Różnice między skleroterapią żylaków pianką a płynem

Żylakami nazywamy zmienione chorobowo naczynia żylne powierzchowne, które w wyniku zachodzącej przebudowy stają się wydłużone, rozszerzone i nadmiernie poskręcane. Istnieje wiele przyczyn powstawania tych zmian, wśród których na uwagę zasługują m.in. przebycie zakrzepicy żył głębokich czy mniejsza aktywność fizyczna.

W zależności od zaawansowania procesu chorobowego metoda leczenia żylaków kończyn dolnych może się różnić. W początkowych stadiach choroby korzystne jest stosowanie metod zachowawczych, takich jak unoszenie kończyny czy używanie specjalnych opasek i pończoch uciskowych.

W leczeniu bardziej rozwiniętych żylaków bardziej skuteczne są metody zabiegowe. Dobór metody (w tym czy wskazana będzie pianka czy płyn) powinien wynikać z kwalifikacji przeprowadzonej przez lekarza doświadczonego w leczeniu chorób żył, po badaniu klinicznym i USG Doppler.

Skleroterapia żylaków – na czym polega?

Skleroterapia jest niechirurgiczną metodą leczenia zmian żylnych, której przeprowadzenie jest preferowane m.in. u pacjentów, którzy cierpią na niegojące się owrzodzenia żylne. W tych przypadkach zastosowanie techniki niechirurgicznej zmniejsza ryzyko rozwoju infekcji.

Mechanizm działania w obu technikach jest podobny: środek obliterujący uszkadza śródbłonek (wewnętrzną wyściółkę żyły), co prowadzi do zlepienia ścian, zakrzepu w świetle naczynia oraz stopniowego włóknienia i trwałego zamknięcia – czyli obliteracji.

Różni się natomiast postać fizyczna i sposób kontaktu leku z krwią i ścianą naczynia: w technice z użyciem płynu lek miesza się z krwią i może być szybciej rozcieńczany, natomiast w technice z użyciem pianki lek jest spieniony gazem (mikropęcherzyki), dzięki czemu wypiera krew ze światła naczynia, dłużej przylega do ściany i nie ulega istotnemu rozcieńczeniu, co zwiększa skuteczność w większych żyłach oraz ułatwia kontrolę pod USG.

Najczęściej stosowanymi substancjami obliterującymi są detergenty: polidokanol (lauromakrogol 400) oraz siarczan tetradecylu sodu. To dobrze przebadane leki o udokumentowanej skuteczności i profilu bezpieczeństwa; w postaci płynnej stosuje się je w różnych stężeniach dobranych do średnicy naczynia, a do skleroterapii piankowej te same roztwory miesza się z gazem (powietrze lub mieszaniny gazów) w celu uzyskania stabilnej pianki.

Skleroterapia piankowa a płynna – różnice i wskazania

Dla skuteczności terapii kluczowe jest dobranie odpowiedniego środka do wielkości naczyń krwionośnych poddawanych zabiegowi. Skleroterapia sprawdza się szczególnie dobrze w korekcji zmian o małej (1 mm) i średniej (4 mm) średnicy. W leczeniu zmian chorobowych o większej średnicy preferowana jest skleroterapia za pomocą pianki, a nie płynu, co związane jest z tym, że środek o konsystencji pianki utrzymuje dłuższy kontakt ze ścianą naczynia.

Skleroterapia farmakologiczna z zastosowaniem środka płynnego sprawdza się natomiast lepiej w leczeniu zmian o małej średnicy, gdyż ze względu na mniejszą gęstość pozwala na pełniejsze rozprowadzenie w naczyniu. Niezależnie od zastosowanej techniki skleroterapii zabieg ten nie jest zalecany w przypadku obecności zmian żylnych o średnicy 8 mm i większej.

W praktyce próg średnicy żyły nie stanowi bezwzględnego przeciwwskazania – w doświadczonych ośrodkach pianka w skleroterapii pod kontrolą USG bywa stosowana także w większych pniach żylnych, natomiast o wyborze metody i bezpieczeństwie decyduje indywidualna kwalifikacja.

