Co to są żylaki kończyn dolnych?

Aby odpowiedzieć na pytanie „co to są żylaki kończyn dolnych”, przede wszystkim należy wyjaśnić sposób, w jaki funkcjonuje układ krążenia. W normalnych warunkach krew dociera do nóg, po czym wraca z powrotem do serca.

Jest to możliwe dzięki mięśniom wypychającym ją w górę, a także pracy zastawek żylnych, które uniemożliwiają jej spływanie w dół (wskutek działania grawitacji). Gdy krew, która powinna wrócić do serca, gromadzi się w żyłach, naczynia stopniowo się poszerzają – właśnie w ten sposób powstają żylaki ud, łydek oraz podudzi.

To zatem nic innego jak nadmiernie poszerzone i zdeformowane żyły, będące skutkiem nieprawidłowego krążenia krwi.

W ostatnich latach zwraca się uwagę, że żylaki kończyn dolnych mogą rozwijać się także u osób młodych, zwłaszcza prowadzących siedzący tryb życia lub pracujących zdalnie z ograniczoną aktywnością. Coraz częściej podkreśla się również wpływ długiego przebywania przed ekranem komputera i braku przerw ruchowych na pogorszenie przepływu żylnego.

Przyczyny żylaków kończyn dolnych

Przyczyn powstawania żylaków jest wiele. Ich rozwój wiąże się m.in. z wrodzoną lub nabytą niewydolnością zastawek żył powierzchownych. Skutkiem tego jest nieprawidłowe krążenie krwi i jej zaleganie w żyłach, czego konsekwencją są właśnie żylaki nóg. Choć tendencje do powstawania żylaków nóg z reguły są dziedziczone, sami również możemy się przyczynić do ich rozwoju.

Do czynników, które zwiększają ryzyko powstania żylaków, zaliczamy:

• brak ruchu
• branie częstych gorących kąpieli lub nadużywanie sauny
• nadwagę i otyłość
• nieprawidłową dietę bogatą w tłuszcze trans
• płaskostopie lub inne wady postawy
• okres ciąży oraz poród
• przebyte zapalenie żył głębokich
• przyjmowanie leków hormonalnych (np. doustnych środków antykoncepcyjnych)

Warto wiedzieć, że problem żylaków nóg dotyczy przede wszystkim kobiet, zwłaszcza po 40. roku życia. U mężczyzn powstawanie żylaków często powoduje długotrwałe i częste uprawianie sportów siłowych, np. podnoszenia ciężarów. Mówi się też, że jest to choroba zawodowa fryzjerów, dentystów i sprzedawców, którzy większą część dnia spędzają w pozycji stojącej.

Nowe badania wskazują dodatkowo, że istotnym czynnikiem ryzyka jest długotrwała ekspozycja na wysoką temperaturę – dotyczy to zarówno pracy w ciepłym środowisku, jak i częstego korzystania z gorących jacuzzi oraz saun. Wysoka temperatura wpływa na poszerzanie żył i osłabienie ich ścian.

Objawy żylaków nóg

Pierwsze objawy żylaków nóg są raczej niewinne i wcale nie muszą kojarzyć się nam z tym schorzeniem. To przede wszystkim:

Najczęstsze wczesne objawy żylaków:

• uczucie ciężkości nóg
• obrzęki w okolicy kostek
• ból w nogach po długim przebywaniu w tej samej pozycji (stojącej lub siedzącej)

Gołym okiem możemy zauważyć natomiast pajączki, czyli teleangiektazje – sieć drobnych czerwonych żyłek znajdujących się tuż pod skórą. Patrząc na nogi można zobaczyć także wyraźnie prześwitujące żyły. Jeśli na tym etapie nic nie zrobimy z chorobą, żylaki zaczną się powiększać, a wzdłuż zmienionego chorobowo naczynia wyczuwalne będą miękkie uwypuklenia.

Pojawią się także kolejne dolegliwości, takie jak skurcze nóg niewystępujące po odpoczynku. Małe żylaki mogą kwalifikować się do usunięcia, np. metodami bezinwazyjnymi jak skleroterapia czy laserowe usuwanie żylaków.

Coraz częściej pacjenci zgłaszają również dolegliwości takie jak mrowienie i uczucie gorąca w nogach czy nasilające się wieczorem zmęczenie, które mogą zwiastować początek niewydolności żylnej, nawet przy braku widocznych zmian.

Powikłania i leczenie żylaków

Małe żylaki, które nie zostaną w porę zdiagnozowane i leczone, mogą prowadzić do powstania większych zmian żylnych. W skrajnych przypadkach może dojść do rozwoju wielu groźnych powikłań, także tych, które zagrażają życiu pacjenta.

Najczęstsze powikłania żylaków kończyn dolnych:

• owrzodzenia żylne
• zakrzepica żył głębokich

Zaawansowane żylaki powodują także znaczne pogorszenie komfortu życia – ból, obrzęki, świąd i przewlekłe zmęczenie nóg.

Wizyta u flebologa pozwala ocenić stopień zaawansowania choroby, wykonać USG Doppler oraz dobrać odpowiednie leczenie. Jeśli choroba jest zaawansowana, może być konieczne wykonanie nieinwazyjnego zabiegu lub operacji żylaków kończyn dolnych.

W najnowszych rekomendacjach coraz większy nacisk kładzie się na terapię skojarzoną żylaków nóg – łączenie kompresjoterapii, farmakoterapii oraz zabiegów małoinwazyjnych, takich jak laseroterapia, fale radiowe czy klejenie żył. Metody te pozwalają na szybki powrót do aktywności i charakteryzują się wysoką skutecznością.

Czy żylaki mogą się cofnąć?

Pacjenci, którzy unikają lekarzy, zastanawiają się często, czy żylaki mogą się cofnąć. Niestety tego rodzaju zmiany żylne nie ustępują samoistnie, dlatego po rozpoznaniu objawów choroby wskazana jest szybka konsultacja z lekarzem.

Jedyną sytuacją, w której żylaki mogą się częściowo cofnąć, jest ciąża. Właśnie dlatego jeśli problem pojawił się u pacjentki w tym szczególnym okresie, lekarze nie zalecają usuwania żylaków. Decyzję o ewentualnym zabiegu podejmuje się dopiero po kilku miesiącach od rozwiązania, gdy masa ciała wraca do normy.

Warto wiedzieć, że w przypadku żylaków kluczowe znaczenie ma profilaktyka – poniższe działania mogą znacząco spowolnić rozwój choroby.

Elementy profilaktyki żylaków nóg:

• regularna aktywność fizyczna
• unikanie długotrwałego siedzenia lub stania
• dbanie o prawidłową masę ciała