Czy hemoroidy to jest to samo co żylaki odbytu?

W związku z rozpowszechnieniem (szacunkowe dane, podawane w podręczniku chirurgii W. Noszczyka mówią, że nawet 50-90% ludzi choć raz w swoim życiu doświadczy objawów), temat żylaków odbytu staje się coraz częściej poruszanym.

Objawy hemoroidów i żylaków odbytu

Dolegliwości, które mogą się pojawić przy tej chorobie to między innymi:

• krwawienie - objaw występujący najczęściej; krew ma zwykle charakterystyczną, żywoczerwoną barwę
• świąd, pieczenie w okolicy odbytu;
• ból.

Ze względu na skalę problemu, pojawia się on często w reklamach środków leczniczych, w publikacjach medycznych i różnych innych, w których terminy "żylaki odbytu" i "hemoroidy" są używane zamiennie. Pojęcia te, wbrew pozorom i powszechności ich naprzemiennego używania, nie są sobie tożsame.

Do objawów alarmowych wymagających pilnej oceny lekarskiej zalicza się obfite lub nawracające krwawienia, narastającą anemię, gorączkę, silny ból z obrzękiem (podejrzenie zakrzepicy lub ropnia), niezamierzoną utratę masy ciała czy zmianę rytmu wypróżnień.

Hemoroidy a żylaki odbytu

Hemoroidy posiada każdy zdrowy człowiek. Stanowią całkowicie normalną, prawidłową strukturę, obecną w kanale odbytu. Zbudowane są ze splotu żylnego odbytniczego o budowie jamistej, podzielonego na dwie części: wewnętrzną oraz zewnętrzną. Zależnie od momentu, w różnym stopniu wypełnione są krwią, pełniąc pomocniczą rolę w utrzymywaniu zawartości odbytnicy w jej obrębie oraz biorąc udział w zamykaniu ujścia odbytu. W tym wypadku nie można mówić o chorobie - opisane naczynia są w pełni fizjologiczne, w warunkach normalnych mają także swoje zadania. Do momentu wystąpienia jakichś nieprawidłowości, nie stanowią jakiegokolwiek zagrożenia.

Inaczej dzieje się w przypadku procesów patologicznych. Jeżeli opisane naczynia ulegną obrzękowi i poszerzeniu czy przerośnięciu i przemieszczeniu, mówi się wtedy o chorobie hemoroidalnej, określanej też jako guzki krwawnicze bądź żylaki odbytu. W zależności od części splotu, którego proces chorobowy dotyczy, wyróżnia się żylaki odbytu zewnętrzne oraz wewnętrzne. Te pierwsze często nie powodują jakichkolwiek objawów (takowe mogą się pojawić, kiedy w obrębie naczynia dojdzie do zakrzepicy - występuje wtedy silny, alarmujący ból). W przypadku guzków wewnętrznych, powstała tzw. skala Parksa, która dzieli je względu na skłonność do wypadania ze światła odbytu na zewnątrz oraz możliwość samoistnego powrotu do wnętrza organizmu.

Podział ma zastosowanie kliniczne w związku ze zróżnicowanym leczeniem zmian w zależności od stopnia zaawansowania (stopień 1 - leczenie zachowawcze, jak unikanie zaparć, farmakoterapia; stopnie 2,3 - metody zabiegowe jak diatermia czy podwiązanie naczyń; stopień 4 - leczenie chirurgiczne).

W praktyce klinicznej stosuje się również inne klasyfikacje zaawansowania oraz rozróżnienie na zmiany wewnętrzne i zewnętrzne, co ułatwia dobór metody terapii i rokowanie.

Przyczyny i czynniki ryzyka hemoroidów

Choroba hemoroidalna może wynikać z wielu przyczyn:

• częste zaparcia (spowodowane nieodpowiednią dietą zwiększone parcie podczas wypróżnień podwyższa ciśnienie panujące w naczyniach odbytniczych, sprzyjając poszerzeniu ich światła);
• wielokrotne ciąże i porody;
• nadużywanie alkoholu (wystąpienie niewydolności wątroby prowadzi do zwiększonego przepływu w obrębie reszty układy krwionośnego, w tym również przez struktury w okolicy odbytu);
• długotrwałe, częste przebywanie w pozycji siedzącej;
• predyspozycje genetyczne, w których występuje osłabienie budowy tkanek łącznych wchodzących w skład ścian naczyń żylnych.

Dodatkowe czynniki sprzyjające to m.in. dieta uboga w błonnik, niedostateczne nawodnienie, przewlekłe biegunki, otyłość, intensywne dźwiganie, a także brak regularnej aktywności fizycznej.

Diagnostyka hemoroidów i żylaków odbytu

Żylaki odbytu są najczęstszą przyczyną krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Objaw może jednak wystąpić również w przebiegu choroby nowotworowej czy uchyłkowatości, wobec czego wymaga dokładnego różnicowania. Diagnostyka polega na przeprowadzeniu badania per rectum, pomocne mogą być także techniki endoskopowe (jak anoskopia czy rektosigmoidoskopia).

W zależności od wieku pacjenta, wywiadu i objawów towarzyszących, lekarz może zlecić morfologię krwi (ocena niedokrwistości) oraz szerszą diagnostykę endoskopową. U osób z tzw. objawami alarmowymi rozważa się pełną ocenę jelita grubego.

W różnicowaniu uwzględnia się m.in. szczelinę odbytu, przetokę okołoodbytniczą, polipy, choroby zapalne jelit i inne źródła krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego.