Zewnętrzne objawy żylaków odbytu

Żylaki odbytu dają podobne objawy jak guzki krwawnicze (hemoroidy, zwane też żylakami wewnętrznymi odbytu). Żylaki odbytu wywodzą się ze splotów żylnych znajdujących się bliżej dolnej, zewnętrznej krawędzi odbytu. W odróżnieniu od guzków krwawniczych stwierdzenie ich obecności zawsze jest uważane za chorobę. Natomiast poduszeczki hemoroidalne to prawidłowe struktury, i występują u wszystkich ludzi. Znajdują się w górnej części kanału odbytu, i prawidłowo są małe i niewidoczne. Dopiero kiedy, ulegają zapaleniu bądź powiększeniu stają się powodem przykrych dolegliwości. Gdy przesuwają się w dół, na zewnątrz odbytu z wyglądu mogą przypominać z wyglądu żylaki.

Historia i tło problemu

Problemy z żylakami odbytu i chorobą hemoroidalną znane były już starożytnym lekarzom. Żyjący w 41 r. n.e. Discorides zalecał na objawy im towarzyszące okłady z aloesu. Jednak nie wszyscy dawni medycy byli zwolennikami stosowania delikatnych metod. Japończycy proponowali wykonywanie akupunktury w miejscu zmian, natomiast Galen zalecał przykładanie na nie pijawek. Współcześnie stosuje się również krioterapię. Podobno inspiracji dostarczył św. Fiakr - patron proktologów, który poczuł wyraźną ulgę w dolegliwościach kiedy spoczął na zimnym kamieniu. Podobno odcisk w skale można oglądać po dziś dzień.

Objawy i diagnostyka żylaków odbytu

Jeżeli obok uczucia dyskomfortu oraz świądu pojawia się dotkliwy ból, a na brzegu odbytu wyczuwalny jest twardawy guzek, powodujący uczucie ciała obcego, może to oznaczać, że w żylaku doszło do zakrzepicy. Jednak zwykle dolegliwości powodowane obecnością żylaków odbytu nie są na tyle dokuczliwe, by zaburzać codzienne funkcjonowanie. Do typowych objawów żylaków odbytu należą:

• Widoczne żylaki - są to opuchnięte naczynia, o fioletowym lub różowym zabarwieniu, znajdujące się przy brzegu odbytu.
• Krwawienie z odbytu - w stolcu, a czasami tylko na papierze toaletowym widziana jest żywoczerwona krew. W przypadku żylaków odbytu epizody krwawienia występują rzadziej niż w żylakach przełyku, i zwykle nie są one obfite. Jeśli pojawiają się często mogą doprowadzać do anemii, co stwierdza się wykonując morfologię.
• Brudzenie bielizny i nietrzymanie stolca - żylakom odbytu może towarzyszyć mimowolny wyciek treści jelitowej. Utrudnia to zachowanie odpowiedniej higieny, więc może powstawać stan zapalny, i zakażenia w pobliżu żylaków.
• Świąd w odbycie - jest rzadkim objawem towarzyszącym guzkom. Najczęściej zaostrza się wtedy, gdy dochodzi do powstania stanu zapalnego w obrębie odbytu.
• Ból poszerzonej żyły - same żylaki odbytu zwykle nie są bolesne, choć mogą powodować uczucie dyskomfortu. Występowanie silnych dolegliwości bólowych, uniemożliwiających siedzenie, zwykle towarzyszy, jak wspomniano, zakrzepicy w obrębie poszerzonej żyły.

Zbliżone objawy do żylaków odbytu dają liczne inne stany chorobowe. Mogą być to zarówno wspomniane hemoroidy, jak i kłykciny kończyste, szczelina odbytu a nawet rak. Dlatego tak ważne jest, by przed postawieniem rozpoznania przeprowadzono badanie lekarskie, połączone z oglądaniem okolicy odbytu oraz badaniem per rectum. Niestety, zdaniem dr Piotra Wałęgi z Jagiellońskiego Collegium Medicum połowa pacjentów leczonych z powodu żylaków odbytu nigdy nie była dokładnie badana.

W ostatnich latach do diagnostyki wprowadzono także nowoczesne narzędzia, takie jak ultrasonografia endoanalna czy wideorektoskopia, które pozwalają lepiej ocenić stopień zaawansowania zmian. Dzięki temu można odróżnić żylaki odbytu od innych schorzeń proktologicznych i szybciej zaplanować właściwe leczenie.

Leczenie żylaków odbytu

Leczeniem żylaków odbytu zajmują się specjaliści z zakresu chirurgii i proktologii oraz gastroenetrologii. Dolegliwości mogą być łagodzone za pomocą maści lub ciepłych okładów. Żylaki odbytu spowodowane marskością wątroby mogą zniknąć przy skutecznym leczeniu choroby je wywołującej.

Obecnie w leczeniu zachowawczym dużą rolę odgrywa modyfikacja diety, zwiększenie podaży błonnika oraz odpowiednie nawodnienie. Stosuje się także leki flebotropowe wzmacniające naczynia żylne. W przypadkach bardziej zaawansowanych wykorzystuje się metody zabiegowe, takie jak skleroterapia, gumkowanie żylaków czy laseroterapia.