Usunięcie zakrzepicy okołoodbytniczej

Hemoroidy, czyli choroba polegająca na poszerzeniu naczyń splotu żylnego kanału odbytu, na którymś etapie życia dotyka większości z nas.

Według niektórych statystyk problem może dotyczyć połowy społeczeństwa w grupie osób powyżej osiemnastego roku życia, podczas gdy u dzieci zakrzepica okołoodbytnicza występuje sporadycznie.

Zabieg usunięcia zakrzepicy okołoodbytniczej – czym jest i kiedy jest potrzebna

U pacjentów dorosłych hemoroidy powodują ból i świąd, stanowiące chorobę naczyń żylnych splotu okołoodbytniczego, często przyczyniają się do rozwoju dolegliwości takich jak ból, pieczenie i świąd, szczególnie nasilonych podczas wypróżniania.

W pierwszej kolejności, zanim dojdzie do powstania zakrzepicy okołoodbytniczej i konieczności jej operacyjnego usunięcia, warto wdrożyć leczenie zachowawcze hemoroidów poprawiające warunki w kanale odbytu oraz zmniejszające ryzyko poszerzania naczyń żylnych, zastoju krwi i tworzenia zakrzepów.

Jeśli jednak profilaktyka zostanie wdrożona zbyt późno i dojdzie do postępu choroby, konieczne może być operacyjne usunięcie zakrzepicy. Należy pamiętać, że nawet po zabiegu pacjent powinien dbać o dietę i stosować się do zaleceń, aby uniknąć nawrotu choroby.

W ostatnich latach coraz częściej podkreśla się znaczenie wczesnej diagnostyki i interdyscyplinarnego podejścia do leczenia chorób odbytu. Oprócz klasycznych metod chirurgicznych wprowadza się nowoczesne, małoinwazyjne techniki, takie jak laseroterapia czy skleroterapia, które w wielu przypadkach pozwalają uniknąć pełnej operacji.

Korzyści z usunięcia zakrzepicy okołoodbytniczej

Korzyści wynikające z przeprowadzenia zabiegu to przede wszystkim poprawa stanu zdrowia. Pacjenci po zagojeniu rany przestają odczuwać bolesne dolegliwości ze strony kanału odbytu podczas wypróżniania. Jeśli leczenie przebiega prawidłowo i żylaki odbytu nie nawracają, chorzy mogą cieszyć się z ustąpienia świądu i pieczenia.

Ponadto po zabiegu przestaje pojawiać się świeża krew wydostająca się z kanału odbytu podczas parcia na stolec lub obecna na papierze toaletowym po defekacji, co znacznie poprawia komfort życia i zmniejsza obawy przed poważniejszą chorobą lub groźnymi powikłaniami.

Nowoczesne techniki chirurgiczne pozwalają skrócić czas gojenia, a także zmniejszyć ryzyko nawrotu dolegliwości. Coraz częściej stosuje się mikronarzędzia oraz optyczne powiększenie pola operacyjnego, co poprawia precyzję zabiegu i ogranicza uszkodzenia tkanek.

Wskazania i przygotowanie do zabiegu

Leczenie żylaków odbytu metodą operacyjnego usunięcia zakrzepicy jest postępowaniem ostatecznym, wskazanym u pacjentów z bardzo zaawansowanymi zmianami. Przed jego zastosowaniem należy rozważyć leczenie zachowawcze lub inne metody mające na celu usunięcie miejsc poszerzenia splotu żylnego kanału odbytu.

Dopiero kiedy inne metody zawiodą, a w żylakach pojawi się zakrzepica z silnym bólem, rozpatruje się wdrożenie leczenia operacyjnego.

Nie należy przeprowadzać operacji u pacjentów w złym stanie ogólnym, zwłaszcza gdy istnieje znaczne ryzyko powikłań i możliwe jest odroczenie zabiegu do czasu stabilizacji zdrowia. Dotyczy to przede wszystkim chorych po świeżym zawale serca, udarze mózgu, urazach wielonarządowych oraz z innymi schorzeniami upośledzającymi odporność, które zwiększają ryzyko komplikacji podczas lub po zabiegu.

