Stulejka - kiedy trzeba udać się do lekarza

Znajdująca się na końcu penisa żołądź jest pokryta fałdem skórnym - napletkiem, który składa się z blaszki zewnętrznej i wewnętrznej. U dzieci blaszka wewnętrzna jest związana z żołędzią, a to jest przyczyną braku, lub ograniczonej ruchomości napletka (tzw. stulejka fizjologiczna). Taki stan jest uznawany za fizjologiczny, aż do momentu ukończenia przez dziecko 3 roku życia. Kiedy chłopiec rośnie, blaszka wewnętrzna stopniowo uwalnia się od żołędzi i staje się możliwe odprowadzanie części napletka. W wieku około trzech lat napletek powinno się już dać całkowicie odprowadzić do rowka zażołędnego. Stan niemożności odprowadzenia napletka nazywa się stulejką.

Stulejka fizjologiczna jest bardzo częstą przypadłością. Uważa się, że napletek jest odprowadzalny zaledwie u 50% chłopców pod koniec pierwszego roku życia, a częstość ta wzrasta do 89% wśród trzylatków. U małych dzieci należy przyjąć postawę wyczekującą, ponieważ wraz z rozwojem narządów płciowych, stopniowo zwiększa się możliwość odprowadzenia napletka i w większości przypadków udaje się uniknąć leczenia farmakologicznego jak i chirurgicznego.

Objawy stulejki i możliwe powikłania

Stulejka może mieć przebieg bezobjawowy, zwłaszcza w formie fizjologicznej, ale u starszych dzieci i dorosłych może prowadzić do powikłań.

Najczęstsze objawy stulejki to:

• trudności w oddawaniu moczu;
• uczucie napięcia podczas erekcji;
• ból w okolicy napletka i żołędzi;
• nawracające infekcje napletka i żołędzi.

Nieleczona stulejka może prowadzić do stanów zapalnych, tworzenia się zrostów, a także sprzyjać powstawaniu nawracających infekcji dróg moczowych. Załupek, czyli zaklinowanie napletka za żołędzią, stanowi nagłe powikłanie stulejki. Wymaga on natychmiastowej pomocy medycznej, ponieważ może prowadzić do zaburzenia ukrwienia żołędzi, a w konsekwencji do martwicy tkanek.

Stulejka bliznowata i inne przyczyny

W przypadku powtarzających się stanów zapalnych lub urazów może dojść do rozwoju wtórnej stulejki bliznowatej, której przyczyną są zmiany w tkance łącznej – blizny oraz zrosty. Różni się ona od postaci pierwotnej tym, że zwykle wcześniej napletek był odprowadzalny, a problemy pojawiły się dopiero po infekcjach lub urazach.

W diagnostyce różnicowej należy uwzględnić inne przyczyny zwężenia napletka, takie jak lichen sclerosus (liszaj twardzinowy). To przewlekła choroba skóry, która może powodować zwłóknienia i zmniejszenie elastyczności napletka. Leczenie tego schorzenia jest odmienne i często wymaga konsultacji dermatologicznej.

Stulejka u dzieci – kiedy do lekarza

Dzieci do trzeciego roku życia należy obserwować oraz dbać o higienę ich narządów intymnych. Kiedy chłopiec osiągnie trzeci rok życia, a nadal nie będzie się dało odprowadzić napletka, warto udać się do specjalisty. Podczas badania lekarz stwierdzi, czy konieczne jest wdrożenie leczenia, czy z decyzją o podjęciu terapii można jeszcze zaczekać. Takie postępowanie dotyczy tylko chłopców zdrowych, u których poza stulejką nie występują inne objawy chorobowe.

Objawy wymagające pilnej konsultacji:

• wydzielina pod napletkiem;
• cechy zapalenia – zaczerwienienie, obrzęk, ból;
• nawracające zakażenia układu moczowego;
• trudności w oddawaniu moczu;
• rozdęcie napletka podczas mikcji.

