Skleroterapia piankowa i farmakologiczna

Żylaki kończyn dolnych nazywane są chorobą zawodową fryzjerek i ekspedientek, co wynika z faktu, że ryzyko zachorowania zwiększa praca stojąca.

W takiej pozycji droga krwi z nóg do serca jest szczególnie daleka, a mięśnie stóp oraz łydek tkwią w bezruchu, utrudniając krwi wędrówkę w górę.

Ryzykowna jest także praca w pozycji siedzącej – przy stale zgiętych stawach biodrowych i kolanowych krew również ma utrudnioną drogę ku sercu. Te czynniki sprzyjają rozszerzaniu ścian naczyń włosowatych, które muszą radzić sobie z większym ciśnieniem przepływającej przez nie krwi.

Czynniki zwiększające ryzyko żylaków:

• długotrwała praca stojąca,
• długotrwała praca siedząca,
• brak aktywacji mięśni łydek i stóp,
• utrudniony odpływ krwi ku sercu,
• zwiększone ciśnienie w naczyniach włosowatych.

Na czym polega skleroterapia żylaków kończyn dolnych

W przypadku pajączków i żylaków we wczesnych stadiach najczęściej można zastosować leczenie żylaków metodami chemicznymi. Taką techniką jest skleroterapia żylaków, która stanowi alternatywę dla zabiegów operacyjnych.

Ten nieinwazyjny sposób usuwania żylaków kończyn dolnych polega na podawaniu do uszkodzonej żyły środków farmakologicznych, które powodują zwłóknienie i zamknięcie światła uszkodzonego naczynia, a następnie jego wchłonięcie i wyłączenie z układu żylnego.

Liczba iniekcji oraz stężenie podawanego preparatu uzależnione są od wielkości naczynia. Procedura jest bezbolesna i nie wymaga wcześniejszego znieczulenia, a czas trwania około pół godziny.

Kluczowe cechy skleroterapii:

• zabieg ambulatoryjny bez hospitalizacji,
• zazwyczaj bez konieczności znieczulenia,
• czas pojedynczej sesji około 30 minut,
• liczba sesji zależy od rozległości zmian,
• możliwość kontroli pod USG Doppler,
• wspomaganie efektu kompresjoterapią.

Przebieg zabiegu skleroterapii

Do usunięcia niewielkich żylaków zwykle wystarczy jeden zabieg skleroterapii, w przypadku większych zmian konieczne jest przeprowadzenie serii ostrzykiwań – z reguły nie więcej niż 3–4 zabiegi w odstępach co najmniej tygodniowych.

W ostatnich latach coraz częściej stosuje się skleroterapię pod kontrolą USG Doppler, które umożliwia lekarzowi dokładne monitorowanie podawanego środka i ocenę jego rozprzestrzeniania się w żyle. Pozwala to zwiększyć skuteczność leczenia i ograniczyć ryzyko powikłań.

Obecnie metoda ta jest uznawana za jedną z najbezpieczniejszych form terapii niewydolności żylnej, zwłaszcza w połączeniu z kompresjoterapią.

Rodzaje skleroterapii i ich zastosowanie

Wyróżnia się dwie główne odmiany skleroterapii – farmakologiczną oraz skleroterapię piankową, które pod względem przeprowadzenia zabiegu nie różnią się od siebie, jednak różnią się konsystencją podawanego środka.

W przypadku klasycznej skleroterapii preparat ma postać płynu, jednak w ostatnich latach coraz bardziej popularyzuje się skleroterapia piankowa tzw. metodą Tessariego. W trakcie tego zabiegu do żył wstrzykiwany jest preparat w postaci piany, która nie rozpływa się w żyle i zamyka tylko wybrane żylaki, co sprawia, że procedura jest bardziej precyzyjna.

Różnice między formami skleroterapii:

• płyn – rozcieńcza się w krwiobiegu, działa szerzej,
• pianka – wypiera krew, działa miejscowo i precyzyjniej,
• pianka przydatna przy większych żylakach,
• obie metody mogą być łączone z kompresją,
• wybór formy zależy od obrazu USG i kwalifikacji.