Przed operacją pacjenci zgłaszają się na czczo co najmniej 12 godzin; ostatni posiłek należy spożyć co najmniej 12 godzin wcześniej (zwykle lekka kolacja w przeddzień). W razie potrzeby przed kwalifikacją poszerza się panel badań diagnostycznych.

Niekiedy zasadne jest wykonanie kolonoskopii w celu wykluczenia innych przyczyn dolegliwości (np. źródła krwawienia). Wszelkie dodatkowe objawy w dniu planowanej operacji lub w okresie okołooperacyjnym należy zgłosić lekarzowi niezwłocznie.

Aktualne wytyczne z 2024 roku zalecają również ocenę poziomu hemoglobiny i wskaźników krzepnięcia przed planowanym zabiegiem. U osób starszych i z chorobami współistniejącymi istotne jest wcześniejsze skonsultowanie się z anestezjologiem oraz ewentualne odstawienie leków przeciwkrzepliwych.

W praktyce pomocne jest krótkie zestawienie, które ułatwia zrozumienie, w jakich sytuacjach najczęściej rozważa się zabieg.

Najczęstsze wskazania do zabiegu

• Silny, utrzymujący się ból okolicy odbytu.
• Brak poprawy po leczeniu zachowawczym.
• Nawracające lub obfite krwawienia przy defekacji.
• Duża zakrzepica z narastającym obrzękiem.
• Częste nawroty dolegliwości wpływające na codzienne funkcjonowanie.

Przebieg operacji i rekonwalescencja po zabiegu

Stosuje się dwa główne rodzaje znieczulenia: znieczulenie ogólne (sen farmakologiczny) lub przewodowe do kanału kręgowego w odcinku lędźwiowym z podaniem lidokainy, blokującej przewodzenie bólu.

W drugim wariancie pacjent może odczuwać dotyk, ale nie ból; dodatkowo podaje się leki dożylne zmniejszające lęk i napięcie. Anestezjolog dobiera metodę najbezpieczniejszą dla danej osoby.

W dniu zabiegu pacjent jest przyjmowany do szpitala, podpisuje zgody i po badaniach trafia na blok operacyjny. Układa się go na stole z nogami na podpórkach, aby uzyskać dostęp do operowanej okolicy. Po znieczuleniu i wielokrotnej dezynfekcji chirurdzy okrywają pole jałowymi serwetami, co zapewnia sterylność pola.

Następnie podwiązują poszerzone naczynia żylne z zakrzepem (co zapobiega krwawieniu) i wycinają patologiczne tkanki. Kanał odbytu pozostawia się bez opatrunku. Po zabiegu kluczowe są: przestrzeganie zaleceń, utrzymanie okolicy w czystości i suchości oraz unikanie nadmiernego parcia przy wypróżnianiu, aby ograniczyć wzrost ciśnienia w żyłach i ryzyko nawrotu.

Najczęściej już po kilku dniach możliwy jest powrót do pracy i codziennej aktywności. Czas ten może się skrócić, jeśli pacjent stosuje profilaktykę nawrotów, unika zaparć oraz dba o higienę, zmniejszając ryzyko zakażenia tkanek okolicy odbytu. Warto zgłosić się do leczenia odpowiednio wcześnie, zanim powstanie zakrzepica wymagająca operacji.

Współczesna chirurgia proktologiczna dąży do jak największego skrócenia czasu rekonwalescencji. W niektórych ośrodkach stosuje się znieczulenie miejscowe i zabiegi w trybie jednodniowym, co pozwala pacjentowi wrócić do domu tego samego dnia.

Zalecenia, efekty i możliwe powikłania po operacji

Operacja usuwa chore naczynia żylne z zakrzepicą, poprawiając stan zdrowia pacjenta i ograniczając ryzyko powikłań (np. zakażeń). Po zagojeniu okolicy kanału odbytu ustępują dolegliwości bólowe, zwłaszcza przy wypróżnianiu. Zabieg hamuje ewentualne krwawienia ze splotu żylnego, dzięki czemu pacjent przestaje tracić krew i nie martwi się o możliwe konsekwencje.

Po operacji należy utrzymywać okolicę odbytu w czystości. Higiena zmniejsza ryzyko zakażeń, zapaleń i powstania ropnia. Trzeba unikać gorących kąpieli, które poszerzają sploty żylne i mogą nasilać krwawienia, zwłaszcza przy niezagojonej ranie.

