Wyroby uciskowe w profilaktyce żylaków nóg

Jedną z metod leczenia żylaków jest noszenie odpowiednich wyrobów uciskowych. Lekarze często dobierają je swoim pacjentom profilaktycznie, jako środek wspomagający inną terapię, w okresie rekonwalescencji po zabiegu lub gdy żylaki nie są jeszcze mocno zaawansowane. Metoda ta ma wielu zwolenników, ponieważ jest bezpieczna i nieinwazyjna.

Warto jednak pamiętać, że nie usunie ona istniejących żylaków, a jedynie złagodzi ich objawy oraz zapobiegnie powikłaniom. Aby kompresjoterapia była skuteczna, pończochy czy podkolanówki przeciwżylakowe należy zakładać prawidłowo i nosić systematycznie.

Kompresjoterapia: zasady i przeciwwskazania

Chociaż kompresjoterapia jest bezpieczna, nie każdy może z niej korzystać w taki sam sposób. Bezwzględnym przeciwwskazaniem jest ciężka choroba tętnic obwodowych z istotnym niedokrwieniem kończyn. Ostrożności wymagają też niewyrównana niewydolność serca, aktywne zakażenia skóry, znaczna neuropatia czuciowa oraz alergia na składniki wyrobu.

U osób z umiarkowaną chorobą tętnic kończyn dobór klasy ucisku powinien odbywać się po ocenie ukrwienia i pod kontrolą lekarza. Jeśli podczas noszenia pojawią się ból spoczynkowy, drętwienie, zblednięcie lub zasinienie palców, należy zdjąć wyrób i pilnie skontaktować się z lekarzem.

Kompresjoterapia a inne metody leczenia

Wyroby uciskowe często stanowią element leczenia łączonego. Mogą być stosowane równolegle z farmakoterapią objawową w celu zmniejszenia dolegliwości takich jak obrzęk czy uczucie ciężkości nóg. Po zabiegach leczenia żylaków lekarz zwykle zaleca czasowe noszenie pończoch o określonej klasie ucisku, aby wspomóc efekty zabiegu i ograniczyć obrzęk.

W przypadku zakrzepicy żył głębokich kompresja może łagodzić ból i obrzęk jako uzupełnienie leczenia przeciwzakrzepowego – decyzję o jej zastosowaniu podejmuje lekarz prowadzący.

Dobór wyrobów uciskowych

Trudno jednoznacznie stwierdzić, czy lepsze są pończochy uciskowe na żylaki czy podkolanówki przeciwżylakowe. Lekarze częściej przepisują podkolanówki, ponieważ z reguły są one lepiej tolerowane przez pacjentów. Wiele zależy jednak od charakteru żylaków, które występują u danej osoby – czasem podkolanówki czy skarpety uciskowe to za mało.

Konieczność stosowania pończoch przeciwżylakowych sięgających połowy uda lub nawet dłuższych występuje, gdy mamy do czynienia z dużymi żylakami ud lub obrzękiem w tym obszarze.

Na komfort wpływa także konstrukcja wyrobu: dostępne są wersje z otwartymi palcami (ułatwiają zakładanie, korzystne w cieplejsze dni) oraz różne wykończenia pasa/silikonowych taśm. W razie podrażnień warto rozważyć inne wykończenie lub zastosowanie cienkiej podkolanówki/linera pod wyrób. Kluczowe jest prawidłowe zmierzenie kończyny (najlepiej rano, przy najmniejszym obrzęku) i dopasowanie rozmiaru według tabel producenta.

Stopnie kompresji (klasy ucisku)

Długość wyrobu uciskowego to nie jedyny parametr, na który zwraca się uwagę podczas kompresjoterapii. Niezwykle istotna jest także siła ucisku. Jej wybór zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta.

Wyróżniamy następujące stopnie ucisku:

• 1. stopień, w którym ciśnienie wywołane przez produkt wynosi 18–21 mmHg. Tego rodzaju wyroby stosuje się głównie w profilaktyce zakrzepicy żył głębokich oraz w przypadku niewielkich żylaków kończyn dolnych, które nie wywołują zbyt uciążliwych dolegliwości.
• 2. stopień, gdzie ucisk wynosi 23–32 mmHg. Jest on stosowany przede wszystkim po operacjach chirurgicznych, skleroterapii oraz po przebytym zakrzepowym zapaleniu żył.
• 3. stopień, gdzie ucisk jest już duży i wynosi 34–46 mmHg. Znajduje on zastosowanie w terapii przewlekłej niewydolności żylnej, gdzie obrzęki są duże i zaawansowane, ale odwracalne.
• 4. stopień, o bardzo dużym ucisku, powyżej 49 mmHg. Takie wyroby stosuje się u pacjentów dotkniętych obrzękiem nieodwracalnym bądź chłonnym.

Klasa ucisku odnosi się do ciśnienia przy kostce i powinna być dostosowana przez lekarza. U osób z podejrzeniem choroby tętnic kończyn przed rozpoczęciem terapii konieczna jest ocena ukrwienia (np. wskaźnik kostka–ramię), aby dobrać bezpieczny poziom kompresji.

