Czy dieta ma wpływ na powstawanie hemoroidów?

Hemoroidy, nazywane przez specjalistów guzkami krwawniczymi, to prawidłowe struktury umiejscowione w kanale odbytu. Główną funkcją hemoroidów jest uszczelnianie odbytu oraz ułatwianie oddawania stolca. O chorobie hemoroidalnej mówi się w sytuacji, kiedy guzki krwawnicze ulegają powiększeniu, zapaleniu lub wypadaniu, co prowadzi do nieprzyjemnych objawów, takich jak ból, swędzenie czy krwawienie.

Choć istnieje wiele czynników ryzyka, takich jak predyspozycje genetyczne, siedzący tryb życia czy ciąża, to właśnie dieta i nawyki związane z wypróżnianiem odgrywają kluczową rolę w profilaktyce i leczeniu choroby hemoroidalnej. Odpowiednie odżywianie ma na celu przede wszystkim zapewnienie prawidłowej konsystencji stolca i regularności wypróżnień, co minimalizuje potrzebę parcia.

Dieta na hemoroidy – kluczowe zasady

Głównym czynnikiem dietetycznym, który zapobiega hemoroidom, jest odpowiednia podaż błonnika pokarmowego. Błonnik to grupa substancji pochodzenia roślinnego, które nie są trawione w przewodzie pokarmowym. Dzieli się go na dwie frakcje: rozpuszczalną i nierozpuszczalną. Błonnik rozpuszczalny (obecny np. w owsie, jęczmieniu, jabłkach) tworzy w jelitach żel, który zmiękcza masy kałowe, podczas gdy błonnik nierozpuszczalny (znajdujący się np. w otrębach i pełnych ziarnach) zwiększa objętość stolca, pobudzając perystaltykę jelit.

Oprócz błonnika, fundamentalnym elementem diety jest odpowiednie nawodnienie. Spożywanie dużej ilości błonnika bez wystarczającej ilości płynów może paradoksalnie nasilić zaparcia, ponieważ stolec staje się twardy i zbity. Dlatego zaleca się picie co najmniej 2-2,5 litra płynów dziennie, głównie w postaci wody, ale także słabych herbat ziołowych czy rozcieńczonych soków.

Ważną rolę w utrzymaniu zdrowia jelit odgrywają również probiotyki. Produkty takie jak naturalne jogurty, kefiry, maślanki czy kiszonki (kapusta, ogórki) dostarczają pożytecznych bakterii, które wspierają równowagę mikroflory jelitowej. Prawidłowy mikrobiom jest niezbędny dla regularnej pracy jelit i zapobiegania zaburzeniom trawienia.

Produkty zalecane w diecie

Błonnik znajduje się wyłącznie w produktach pochodzenia roślinnego. Jego głównymi źródłami są niskoprzetworzone produkty zbożowe, warzywa, owoce oraz nasiona roślin strączkowych.

W diecie przeciwhemoroidowej powinny znaleźć się:

• Produkty pełnoziarniste: pieczywo razowe, grube kasze (gryczana, pęczak), brązowy ryż, makaron pełnoziarnisty, płatki owsiane, otręby.
• Warzywa: brokuły, brukselka, kalafior, marchew, buraki, a także nasiona roślin strączkowych – fasola, groch, soczewica, ciecierzyca.
• Owoce: zwłaszcza te jedzone ze skórką, jak jabłka i gruszki, a także owoce jagodowe (maliny, porzeczki), kiwi oraz suszone owoce (śliwki, morele, figi), które działają lekko przeczyszczająco.

Produkty, które warto ograniczyć

Niektóre produkty mogą przyczyniać się do zaparć lub podrażniać błonę śluzową jelit, nasilając objawy hemoroidów.

Warto ograniczyć:

• Produkty o niskiej zawartości błonnika: białe pieczywo, biały ryż, jasny makaron, słodycze, ciasta.
• Potrawy ciężkostrawne i wzdymające: tłuste mięsa, dania smażone, fast foody.
• Ostre przyprawy: mogą podrażniać okolice odbytu podczas wypróżniania, powodując pieczenie i ból.
• Używki: mocna herbata, kawa i alkohol mogą działać odwadniająco, co przyczynia się do twardnienia stolca.
• Czekolada i kakao: u niektórych osób mogą działać zapierająco.

Profilaktyka hemoroidów – styl życia i nawyki

Warto pamiętać, że ilość błonnika w diecie należy zwiększać stopniowo, aby uniknąć wzdęć i dyskomfortu. Docelowo dzienne spożycie powinno wynosić około 30-40 gramów. Równie ważna jest regularność posiłków – jedzenie 4-5 mniejszych porcji w ciągu dnia wspomaga stałą pracę jelit.

Poza dietą, kluczowe znaczenie ma regularna aktywność fizyczna. Ruch, nawet w postaci codziennych spacerów, pobudza perystaltykę jelit i zapobiega zaparciom. Należy również unikać długotrwałego siedzenia – osoby pracujące przy biurku powinny robić krótkie przerwy na rozprostowanie nóg co godzinę.

Niezwykle istotne są także prawidłowe nawyki toaletowe. Nie należy wstrzymywać potrzeby wypróżnienia, ponieważ prowadzi to do zalegania mas kałowych i ich twardnienia. Ważne jest również, aby unikać silnego parcia i nie spędzać w toalecie więcej czasu, niż to konieczne (np. z telefonem czy książką), gdyż pozycja siedząca zwiększa ciśnienie w żyłach odbytu.