Skuteczność, bezpieczeństwo i powikłania skleroterapii

Do zalet skleroterapii piankowej należy fakt, że zastosowany preparat w postaci spienionej wypiera krew ze światła naczynia i nie ulega znacznemu rozcieńczeniu, co sprawia, że obliteracji ulegają tylko ściśle wybrane naczynia żylne lub ich odgałęzienia. Przy zastosowaniu technik obrazowania naczyń w postaci ultrasonografii (USG), możliwa jest dzięki skleroterapii piankowej obliteracja naczyń o większej niż zazwyczaj średnicy.

Można zatem powiedzieć, że skleroterapia piankowa jest metodą działającą bardziej wybiórczo i precyzyjnie na zmienione chorobowo naczynia żylne niż skleroterapia farmakologiczna z użyciem środka płynnego.

Zalety i bezpieczeństwo zabiegu

Oba rodzaje skleroterapii posiadają liczne zalety, do których należy m.in.:

• możliwość przeprowadzenia zabiegu w warunkach ambulatoryjnych,
• małoinwazyjny charakter całej procedury,
• praktycznie bezbolesny przebieg.

Bezpieczeństwo skleroterapii jest wysokie, a stwierdzane ewentualnie powikłania mają zazwyczaj łagodny przebieg.

Najczęściej u pacjentów poddawanych zabiegowi skleroterapii żylaków kończyn dolnych stwierdzić można miejscowe przebarwienie skóry kończyn, świąd skóry czy obecność krwiaków. Dodatkowo mogą wystąpić: przejściowy ból lub uczucie pieczenia, drobne stwardnienia/„guzki” w przebiegu zamykanych żył, tzw. matting (siateczka drobnych naczyń).

Rzadziej obserwuje się zapalenie żył powierzchownych, reakcje alergiczne na lek, miejscową martwicę skóry w razie podania poza naczynie lub do naczynia tętniczego. Bardzo rzadko dochodzi do zakrzepicy żył głębokich, zatorowości płucnej czy przemijających objawów neurologicznych lub zaburzeń widzenia (niekiedy po skleroterapii piankowej, zwłaszcza u osób z predyspozycją do migreny).

Przeciwwskazania i kwalifikacja do skleroterapii

Przeciwwskazania do skleroterapii (mogą być bezwzględne lub względne, decyzję podejmuje lekarz po badaniu i USG):

• nadwrażliwość/alergia na polidokanol lub siarczan tetradecylu sodu,
• aktywna zakrzepica żył głębokich lub przebyta niedawno zatorowość płucna; ostre zapalenie żył,
• zakażenie skóry lub tkanek miękkich w miejscu planowanego wkłucia,
• znaczna niewydolność tętnicza kończyny (zaawansowana choroba tętnic obwodowych),
• ciąża (zabieg zwykle odraczany); w okresie karmienia decyzja indywidualna,
• brak możliwości chodzenia po zabiegu lub przeciwwskazania do kompresjoterapii,
• niekontrolowane choroby ogólnoustrojowe (np. ciężka niewydolność serca) – ocena indywidualna,
• względnie: migrena z aurą, przetrwały otwór owalny z przebytymi epizodami neurologicznymi, ciężka choroba płuc – wymagają szczególnej ostrożności przy skleroterapii piankowej.

Zalecenia po zabiegu

Po zabiegu skleroterapii zwykle zalecana jest kompresjoterapia, spacery i unikanie długotrwałego unieruchomienia; lekarz może zaplanować kontrolę (często z USG) w celu oceny efektu, ewentualnej ewakuacji przetrzymanej krwi i decyzji o kolejnych sesjach.

Nowe trendy i badania w skleroterapii

W ostatnich latach pojawiły się nowe badania dotyczące skuteczności i bezpieczeństwa skleroterapii, szczególnie z użyciem skleroterapii piankowej. Nowoczesne techniki obrazowania umożliwiają precyzyjną ocenę przebiegu zabiegu oraz jego efektywność. Wprowadzenie ultrasonogany sterowanej skleroterapii piankowej pozwala na jeszcze lepsze kierowanie preparatu do chorobowo zmienionych naczyń. W praktyce klinicznej oznacza to ultrasonograficznie sterowaną skleroterapię piankową (UGFS), która zwiększa precyzję podania i może poprawiać profil bezpieczeństwo skleroterapii.