Skleroterapia piankowa pod kontrolą USG

Skleroterapię piankową można stosować nawet w przypadku większych żylaków, a zabieg stanowi alternatywę dla klasycznych operacji usuwania niewydolnych żył. Coraz częściej wykorzystuje się tzw. echskleroterapię, czyli skleroterapię piankową pod kontrolą USG, która daje lekarzowi możliwość dokładnego śledzenia przepływu pianki wewnątrz żył i precyzyjnego zamknięcia zmienionych naczyń.

Najświeższe badania kliniczne potwierdzają wysoką skuteczność metody piankowej także w leczeniu żylaków nawrotowych, gdzie tradycyjne techniki chirurgiczne bywają mniej efektywne.

Wprowadzenie piany zamiast płynu pozwala na użycie mniejszej ilości środka sklerotyzującego przy zachowaniu większej kontroli nad jego działaniem, co przekłada się na mniejsze ryzyko powikłań i lepszy efekt kosmetyczny.

Efektywność i bezpieczeństwo skleroterapii

Zabieg skleroterapii ma wiele zalet – jest mało inwazyjny i przeprowadza się go w warunkach ambulatoryjnych. Z uwagi na zastosowanie bardzo cienkich igieł procedura jest praktycznie bezbolesna i nie wymaga znieczulenia. Brak urazu tkanek to brak blizn po zabiegu, co wpływa na jego wysoki profil bezpieczeństwa.

Po zabiegu może pojawić się niewielkie zasinienie skóry, które zwykle ustępuje po kilku tygodniach. Wśród przeciwwskazań do zabiegu wymienia się ciążę, okres karmienia piersią, zakrzepicę żył głębokich, zakażenia skóry oraz alergię na składniki preparatu.

Najczęstsze możliwe powikłania:

• przejściowe stwardnienie lub delikatne przebarwienia skóry,
• ból lub tkliwość w miejscu wkłucia,
• rzadko drobne pęcherzyki lub martwica skóry,
• minimalne ryzyko zakrzepicy przy prawidłowej kwalifikacji.

Powikłania po zabiegu skleroterapii

W rzadkich przypadkach może dojść do przejściowego stwardnienia skóry lub niewielkich przebarwień, które ustępują samoistnie. Kluczowe znaczenie ma właściwa kwalifikacja pacjenta oraz doświadczenie lekarza wykonującego zabieg, co znacząco zmniejsza ryzyko wystąpienia niepożądanych skutków.

W 2024 roku opublikowano rekomendacje Europejskiego Towarzystwa Flebologicznego (EVF), które potwierdzają skuteczność skleroterapii jako jednej z metod pierwszego wyboru w leczeniu małych i średnich żylaków. Wskazano również na konieczność kontroli ultrasonograficznej oraz indywidualnego doboru stężenia środka sklerotyzującego.

Zalecenia po zabiegu skleroterapii

Bezpośrednio po zabiegu zaleca się intensywny spacer przez pół godziny. Niewskazane jest natomiast dłuższe pozostawanie w pozycji stojącej lub siedzącej. Przez pierwszy miesiąc ważne jest prowadzenie aktywnego trybu życia i codzienne spacery.

Konieczne jest noszenie opatrunku uciskowego, a następnie pończoch uciskowych, które zwiększają skuteczność terapii. Pacjenci powinni unikać gorących kąpieli, sauny i ekspozycji na słońce przez kilka tygodni po zabiegu, ponieważ może to sprzyjać przebarwieniom skóry.

Zalecane jest również unikanie intensywnego wysiłku fizycznego przez pierwsze dni po skleroterapii. Kontrola u lekarza wykonywana jest zwykle po 1–2 tygodniach od zabiegu, aby ocenić skuteczność leczenia i ewentualnie zaplanować kolejne ostrzykiwania.

Najważniejsze zalecenia po skleroterapii:

• codzienny, umiarkowany marsz i aktywność,
• stałe stosowanie wyrobów uciskowych,
• unikanie sauny, gorących kąpieli i słońca,
• czasowe ograniczenie intensywnego wysiłku,
• kontrola lekarska po 1–2 tygodniach.

Przy odpowiednim przestrzeganiu zaleceń pozabiegowych oraz utrzymywaniu aktywności fizycznej efekty skleroterapii utrzymują się latami. W przypadku osób z tendencją do przewlekłej niewydolności żylnej zaleca się regularne kontrole flebologiczne oraz stosowanie profilaktyki przeciwżylakowej.