuklin
Badanie przepukliny jest stosunkowo proste. Najczęściej pacjent zgłasza się do lekarza z powodu guza, który pojawia się w okolicy pępka, w pachwinie lub w mosznie podczas wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej. Dzieje się tak podczas siadania z pozycji leżącej, parcia na stolec lub podnoszenia ciężkich przedmiotów.
Guz ten znika po obniżeniu ciśnienia w jamie brzusznej lub daje się ręcznie do niej odprowadzić.
Ważne jest, aby pacjenci byli świadomi objawów alarmowych, które mogą sugerować uwięźnięcie przepukliny.
Objawy alarmowe obejmują:
- nagły, silny ból,
- niemożność odprowadzenia przepukliny,
- nudności,
- wymioty,
- zaczerwienienie lub zasinienie skóry nad przepukliną.
W takich przypadkach konieczna jest natychmiastowa interwencja medyczna.
Badania obrazowe w diagnostyce przepuklin

W celu potwierdzenia diagnozy można wykonać USG przepukliny brzusznej, które uwidoczni wrota i zawartość przepukliny. W ten sam sposób można potwierdzić występowanie przepukliny w bliźnie. W niektórych przypadkach lekarz może zdecydować się na wykonanie tomografii komputerowej (TK) lub rezonansu magnetycznego (MRI), szczególnie gdy istnieją trudności w dokładnym określeniu lokalizacji lub rodzaju przepukliny.
Te zaawansowane techniki obrazowania mogą dostarczyć bardziej szczegółowych informacji o strukturach anatomicznych i pomóc w ocenie, czy przepuklina jest uwięźnięta.
USG i inne techniki w diagnostyce przepuklin wewnętrznych
Trudniejsza do przeprowadzenia jest diagnostyka przepukliny wewnętrznej. W tym przypadku kluczowe znaczenie ma zarówno zbadanie pacjenta, jak i wywiad, który przeprowadza z nim lekarz. Występowanie takich objawów jak zgaga, odbijanie, ból w klatce piersiowej lub kaszel i chrypka pojawiające się bez uchwytnej przyczyny, mogą nakłonić lekarza do wykonania USG jamy brzusznej lub zdjęcia RTG klatki piersiowej.
Każde z tych badań powinno wykazać nieprawidłowości i skłonić do podjęcia odpowiedniego leczenia.
W przypadku przepukliny rozworu przełykowego, endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego może być dodatkowym narzędziem diagnostycznym. Pozwala ona na bezpośrednią wizualizację przełyku i żołądka, co może być pomocne w ocenie stopnia przesunięcia struktur i obecności ewentualnych powikłań, takich jak refluks żołądkowo-przełykowy.
Znaczenie badań ultrasonograficznych

USG jamy brzusznej przy przepuklinie pozwala określić wielkość i rodzaj zawartości worka przepuklinowego. Co więcej, ucisk głowicy może pomóc w dobrzusznym odprowadzeniu narządów, które się przemieściły. USG przepukliny uwidacznia wszelkie powikłania związane z rekonstrukcją operacyjną powłok brzusznych, co jest wartością dodaną tego badania.
Ponadto, podczas ultrasonografii można zobaczyć wszelkie inne nieprawidłowości w powłokach brzusznych, które mogą występować razem z przepuklinami lub je pozorować.
Nowoczesne techniki ultrasonograficzne, takie jak elastografia, mogą być używane do oceny elastyczności tkanek w okolicy przepukliny, co może pomóc w ocenie ryzyka uwięźnięcia przepukliny. Dzięki temu lekarze mogą lepiej planować interwencje chirurgiczne i monitorować pacjentów w sposób bardziej precyzyjny.
Leczenie i zapobieganie nawrotom przepuklin
Istotne jest także zrozumienie różnicy między przepukliną uwięźniętą a odprowadzalną. Przepuklina odprowadzalna daje się ręcznie odprowadzić do jamy brzusznej, natomiast uwięźnięta jest nieodprowadzalna i może prowadzić do poważnych komplikacji, takich jak niedrożność jelit czy martwica tkanek, co wymaga pilnej interwencji chirurgicznej.
Aby zmniejszyć ryzyko nawrotu przepukliny:
- unikaj podnoszenia ciężkich przedmiotów,
- kontroluj masę ciała,
- stosuj się do zaleceń lekarza dotyczących aktywności fizycznej i rehabilitacji pooperacyjnej.
Posłuchaj artykułu:
- Artykuł "Przepuklina - diagnostyka, badania USG" jest dostępny w formie audio z lektorem - posłuchaj teraz (06:14 minuty)
Źródła:
- Maciej Śmietański, "Przepukliny brzuszne", mp.pl, 2023
- HerniaSurge Group, "International guidelines for groin hernia management" (link.springer.com), 2018
- Frank Gaillard i inni, "Inguinal hernia" (radiopaedia.org), 2025
- David C. Brooks, David R. Urbach, "Hernias", Sabiston Textbook of Surgery (21st Edition), Chapter 45, 2022