Zdarza się, że w wyniku zapaleń toczących się w napletku lub w wyniku uszkodzenia mechanicznego (np. w wyniku "domowych" metod leczenia stulejki), mogą powstawać blizny. Tkanka łączna z której składa się blizna, jest niepodatna na rozciąganie, mogą powstawać również zrosty, które stanowią mechaniczną przeszkodę w odprowadzeniu napletka. W tych sytuacjach jest konieczna wizyta u specjalisty.

Wiek dziecka a decyzja o leczeniu

Większość zabiegów chirurgicznych wykonuje się dopiero po 5.–6. roku życia dziecka, o ile wcześniej nie pojawiają się żadne powikłania. Wcześniejsze interwencje są zarezerwowane dla przypadków zaawansowanych lub wymagających szybkiego działania.

Leczenie stulejki – leki i zabiegi

Doborem metody leczenia zajmuje się zwykle specjalista chirurgii ogólnej lub urologii. Leczeniem pierwszego rzutu jest zazwyczaj stosowanie maści zawierających sterydy, których zadaniem jest zmiękczenie i uelastycznienie blaszki zewnętrznej napletka w celu umożliwienia jej zsunięcia. Jeśli ta metoda jest nieskuteczna, lekarz kieruje pacjenta na leczenie zabiegowe.

Istnieją dwie główne metody operacyjnego leczenia stulejki. Można wykonać zabieg plastyczny, w którym uzyskuje się poszerzenie napletka, ale bez jego usunięcia lub obrzezanie, podczas którego napletek jest usuwany. Wybór metody zależy od zaawansowania objawów chorobowych oraz od przyczyny powstania stulejki.

W ostatnich latach coraz większą popularność zyskują mniej inwazyjne techniki chirurgiczne, w tym zabiegi laserowe, które mogą wiązać się z mniejszym dyskomfortem pozabiegowym i szybszym gojeniem. Nadal jednak klasyczne metody są uznawane za skuteczne i bezpieczne, a decyzję o wyborze konkretnej techniki podejmuje lekarz wspólnie z pacjentem lub jego opiekunami.

Po zabiegach chirurgicznych mogą wystąpić powikłania pooperacyjne, takie jak ból, krwawienie, obrzęk, zrosty lub miejscowe infekcje. Dlatego ważna jest odpowiednia opieka pozabiegowa oraz kontrolne wizyty u lekarza.

Higiena i profilaktyka stulejki

Właściwa higiena okolic intymnych u chłopców może pomóc w zapobieganiu stanom zapalnym napletka, które mogą prowadzić do rozwoju blizn i wtórnej stulejki. Zaleca się delikatne przemywanie prącia letnią wodą bez użycia silnych detergentów oraz unikać forsownego odciągania napletka, szczególnie u małych dzieci. Zbyt agresywne próby mogą powodować mikrourazy i prowadzić do bliznowacenia tkanek.

Rodzice powinni regularnie kontrolować wygląd narządów płciowych dziecka i w razie jakichkolwiek wątpliwości skonsultować się z pediatrą lub urologiem dziecięcym. Edukacja w zakresie prawidłowej pielęgnacji i rozpoznawania pierwszych objawów problemu może znacząco zmniejszyć ryzyko powikłań.

W przypadku dorosłych mężczyzn również należy dbać o codzienną higienę oraz kontrolować wszelkie zmiany w wyglądzie napletka. Stulejka u dorosłych może być efektem wcześniejszych zaniedbań, powikłań zapalnych lub zmian skórnych. Nieleczona może powodować trudności higieniczne, ale również zaburzenia w życiu seksualnym i psychologicznym.

Konsekwencje psychologiczne nieleczonej stulejki mogą obejmować wstyd, obniżone poczucie własnej wartości oraz unikanie kontaktów intymnych, szczególnie u młodzieży i dorosłych. Dlatego problem ten powinien być traktowany poważnie i z należytą empatią.