Przez kilka dni warto ograniczyć aktywność, a po ustąpieniu bólu stopniowo do niej wracać. Regularny ruch i błonnik wraz z odpowiednim nawodnieniem pomaga zapobiegać zaparciom. Jeśli mimo zaleceń utrzymują się krwawienia lub inne niepokojące objawy, wskazana jest dalsza diagnostyka.

Docelowo efekt leczenia powinien być trwały, o ile pacjent stosuje się do zaleceń i prowadzi profilaktykę zaparć. W przypadku nawrotu choroby i ponownego powstania zakrzepicy w poszerzonym splocie okołoodbytniczym może być konieczna ponowna operacja. W łagodniejszych przypadkach, zanim dojdzie do zakrzepicy, można zastosować leczenie zachowawcze lub mniej inwazyjne metody, takie jak krioterapia, opaskowanie naczyń żylnych czy laser—warunkiem jest wczesna konsultacja.

Najważniejsze jest przestrzeganie zaleceń i szybkie zgłaszanie niepokojących objawów. Pacjent powinien poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, zwłaszcza przeciwpłytkowych i przeciwkrzepliwych (również dostępnych bez recepty, np. kwas acetylosalicylowy); czasem konieczne jest ich czasowe odstawienie, aby zmniejszyć ryzyko krwawień okołooperacyjnych.

Warto też przekazać informacje o chorobach jelit w rodzinie (zwłaszcza nowotworach), co może rozszerzyć diagnostykę przed zabiegiem. Po operacji należy unikać gorących kąpieli, utrzymywać suchość okolicy i stosować zalecenia dietetyczne przeciw zaparciom.

Najczęściej pomocna bywa skrócona lista zaleceń, do której można wracać w pierwszych dniach po zabiegu.

Zalecenia po operacji

• Dbanie o delikatną higienę okolicy operowanej.
• Unikanie gorących kąpieli i sauny.
• Dieta bogata w błonnik oraz odpowiednie nawodnienie.
• Unikanie dźwigania i intensywnego wysiłku przez kilka dni.
• Stosowanie przepisanych leków przeciwbólowych zgodnie z zaleceniem.
• Kontrola chirurgiczna w wyznaczonym terminie.
• Konsultacja w sprawie leków przeciwkrzepliwych przed ich wznowieniem.

Najczęstsze powikłanie to krwawienie, wynikające z uszkodzenia naczyń lub rozejścia się szwów. Do innych należą infekcja, stan zapalny rany, przedłużone gojenie oraz nawrót objawów z powodu niewystarczającego usunięcia zmian lub braku profilaktyki po zabiegu. Zakażenie może doprowadzić do ropnia, nierzadko wymagającego nacięcia i leczenia przeciwbakteryjnego. Prawidłowa higiena znacząco redukuje to ryzyko.

Według aktualnych zaleceń towarzystw proktologicznych (2023–2024) po operacjach odbytu coraz częściej stosuje się miejscowe leczenie wspomagające gojenie, takie jak maści z kwasem hialuronowym lub preparaty z ekstraktem z ruszczyka, które przyspieszają regenerację tkanek i łagodzą obrzęk.

Profilaktyka

Jeśli objawy hemoroidów (krwawienie przy wypróżnianiu, ból, dyskomfort) pojawiły się po raz pierwszy, warto rozważyć najpierw leczenie zachowawcze; decyzję o operacji podejmuje się po niepowodzeniu innych metod.

U pacjentów w średnim i starszym wieku oraz z obciążonym wywiadem rodzinnym wskazane jest poszerzenie diagnostyki o kolonoskopię przed zabiegiem, by wykluczyć inne choroby jelita grubego. Badanie pozwala także ocenić wewnętrzne sploty żylne niewidoczne gołym okiem.

Po operacji należy pamiętać o systematycznych wizytach kontrolnych, które pozwalają monitorować gojenie rany i wcześnie wykryć ewentualne powikłania. Lekarze coraz częściej zalecają także edukację pacjentów w zakresie stylu życia, w tym utrzymania prawidłowej masy ciała, regularnej aktywności fizycznej i odpowiedniego nawodnienia, co znacząco redukuje ryzyko nawrotu zakrzepicy.