Zakładanie i pielęgnacja pończoch uciskowych

Pończochy uciskowe należy nosić zgodnie z zaleceniami lekarza. Pomocne może być również użycie specjalnych narzędzi do zakładania, które ułatwią równomierne rozłożenie materiału na nodze, unikając załamań mogących wywołać dyskomfort lub zmniejszyć efektywność ucisku.

Zasady prawidłowego użytkowania pończoch uciskowych

Pończochy należy zakładać najlepiej jeszcze przed wstaniem z łóżka, a najpóźniej tuż po porannym prysznicu. Pacjenci muszą nosić je przez cały dzień i zdejmować dopiero przed pójściem spać – niestety także latem. W największe upały zaleca się korzystać z nich przynajmniej przez pół dnia, gdy temperatura powietrza jest najbardziej znośna.

Zużyte pończochy trzeba oczywiście wymieniać. Zwykle robi się to dwa razy w roku.

Pielęgnacja skóry i trwałość wyrobów

Skórę myj delikatnym środkiem, dokładnie osuszaj (szczególnie przestrzenie międzypalcowe), a emolienty nakładaj wieczorem, po zdjęciu wyrobu. Regularnie oglądaj skórę i paznokcie, unikaj ostrych krawędzi, a w razie objawów podrażnienia lub infekcji skonsultuj się z lekarzem.

Pierz regularnie zgodnie z zaleceniami producenta (najczęściej w letniej wodzie, łagodnym środku, bez zmiękczaczy i wybielaczy), nie wyżynaj, susz na płasko z dala od źródeł ciepła.

Jak zmniejszyć dyskomfort w upały?

Aby zminimalizować dyskomfort:

• Rozważ cieńsze, przewiewne wersje wyrobów i otwarte palce (ułatwiają wentylację i zakładanie);
• Wybieraj jasne kolory i noś wyroby w najchłodniejszych porach dnia, a w godzinach największego upału częściej odpoczywaj z uniesionymi nogami;
• Nawadniaj się, unikaj długotrwałego stania/siedzenia; krótkie chłodne prysznice łydek zmniejszają obrzęk;
• Miej drugą parę na zmianę w ciągu dnia, aby zakładać suchy, chłodny wyrób; przechowuj zapas w chłodnym miejscu;
• Stosuj akcesoria do zakładania (rękawiczki, poślizgowe stópki, ramy do naciągania), aby skrócić czas i wysiłek.

Jeśli mimo tych zasad odczuwasz znaczny dyskomfort, porozmawiaj z lekarzem o modyfikacji klasy ucisku, długości wyrobu lub alternatywnych rozwiązaniach (np. bandażowaniu) na najbardziej upalne dni.

Gdzie kupić pończochy uciskowe i akcesoria?

Pończochy lub rajstopy na żylaki należy kupować w specjalistycznym sklepie ortopedycznym. Aby jak najlepiej je dopasować, dobrze jest wypróbować je w pozycji stojącej i założyć jeszcze przed południem. W sklepach można znaleźć wyroby uciskowe przeznaczone dla obu płci, jak i tylko kobiet lub mężczyzn.

Podkolanówki uciskowe męskie z reguły są wykonane z tkanin o ciemniejszych, bardziej stonowanych kolorach. Im lepsza jakość materiału, tym wyższa jest cena pończochy uciskowej. Warto zainwestować w produkty od sprawdzonego producenta, które nie będą zbyt szybko się zużywać i wytrzymają w dobrym stanie przynajmniej pół roku.

Na co zwrócić uwagę przy zakupie?

Nowoczesne technologie produkcji wyrobów uciskowych często oferują udoskonalone materiały, które zapewniają większy komfort noszenia. Zwróć uwagę na produkty, które posiadają certyfikaty jakości, co może być gwarancją ich skuteczności i bezpieczeństwa.

Warto rozważyć zakup akcesoriów ułatwiających zakładanie (rękawiczki, ramy, poślizgowe stópki) oraz cienkich linerów skarpetkowych, które poprawiają komfort i higienę. W przypadku wahań masy ciała, ciąży lub zmian nasilenia obrzęków konieczna może być ponowna przymiarka i korekta rozmiaru.

Opaski uciskowe (bandaże) – zastosowanie

Jeszcze innym rodzajem wyrobów uciskowych są opaski uciskowe na żylaki, zwane też bandażami żylnymi. Po raz pierwszy trzeba zakładać je pod okiem przeszkolonej osoby, która zwróci uwagę na wszelkie niuanse i nauczy nas poprawnego stosowania wyrobu.

Opaski uciskowe zapobiegają zaleganiu krwi i są polecane przede wszystkim po operacjach, jako profilaktyka przeciwzakrzepowa. Stosuje się je także u chorych z zaburzonym działaniem pompy mięśniowej oraz po przebytym zakrzepowym zapaleniu żył. Tacy pacjenci mogą skorzystać także z pończoch przeciwzakrzepowych.

Dzięki zwiększeniu przepływu krwi są one dobrą metodą zapobiegania powikłaniom zakrzepowo-zatorowym. Poleca się je zatem głównie osobom długo unieruchomionym, np. po operacji. Wybór opasek uciskowych powinien być dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta, a ich skuteczność należy regularnie oceniać we współpracy z opieką medyczną. Pamiętaj, że nawet najlepsze wyroby nie zastąpią zdrowego trybu życia i odpowiedniej diety wspomagającej mikrokrążenie.